त्रिपुरामध्ये निवडणुकीच्या 8 महिने आधी भाजपने मुख्यमंत्री बदलला आहे. 2016 मध्ये काँग्रेसमधून आलेल्या डॉ. माणिक साहा यांना पक्षाने राज्याचे मुख्यमंत्री केले आहे. काँग्रेस सोडून मुख्यमंत्री होणारे साहा हे पहिले व्यक्ती नाहीत. साहा यांच्या आधी ममता बॅनर्जी (West Bengal), जगनमोहन रेड्डी (आंध्र प्रदेश), हिमंता बिस्वा सरमा (आसाम), एन. बिरेन सिंग (Manipur), नेफियू रिओ (Nagaland), एन. रंगास्वामी (Puducherry) आणि पेमा खांडू (Arunachal Pradesh) मुख्यमंत्री झाले आहेत. (Mamta jagan manik saha the story of 8 chief ministers who were once side lines party)

विशेष म्हणजे, हे सर्वजण एकेकाळी काँग्रेसमध्ये होते आणि पक्षातून बाहेर पडले होते. 8 पैकी 4 मुख्यमंत्री भाजपचे तर दोन भाजपच्या पाठिंब्याचे आहेत. चला जाणून घेऊया या सर्वांची सविस्तर कहाणी...

1. ममता बॅनर्जी: 90 च्या दशकात राष्ट्रीय पातळीवर काँग्रेसची धुरा नरसिंह राव आणि सीताराम केसरी यांच्या जोडीकडे आली होती. राजीव गांधींच्या काळात युवक काँग्रेसच्या सरचिटणीस राहिलेल्या ममता बॅनर्जी (Mamata Banerjee) सातत्याने हायकमांडविरुद्ध बंडाचे बिगुल वाजवत होत्या. तत्कालीन बंगाल काँग्रेसचे अध्यक्ष सोमनाथ मित्रा यांनी ममता यांना बाजूला सारुन बाजी मारण्याची तयारी केली होती. मात्र, काँग्रेसला (Congress) याचा फटका सहन करावा लागला आणि 1998 मध्ये ममता यांनी आपल्या काही सहकाऱ्यांसह पक्षाचा निरोप घेतला.

त्यानंतर ममतांनी तृणमूल काँग्रेसची (Trinamool Congress) स्थापना केली. तृणमूल म्हणजे - जमिनीशी जोडलेले. ममतांच्या पक्षात काँग्रेसवर नाराज असलेले काही नेते हळूहळू सामील होऊ लागले. 2011 मध्ये ममता बॅनर्जी यांनी 34 वर्षे सत्तेत असणारे डाव्या पक्षांचे सरकार उलथवून बंगालच्या मुख्यमंत्री बनल्या. 1984 मध्ये जाधवपूर लोकसभा मतदारसंघातून डावे नेते सोमनाथ चॅटर्जी यांचा पराभव करुन ममता पहिल्यांदा प्रसिद्धीच्या झोतात आल्या.

2. जगनमोहन रेड्डी: 2009 पूर्वी जगनमोहन रेड्डी यांची ओळख काँग्रेसचे बलाढ्य नेते आणि आंध्र प्रदेशचे (Andhra Pradesh) मुख्यमंत्री वाय. राजशेखर रेड्डी यांचे पुत्र, जे वडिलांचा प्रचार करायचे, पण वडिलांच्या निधनानंतर जगन राजकारणात पूर्णपणे सक्रिय झाले. जगन यांनी आधी काँग्रेस हायकमांडला राज्याची धुरा देण्याची विनंती केली, परंतु पाठिंबा न मिळाल्याने त्यांनी स्वत:चा पक्ष स्थापन केला.

2014 ते 2019 पर्यंत जगन हे आंध्र प्रदेश विधानसभेत विरोधी पक्षनेते होते. 2019 च्या विधानसभा निवडणुकीत त्यांनी दणदणीत विजय मिळवला आणि वडिलांच्या मृत्यूनंतर केवळ 10 वर्षांनी ते राज्याचे मुख्यमंत्री झाले. 2012 मध्ये काँग्रेस सरकारच्या काळात जगन यांना भ्रष्टाचाराच्या आरोपावरुन सीबीआयने अटकही केली होती. मात्र, जगन यांच्या पक्षाचे नेते यास राजकीय सूड म्हणत राहिले.

