इंडिया अगेन्स्ट कॅन्सर नावाच्या संस्थेच्या आकडेवारीवरून असे दिसून येते की भारतात दर आठ मिनिटांनी एका महिलेचा गर्भाशयाच्या कर्करोगाने मृत्यू होतो. तसेच देशात स्तनाच्या कर्करोगाचे निदान झालेल्या प्रत्येक दोन महिलांपैकी एका महिलेला आपला जीव गमवावा लागतो. तंबाखूमुळे दरवर्षी 3500 हून अधिक लोकांचा मृत्यू होतो. त्याच वेळी, ICMR-NCDIR राष्ट्रीय कर्करोग नोंदणीच्या आकडेवारीवरून असे दिसून येते की 2020 मध्ये कर्करोगाने ग्रस्त रुग्णांची वार्षिक संख्या 14 लाखांवर पोहोचली आहे आणि जर हीच स्थिती राहिली तर 2025 पर्यंत कर्करोगाच्या रूग्णांची संख्या आपल्या देशात उच्चांक गाठेल.

कर्करोग (Cancer) हा जीवनशैली, जेवण आणि विषाणूंशी (virus) संबंधित एक धोकादायक आजार आहे. आपल्या देशात झपाट्याने पसरणारा हा आजार केवळ प्राथमिक आणि दुय्यम प्रतिबंधानेच थांबवता येऊ शकतो. प्राथमिक प्रतिबंध अंतर्गत, अधिकाऱ्यांना अशा उत्पादनांवर बंदी घालावी लागेल, ज्यामुळे कर्करोगाचा आजार होतो. त्याच वेळी, दुय्यम प्रतिबंधाद्वारे, आपल्या शरीरात दिसणार्‍या लक्षणांच्या मदतीने आपण कर्करोगाला अगदी सुरुवातीच्या टप्प्यात ओळखू शकतो आणि त्यावर उपचार करू शकतो.

कर्करोग कसे ओळखावे

स्तनाचा कर्करोग : 20 ते 30 वयोगटातील महिलांनी त्यांच्या स्तनांची आत्मपरीक्षण करावी. स्तनामध्ये वेदना न होता गाठ असल्यास, स्तनाग्रातून थोडे रक्त किंवा पाणी बाहेर पडत असल्यास, दोन्ही स्तनांच्या आकारात फरक असल्यास, स्तनामध्ये सूज आली आहे, घशात किंवा काखेत गाठ असल्यास ही सर्व स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे असू शकतात.

गर्भाशयाचा कर्करोग : गर्भाशयाचा कर्करोग हा विषाणूजन्य कर्करोग आहे. स्त्रियांची मासिक पाळी नेहमीपेक्षा जास्त काळ चालू राहिल्यास, संभोगानंतर रक्तस्त्राव होणे, दोन पाळीदरम्यान अचानक रक्तस्त्राव होणे, पोटाच्या खालच्या भागात दुखणे इत्यादी लक्षणे दिसू शकतात.

गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग : सेक्स दरम्यान रक्तस्त्राव, अनियमित आणि असामान्य रक्तस्त्राव, दोन नियमित कालावधी दरम्यान रक्तस्त्राव, मासिक पाळीव्यतिरिक्त असामान्य ओटीपोटात दुखणे, दुर्गंधीयुक्त योनीतून स्त्राव, लघवी वेळी जळजळ ही सुरुवातीची लक्षणे असू शकतात.

तोंडाचा कॅन्सर : तोंडाचा कोणताही फोड बराच काळ बरा होत नाही. ओठ, हिरड्या, गालाच्या आतील भागात डाग किंवा फोड येतात. विनाकारण तोंडात वेदना होतात. तोंडात पांढरे किंवा लाल डाग पडतात आणि त्यातून सतत रक्तस्त्राव होतो. चेहऱ्याचा काही भाग अचानक बधीर होतो आणि घशात वेदना होतात. जर बोलण्यात, चघळण्यात किंवा गिळण्यात अडचण येत असेल किंवा अचानक आवाजात बदल होत असेल तर ही सर्व तोंडाच्या कर्करोगाची लक्षणे असू शकतात.

फुफ्फुसाचा कर्करोग : फुफ्फुसाच्या कर्करोगात पेशींच्या अनियंत्रित वाढीमुळे ट्यूमर तयार होतो. सुरुवातीच्या लक्षणांमध्ये सतत खोकला, खोकल्यापासून रक्त येणे, छातीत दुखणे, कर्कशपणा, सतत डोकेदुखी आणि वजन कमी होणे यांचा समावेश होतो. फुफ्फुसाचा कर्करोग वेळीच आढळल्यास उपचार शक्य आहे.

किडनी कॅन्सर : कॅन्सरची ट्यूमर किडनीमध्ये वाढली की लक्षणे दिसू लागतात. मूत्रपिंडाच्या कर्करोगाच्या सुरुवातीच्या लक्षणांमध्ये लघवीसोबत रक्त येणे, पोटात गाठ येणे, भूक न लागणे, जास्त थकवा येणे, अंगदुखी, हिमोग्लोबिन कमी होणे, पाय आणि घोट्याला सूज येणे, श्वासोच्छवासाचा त्रास, सतत ताप येणे इत्यादी किडनी (Kidney) कर्करोगाची लक्षणे असू शकतात.

मेंदूचा कर्करोग : मळमळ, उलट्या, झटके, बोलण्यात समस्या, चेहऱ्यावर सुन्नपणा, शरीरात आकुंचन, अशक्तपणा आणि थकवा, बहिरेपणा, समन्वय कमी होणे, आणि नैराश्य ही मेंदूच्या कर्करोगाची लक्षणे असू शकतात.

यकृताचा कर्करोग : भूक न लागणे, वजन कमी होणे, पोटाच्या वरच्या भागात दुखणे, अशक्तपणा आणि थकवा, ओटीपोटात सूज येणे, कावीळ ही यकृताच्या कर्करोगाची लक्षणे असू शकतात.

पोटाचा कर्करोग : पोटाच्या कर्करोगाच्या सुरुवातीच्या लक्षणांमध्ये कमी अन्न खाल्ल्यानंतरही पोट भरल्यासारखे वाटणे, वारंवार ढेकर येणे, गिळण्यास त्रास होणे, छातीत सतत जळजळ होणे, पचनास त्रास होणे, पोट आणि छातीची हाडे दुखणे, हिमोग्लोबिन (Hemoglobin) अचानक कमी होणे, काळ्या रंगाचे मल यांचा समावेश होतो.