cotigao village tourism: शहरातील गजबजाट आणि गोंधळापासून दूर गेल्यावर, समुद्रकिनाऱ्यांची जागा घनदाट जंगले घेऊ लागतात. याच शांत प्रदेशात, हिरव्यागार टेकड्या आणि भातशेतीच्या मध्ये वसलेले आहे एक छोटेसे गाव खोतीगाव. हे गाव पर्यटन निसर्गाचा विध्वंस न करता, उलट त्याला कसे पूरक ठरू शकते, याचे उत्तम मॉडेल बनले आहे. २०२३ मध्ये 'भारतातील सर्वोत्कृष्ट पर्यटन गाव' म्हणून याला सन्मान मिळाला असला तरी, येथील शांतता अजूनही कायम आहे. तुम्ही जर का दक्षिण गोव्यात फिरायला जाणार असाल, तर 'या' जागांना नक्कीच भेट द्या.

खोतीगाव वन्यजीव अभयारण्य: निसर्गाचे प्राचीन आगार

खोतीगावची खरी ओळख म्हणजे येथील खोतीगाव वन्यजीव अभयारण्य. गोव्यातील सर्वात जुन्या या अभयारण्याने सुमारे ८६ चौरस किलोमीटरचा परिसर व्यापला आहे. हे जंगल इतके दाट आहे की येथील उंच झाडे जणू आभाळालाच आधार देतात.

येथे वाघ किंवा हत्तींसारखे मोठे प्राणी नसले तरी, तुम्हाला इंडियन बायसन (गवा), उडणाऱ्या खारी, लाकूडतोडे आणि कधीतरी दिसणारे सायाळ पाहायला मिळतील. अभयारण्यात आठ खुणा केलेल्या पायवाटा आहेत, ज्यावर नवख्यांनाही सहज ट्रेकिंग करता येते.

सकाळच्या वेळी तलावावर हरणांचे कळप पाहण्यासाठी २५ मीटर उंचीचा वॉचटॉवर येथे उपलब्ध आहे. ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी (मान्सूननंतरचा काळ) हा या भेटीसाठी सर्वोत्तम आहे. या काळात हवामान आल्हाददायक असते आणि जंगलाच्या जमिनीवर रानफुले व विविध प्रकारची मशरूम्स दिसतात.

गावातील साधे आणि पारंपरिक जीवन

अभयारण्याच्या बाहेर खोतीगावचे जीवन खास आहे. येथील वेळीप आणि कुणबी आदिवासी समाज आजही त्यांच्या पूर्वजांप्रमाणे शेती, विणकाम आणि खास पद्धतीने गूळ तयार करतात. मातीच्या भांड्यात उसाचा रस हळूहळू उकळून जाड आणि सोनेरी गूळ बनवण्याची त्यांची पद्धत आजही कायम आहे. गूळ तयार करण्याच्या हंगामात गेल्यास स्थानिक लोक तुम्हाला गरमागरम गूळ चाखायलाही देऊ शकतात.

येथील महिला बचत गट पारंपरिक हस्तकला आणि लोणची बनवण्याच्या कार्यशाळांमध्ये गुंतलेले असतात. त्यांचे हे उत्पादन व्यावसायिक पर्यटनापेक्षा पारंपरिक जीवनशैलीला प्रोत्साहन देणाऱ्या वार्षिक लोकउत्सवामध्ये विकले जाते.

ऐतिहासिक आणि धार्मिक ठिकाणे

खोतीगावच्या आसपास अनेक ऐतिहासिक आणि धार्मिक स्थळे आहेत, जी गोव्याच्या मुख्य पर्यटन नकाशावर नसतात.

काबो दे राम: अरबी समुद्राच्या किनाऱ्यावर खडकावर असलेला हा किल्ला भव्य दृश्ये देतो. एकेकाळी सैन्याचे बळस्थान आणि नंतर तुरुंग म्हणून वापरला गेलेला हा किल्ला आता जीर्ण अवस्थेत आहे. मात्र, आतील चर्च आजही वापरात असल्याने चांगल्या स्थितीत आहे.

मल्लिकार्जुन मंदिर: काणकोण येथे जंगलाने वेढलेल्या दरीत लपलेले हे मंदिर गोव्यातील सर्वात जुने आणि दगडी कोरीव काम असलेले एकमेव मंदिर मानले जाते. हे शिवाला समर्पित असून, येथे ६० हून अधिक देवता आहेत.

कुसके धबधबा: खोतीगाव अभयारण्यातील पायवाटेने येथे पोहोचता येते. गोव्यातील इतर धबधब्यांच्या तुलनेत येथे गर्दी नसते.

याशिवाय, खोतीगावमध्ये नवपाषाणयुगीन दगडी वर्तुळे आजही अस्तित्वात आहेत, ज्यांचा वापर आजही गावकरी सामुदायिक बैठकांसाठी करतात. स्थानिकांना विचारल्यास तुम्हाला या दगडांच्या धार्मिक विधी आणि निर्णयांसाठी असलेल्या प्राचीन वापराबद्दल अनेक रंजक कथा ऐकायला मिळतील.