3. हिमंता बिस्वा सरमा: आसाममधील तरुण गोगोई यांच्या नेतृत्वाखालील काँग्रेस सरकारमधील मंत्री हिमंता बिस्वा सरमा यांनी 2015 मध्ये भाजपमध्ये प्रवेश केला. काँग्रेस सोडताना त्यांनी आरोप केला होता की, जेव्हा मी राहुल गांधींना भेटायला गेलो तेव्हा त्यांनी माझं ऐकण्याऐवजी कुत्र्याला बिस्किटे खाऊ घालणे जास्त पसंत केले. सरमा हे तरुण गोगोई यांच्या सरकारमध्ये मंत्री होते आणि स्वतःला मुख्यमंत्रिपदासाठी प्रोजेक्ट करण्याची मागणी करत होते. काँग्रेस हायकमांडने त्यांची मागणी फेटाळून लावली.

आसाम निवडणुकीत भाजपने सरमा यांच्याकडे संघटनेची जबाबदारी सोपवली आणि परिणामी 2017 मध्ये राज्यात प्रथमच भाजपचे सरकार स्थापन झाले. 2017 मध्ये सरमा यांच्याऐवजी पक्षाने सर्बानंद सोनोवाल यांना मुख्यमंत्री बनवले, परंतु 5 वर्षांत सरमा यांनी जबरदस्त पुनरागमन केले. 2022 च्या निवडणुकीत आसाममध्ये भाजप दुसऱ्यांदा सत्तेवर आला आणि हेमंता यांना मुख्यमंत्री करण्यात आले. हेमंता आपल्या वादग्रस्त वक्तव्यांमुळे सतत चर्चेत असतात.

4. नेफियू रिओ: नागालँडचे मुख्यमंत्री नेफियू रिओ हे देखील 2002 पूर्वी काँग्रेसचे होते, परंतु तत्कालीन मुख्यमंत्री एससी जमीर यांच्याशी मतभेद झाल्यानंतर त्यांनी काँग्रेस सोडली. रिओ स्थानिक पक्ष नागा पीपल्स फ्रंट (NPF) मध्ये सामील झाले आणि 2003 मध्ये पहिल्यांदा मुख्यमंत्री बनले. 2008 आणि 2013 मध्ये रिओ मुख्यमंत्रीही झाले होते. तथापि, राष्ट्रीय राजकारणाकडे वळल्यामुळे त्यांनी 2014 मध्ये मुख्यमंत्रीपद सोडले.

दुसरीकडे, टीआर झेलियांग यांच्या नेतृत्वाखाली एनपीएफ आणि भाजपमध्ये तेढ निर्माण झाली, त्यानंतर रिओ पुन्हा सक्रिय झाले. 2018 मध्ये ते भाजपच्या पाठिंब्याने चौथ्यांदा मुख्यमंत्री झाले. 1989 मध्ये रिओ पहिल्यांदाच नॉर्दर्न अंगामी मतदारसंघातून आमदार झाले.

5. पेमा खांडू: अरुणाचल प्रदेशचे विद्यमान मुख्यमंत्री पेमा खांडू यांनीही आपली राजकीय कारकीर्द काँग्रेसमधून सुरु केली. 2016 मध्ये ते पहिल्यांदा मुख्यमंत्री झाले. 2011 मध्ये त्यांनी वडिलांच्या निधनामुळे रिक्त झालेली जागा काँग्रेसच्या तिकिटावर जिंकली, त्यानंतर त्यांना नबाम तुकी सरकारमध्ये जलसंपदा मंत्री करण्यात आले.

जुलै 2016 मध्ये, पेमा यांच्या नेतृत्वाखालील 43 आमदारांनी स्वतंत्र गट स्थापन करण्याची घोषणा केली. सर्वांनी मिळून पीपल्स पार्टीच्या बॅनरखाली नवे सरकार स्थापन केले. सप्टेंबर 2016 मध्ये खांडू यांच्यासह सर्व 43 आमदारांनी भाजपमध्ये प्रवेश केला. खांडू यांच्या नेतृत्वाखाली 2019 मध्येही भाजपचा विजय झाला.

