भारत (India) 10 सप्टेंबर रोजी 'ध्रुव' हे पहिले क्षेपणास्त्र ट्रॅकिंग जहाज (Dhruv Missile Tracking Ship) प्रक्षेपित करणार आहे. अणु आणि बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रांचा मागोवा घेणारे हे भारताचे पहिले जहाज असणार आहे. या तंत्रज्ञानाने सुसज्ज भारत जगातील पाचवा देश बनणार आहे. राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार (NSA) अजित डोवाल (Ajit Doval) विशाखापट्टणममध्ये (Visakhapatnam) 'ध्रुव' लाँच करणार आहेत. हे क्षेपणास्त्र ट्रॅकिंग जहाजे रडार आणि अँटेनासह सुसज्ज आहेत. याचे काम शत्रूच्या क्षेपणास्त्रांचा आणि रॉकेटचा मागोवा घेणे आहे.

ट्रॅकिंग जहाजांची उत्पत्ती अमेरिकेतून झाली, ज्याने दुसऱ्या महायुद्धातील हयात असलेल्या जहाजांचे ट्रॅकिंग जहाजांमध्ये रुपांतर करण्यात आले होते. 'संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था' (DRDO), 'राष्ट्रीय तांत्रिक संशोधन संस्था' (NTRO) आणि भारतीय नौदलाने मिळून 'ध्रुव' तयार केले आहे. ध्रुव तयार करण्याचे काम जून 2014 मध्ये सुरु झाले होते. हे 2018 मध्ये तयार झाले आणि नंतर 2019 पासून त्याची समुद्रात चाचणी सुरु झाली. ध्रुव जहाज रडार तंत्रज्ञानाच्या अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाने सज्ज आहे 'इलेक्ट्रॉनिक स्कॅन अॅरे रडार' (एईएसए). याद्वारे शत्रूचे उपग्रह, क्षेपणास्त्र क्षमता आणि लक्ष्यापासून त्याचे अंतर यासारख्या गोष्टी शोधता येणार आहेत. ध्रुव अणू क्षेपणास्त्रे, बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रे आणि जमिनीवर आधारित उपग्रहांचा सहज मागोवा घेऊ शकतो.

10 सप्टेंबर रोजी सुरु होणाऱ्या या जहाजाद्वारे 2,000 किमीचे सर्व बाजूंनी निरीक्षण केले जाऊ शकते. एकाधिक रडारसह सुसज्ज, या जहाजाद्वारे एकापेक्षा अधिक लक्ष्य पाहिले जाऊ शकतात. जहाजांमधून निघणाऱ्या इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक रेडिएशनद्वारे ध्रुव त्यांचे अचूक स्थान सांगू शकतो. ध्रुव जहाजाच्या रडाराच्या डोममध्ये एक्स-बँड रडार बसवण्यात आले आहेत. लांब पल्ल्याच्या निगराणीसाठी त्यात एस-बँड रडार बसवण्यात आले आहेत. याद्वारे, उच्च रिझोल्यूशनवर लक्ष्य पाहणे, जामिंग टाळणे आणि लांब अंतरावर स्कॅन करणे शक्य आहे. त्याचबरोबर चेतक सारखी मल्टीरोल हेलिकॉप्टर सुद्धा जहाजावरून चालवता येते. भारताने ध्रुव प्रकल्प अत्यंत गुप्त ठेवण्यात आला होता. त्याचे कोडनेम पूर्वी VC-11184 ठेवले होते. हे नाव विशाखापट्टणममधील यार्ड क्रमांक म्हणून देण्यात आले होते.

मेक इन इंडिया उपक्रमांतर्गत, ध्रुव विशाखापट्टणममधील बंद डॉकयार्डमध्ये तयार करण्यात आला. ध्रुव जहाज हे भारतासाठी अत्यंत महत्त्वाचे जहाज आहे. आंतरखंडीय बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्राचा मागोवा घेण्यासाठी ध्रुव जहाज अत्यंत महत्वाचे आहे. भारताला अशी अनेक जहाजे तयार करण्याची गरज असल्याचे सुरक्षा तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.