mahashivratri 2024 significance of lord shiva symbols read full story

महाशिवरात्री दरवर्षी फाल्गुन कृष्ण पक्षाच्या चतुर्दशी तिथीला साजरी केली जाते. यंदा महाशिवरात्री 08 मार्च रोजी साजरी केली जाणार आहे. या दिवशी भगवान शंकर आणि माता पार्वतीचा विवाह झाला असे मानले जाते. त्यामुळे या विशेष दिवशी भगवान शंकराची विशेष पूजा केली जाते.

जर आपण भोलेनाथाच्या रूपाबद्दल बोललो तर ते इतर देवी-देवतांपेक्षा पूर्णपणे भिन्न आहेत. गळ्यात फुलांच्या माळांऐवजी रुद्राक्षाचे मणी, अंगावर भस्म आणि गळ्यात साप आहे. भगवान शिवाची वस्त्रे, शस्त्रे हे सर्व अद्भुत तसेच विचित्र आहेत. एवढेच नाही तर या सगळ्यामागे काहीतरी अर्थ दडलेला आहे. चला तर मग जाणून घेऊया भोलेनाथाच्या या प्रतीकांचे महत्त्व काय आहे.

गळ्यात साप

भगवान शंकराच्या गळ्यात फुलांची माळ किंवा रत्न नाही तर नाग वासुकी गळ्यात धारण केले आहे. साप भगवान शंकराच्या गळ्यात तीन वेळा गुंडाळला जातो. अशा प्रकारे, हे भूतकाळ, वर्तमान आणि भविष्याचे सूचक मानले जाते.

तिसरा डोळा

असे मानले जाते की भगवान शिवाचा तिसरा डोळा त्यांच्या क्रोधाच्या वेळी उघडतो आणि तो उघडताच विनाश होतो. भगवान शंकराचा तिसरा डोळा विवेकाच्या रूपात जागृत राहतो. अशा प्रकारे, शिवाचा तिसरा डोळा ज्ञान आणि सर्वव्यापी प्रतीक मानले जाते.

हातात त्रिशूल

महादेवाच्या हातात नेहमी शस्त्र म्हणून त्रिशूळ असतो. भगवान शंकराच्या त्रिशूळात सात्विक, राजसी आणि तामसी हे तीनही गुण असतात. अशा प्रकारे, त्रिशूळ इच्छा, ज्ञान आणि परिपूर्णतेचे प्रतीक मानले जाते.

हातात डमरू

शिवाच्या हातात डमरू असणे हे सृष्टीच्या प्रारंभाचे आणि ब्रह्मदेवाच्या नादाचे सूचक मानले जाते. पण डमरू हे जगातील पहिले वाद्य असल्याचेही म्हटले जाते.

डोक्यात चंद्र

भगवान शंकराच्या डोक्यावर अर्धचंद्र विराजमान आहे. भगवान शिवांनी अर्धचंद्र आपल्या केसात अलंकार म्हणून धारण केला आहे. यामुळेच भगवान शंकरांना सोम आणि चंद्रशेखर असेही म्हणतात. वास्तविक, भोलेनाथांच्या मस्तकावर बसलेला अर्धचंद्र मनाच्या स्थिरतेचे प्रतीक मानला जातो.

भस्म

भगवान शंकर अंगावर भस्म लावतात. याचा अर्थ जग नाशवंत आहे आणि सर्व काही एक दिवस नष्ट होणार आहे. भस्म हे शिवाच्या विनाशाचे प्रतीक मानले जाते.

गळ्यात रुद्राक्ष

पौराणिक मान्यतेनुसार रुद्राक्षाची उत्पत्ती शिवाच्या अश्रूंपासून झाली आहे. जे पवित्रता आणि चांगुलपणाचे प्रतीक मानले जाते.

केस मध्ये गंगा

पौराणिक कथेनुसार, भगवान शिवाच्या जटांमधून माता गंगा स्वर्गातून पृथ्वीवर आली होती. अशा प्रकारे, शिवाने केसात गंगा धारण करणे हे अध्यात्म आणि पवित्रतेचे प्रतीक मानले जाते.

वाघाचे कपडे

वाघाला शक्ती, ऊर्जा आणि अधिकाराचे प्रतीक मानले जाते. भगवान शिव वाघाचे कातडे वस्त्र म्हणून परिधान करतात, जे निर्भयता आणि दृढनिश्चय दर्शवते.

नंदी

भगवान शिवाचे वाहन नंदी म्हणजे बैल, ज्याचे चार पाय धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष या चार साधने दर्शवतात.