करोनाच्या (Corona) वाढत्या प्रादुर्भावमुळे मुलांच्या मोठा शिक्षणावर (Education) परिणाम होत आहे. करोना मुळे सर्व मुलांना सध्या ऑनलाइन शिक्षण पद्धतीचा (Online Education) अवलंब करावा लागत आहे. यामुळेच मुलांना जवळ जवळ 7 ते 8 तास मोबाईल (Mobile) किंवा लॅपटॉपचा (Laptop) वापर करावा लागतो. त्याचा विपरीत परिणाम त्यांच्या आरोग्यावर होताना दिसत आहे.

मुलांचे अभ्यासात लक्ष लागावे किंवा ते एकाग्र रहावेत या साठी पालक आपल्या मुलांना हेडफोन किंवा इयरफोन देतात, या मुळे मुलांच्या कानावर परिणाम होताना दिसत आहे. मुलचं नाही तर जे वर्क फ्रॉम होम करत आहेत त्यांना सतत ऑनलाइन मीटिंग कराव्या लागतात म्हणूनच त्यांच्यावर देखील हा परिणाम होताना दिसत आहे. ऑनलाईन ऑफिस मीटिंग आणि क्लासेस दरम्यान इयरफोनच्या अतिवापरामुळे श्रवणशक्ती कमी होताना दिसून येते.

श्रवणशक्ती काय आहे?

आपले कान अतिशय संवेदनशील आहेत आणि त्यांच्या आत एक नाजूक पडदा आहे जो आपल्याला ऐकण्यात मदत करततो. मोठ्या आवाजामुळे या संवेदनशील भागांना नुकसान होऊ शकते ज्यामुळे श्रवणशक्ती कमी होते आणि टिनिटस (कानात आवाज येतो). मोठ्या आवाजामुळे डोकेदुखी, एकाग्रता कमी होणे तसेच चिडचिड पणा वाढणे या समस्यांना सामोरे जावे लागते.

सध्याच्या परिस्थितीत श्रवण हानी कशी टाळावी?

कोविड -19 साथीमुळे प्रचंड नुकसान होत आहे, त्याकडे दुर्लक्ष केले होऊ शकत नाही. या साथीच्या आजाराने लोकांना त्यांच्या घरातच बंदिस्त राहावे लागत आहे. ज्यामुळे लठ्ठपणा, नैराश्य इत्यादी जीवनशैलीशी संबंधित आरोग्य समस्या उद्भवतात. ऑनलाईन ऑफिस मीटिंग आणि क्लासेस दरम्यान इयरफोनच्या अतिवापरामुळे श्रवणशक्ती कमी होत आहे.

“श्रवण हानी हे वयाशी संबंधित श्रवण हानीनंतर सेंसरिन्यूरल श्रवण तूटचे दुसरे सर्वात सामान्य कारण आहे. आमचे कान सतत ध्वनी प्रदूषणामध्ये असतात जसे की, रहदारीचा मोठा आवाज, रेडिओ, दूरदर्शन आणि घरगुती उपकरणे याचा मोठा आवाज कमी काळासाठी असला तरीही आपल्या कानांवर नकारात्मक परिणाम करतो. मोठ्या आवाजाचा संपर्क थांबवून अशा श्रवणशक्तीला बिघडण्यापासून रोखता येऊ शकते.

कोविड 19 मुळे श्रवणशक्ती कमी होण्याचा धोका कसा वाढवला आहे?

मुलांसह सर्वांना जवळजवळ 6-7 तास नियमितपणे ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर वर्गांना उपस्थित राहण्यास भाग पाडले आहे. आपल्यापैकी बरेचजण उच्च आवाजात इयरफोन वापरतात. “यामुळे कानातील समस्या वाढल्या आहेत जसे की श्रवणशक्ती कमी होणे आणि ईएनटी भेटी वाढणे. इयरफोनचा जास्त तास वापर केल्याने कानात संक्रमण होण्याचा धोकाही वाढतो.

श्रवण हानी कशी टाळावी?

हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की इयरफोन वापरून कानाचे नुकसान होत नाही. मुख्य समस्या आवाजाच्या पातळीवर अवलंबून आहे, ज्यामुळे वास्तविक समस्या उद्भवतात. कानाचे नुकसान टाळण्यास मदत करणाऱ्या काही सर्वोत्तम पद्धतींमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• शांत ठिकाणी जा: मीटिंग किंवा वर्गांना उपस्थित राहण्यासाठी शांत जागा निवडा.

• 60/60 नियमांचा वा पर करा: लोकांनी 60/60 नियमाचे पालन केले पाहिजे. हा नियम सांगतो की एखाद्या व्यक्तीने जास्तीत जास्त 60 मिनिटांसाठी 60% आवाज क्षमतेने ऐकले पाहिजे.

• नियमित अंतराने इयरफोन काढा: लोकांनी नियमित अंतराने त्यांचे इयरफोन काढणे आवश्यक आहे. हे कानांच्या आत ताज्या हवेचे संचलन करण्यास मदत करेल.

• स्पीकर वापरा: जर तुम्हाला जास्त वेळासाठी मीटिंगला असेल तर त्यासाठी स्पीकर पर्याय वापरा. मुलांना स्पीकर मोडवर ऑनलाईन वर्गात येण्यास प्रोत्साहित करा. हेडफोन आणि इयरफोन वापरणे शक्यतो टाळण्याचे आवाहन करा.

• इयरफोनपेक्षा हेडफोनला प्राधान्य द्या: इयरफोन पेक्षा हेडफोन वापरणे चांगले. इयरफोन तुमच्या कानात अधिक आवाज निर्माण करून अधिक नुकसान करतात.

• नियमित कानाची तपासणी करा: कानांच्या कोणत्याही समस्या लवकर ओळखण्यासाठी नियमित अंतराने ईएनटीद्वारे आपले कान तपासा.

• हानिकारक आवाजाचा संपर्क कमी करा: मोठ्या आवाजासह कारखान्यांमध्ये काम करणाऱ्यांनी कानांना होणारे नुकसान टाळण्यासाठी श्रवण संरक्षण साधनांचा वापर करावा.