6. एन. बिरेन सिंग: 2016 मध्ये भाजपमध्ये प्रवेश केल्यानंतर एक वर्षानंतर मणिपूरचे मुख्यमंत्री म्हणून एन.एन. बिरेन सिंह यांनीही आपल्या राजकीय कारकिर्दीची सुरुवात काँग्रेसमधून केली होती. बिरेन सिंग हे काँग्रेसच्या इबोबी सरकारमध्ये युवा आणि अन्न ग्राहक विभागाचे मंत्री होते, परंतु शीर्ष नेतृत्वाच्या नाराजीमुळे त्यांनी 2016 मध्ये पक्ष सोडला. ओकराम इबोबी यांची मुख्यमंत्रीपदी बदली करण्याची त्यांची मागणी होती, जी काँग्रेस हायकमांडने मान्य केली नाही.

अ‍ॅन बिरेन यांनी फुटबॉल खेळाडू म्हणून आपल्या कारकिर्दीला सुरुवात केली. नंतर सीमा सुरक्षा दलात (बीएसएफ) सामील झाले. त्यानंतर ते पत्रकारितेकडे वळले. एन बिरेन सिंग 2002 मध्ये मणिपूरच्या हिंगांग मतदारसंघातून निवडणूक जिंकून पहिल्यांदा विधानसभेत पोहोचले.

7. डॉ. माणिक शाह: व्यवसायाने दंतचिकित्सक असलेले डॉ. साहा सक्रिय राजकारणात येण्यापूर्वी त्रिपुरा मेडिकल कॉलेजमध्ये शिकवत असत. त्यांनी आपल्या राजकीय कारकिर्दीला काँग्रेसमधून सुरुवात केली. काँग्रेसमध्ये असताना साहा त्रिपुरा क्रिकेट असोसिएशनचे अध्यक्ष होते. 2016 मध्ये भाजपच्या ऑपरेशन नॉर्थ-ईस्ट दरम्यान त्यांचा पक्षात समावेश करण्यात आला होता.

त्रिपुरा निवडणुकीपूर्वी भाजपने साहा यांच्यावर पन्ना प्रमुखपदाची जबाबदारी सोपवली होती. याशिवाय त्यांना निवडणूक प्रभारीही करण्यात आले. 2018 मध्ये भाजपने त्रिपुरामध्ये प्रथमच विजय मिळवला. 2020 मध्ये, साहा यांना भाजपचे प्रदेशाध्यक्ष बनवण्यात आले आणि गेल्या महिन्यात त्यांना राज्यसभेवरही नामांकन देण्यात आले.

8. एन. रंगास्वामी : 71 वर्षीय एन. रंगास्वामी हे सध्या केंद्रशासित प्रदेश पुद्दुचेरीचे मुख्यमंत्री आहेत. रंगास्वामी यांनीही आपली राजकीय कारकीर्द काँग्रेसमधून सुरु केली होती. काँग्रेसने त्यांना 2001 ते 2008 या काळात पुद्दुचेरीचे मुख्यमंत्रीही केले, परंतु व्ही नारायणसामी यांच्या वाढत्या वर्चस्वानंतर त्यांनी काँग्रेस सोडली आणि 2011 मध्ये स्वत:ची अखिल भारतीय एनआर काँग्रेस स्थापन केली. त्याच वर्षी, ते निवडणूक जिंकले आणि तिसऱ्यांदा मुख्यमंत्री बनले, तरीही 2016 च्या निवडणुकीत त्यांना दारुण पराभवाला सामोरे जावे लागले. त्यानंतर पुढच्या निवडणुकीत म्हणजेच 2021 मध्ये ते परतले आणि भाजपच्या मदतीने चौथ्यांदा पुद्दुचेरीचे मुख्यमंत्री झाले. रंगास्वामी 1991 मध्ये थाटंचावडी मतदारसंघातून विजयी होऊन पहिल्यांदा विधानसभेत पोहोचले होते.