Marathi Natak Review Asava Sundar Chocolatecha Bangla

विकास कांदोळकर

नागेश महालक्ष्मी प्रासादिक नाट्य समाज, बांदोडा या संस्थेने जीन जने यांच्या नाटकाचे ‘असावा सुंदर चॉकलेटचा बंगला’ हे मराठी रूपांतर सादर केले. आशा आणि निशा या दोन दासी बहिणी जेव्हा त्यांची श्रीमंत, ग्लॅमरस मॅडम घरात नसते, तेव्हा त्या मालकिणीच्या बेडरूममध्ये मालकीण आणि दासी म्हणून भूमिका साकारण्यात वेळ घालवतात. पण त्यांच्या खासगी आयुष्यात त्या निराश असतात.

निशा मालकीण बनून खेळास तयार झाल्यावर दासी बनून आशा तिचा द्वेष करून तिच्या खानदानी स्वरूपाचा आणि वर्तनाचा अपमान करते. भूमिकेतून बाहेर येऊन आशा आणि निशा मालकिणीचा मनोमन तिरस्कार करतात. परत भूमिकेत शिरताना निशा म्हणते की ती तिच्या घाणेरड्या स्वयंपाकघरात परत येईल, पण आधी ती "काम पूर्ण करेल". निशा आशाला मालकीण येण्याचे कारण सांगून खेळ बंद करण्याचे सुचविते. आशा निशाला ती कधीही पूर्ण नसल्याबद्दल दोष देते.

फोनवरून निशाला कळते की मॅडमचा नवरा तुरुंगातून जामिनावर सुटला आहे. चलबिचल निशाला शांत करण्याचा आशाने प्रयत्न केल्यावर, निशा आता वर्चस्व गाजवण्याची तिची पाळी आहे असे सांगून तिला घरातील अनेक आदेश देते. आशा मॅडमला मारण्याचा प्लॅन आखते. दाराची बेल वाजते. दोघी धावपळ करतात.

आशा मॅडमच्या चहात विष घालण्याचे बोलल्यावर तसे करण्यास निशा तयार होते. ते दोघेही बेडरूममधून निघून जातात. निशा मॅडमसोबत परत येते. मॅडम आशावर आपण अपंग व्यक्तीसारखे लाड करण्याचा आरोप करते. ती माफी मागते. आशा तिला कधीही सोडणार नसल्याचे वचन देते. मॅडम म्हणते की ती तिच्या अतिरेकी आयुष्यातून बाहेर पडली आहे.

आशा परत येऊन काल्पनिक पात्रांना संबोधित करते. ती डिश-ग्लोव्हजने मॅडमचा गळा दाबून मृत्यू झाल्याचा आनंद साजरा करते. ती मॅडमच्या आवाजाचे अनुकरण करते आणि तिच्या मोलकरणीसाठी शोक व्यक्त करावा लागल्याबद्दल तक्रार करते.

तिच्या स्वतःच्या आवाजात, ती म्हणते की मॅडमने तिची दया करू नये, कारण ती तिच्या बरोबरीची आहे. ती एका पोलिस निरीक्षकाला उद्देशून म्हणते की महाशय जेव्हा त्यांना धमकावत असत तेव्हा ते त्यांचे आदेश पाळत असत. ती म्हणते की ती एक चांगली नोकर होती, पण आता तिने तिच्या बहिणीचा गळा दाबून मारली आहे. ती बाल्कनीत जाते, आणि कल्पना करते की निशाच्या अंत्ययात्रेसाठी शेजारच्या सर्व दासी स्वतःला घेऊन जात आहेत.

निशा चोरून तिच्या बहिणीचे ऐकते. खोलीत परतताना, आशा बिचाऱ्या निशासाठी रडते. निशा खोलीत प्रवेश करते आणि ‘निशा’ बनलेल्या आशाला चहा ओतण्यास सांगते. आशा निषेध करते आणि थकून बसते, पण निशा आग्रह धरते. ती आशाला सरळ उभे राहण्यास आणि जगात तिचे ‘प्रतिनिधित्व’ करण्यास सांगते. ती आशाला "मॅडमने तिचा चहा घेतला पाहिजे" असे म्हणण्यास सांगते. आशा चहा आणते आणि निशा तो पिते. विष पिऊन मेल्यानंतर पलंगावर आशा तिचे डोळे काढत असताना पडदा सरकतो.

नाटकाच्या सादरीकरणांतून अनेक अन्वयार्थ निघतात. दासींच्या भूमिका बजावण्याच्या खेळांमधून त्यांच्या अत्याचारी मॅडमला उलथवून टाकण्याची त्यांची खोलवरची इच्छा प्रकट होते. दासी आणि मॅडम यांच्यातील सत्ता संघर्ष नाटकात दिसतो.

रूपांतरकार सुशांत लक्ष्मीकांत नायक यांनी नाटकाला गोमंतकीय पार्श्वभूमी देताना गोमंतकीय भाषा, शिव्या आणि लोककला वापरून संहितेला ‘लोकल टच’ देण्याचा प्रयत्न केला. पण विदेशी असलेल्या नाटकाचे, मराठीत असलेल्या रूपांतरित संहितेत, काही अपवाद वगळता शिव्यांपुरती कोकणी वापरून आणि गोव्याच्या पारंपारिक गायन-कला वापरून केलेल्या रसायनाचे नीट ‘ब्लेंडिंग’ झाल्याचे वाटले नाही.

पण मुळात आव्हानात्मक असलेल्या संहितेचे योग्य दिग्दर्शन करणाऱ्या विद्या सुशांत नायक यांनी द्वेष, हिंस्रता सारख्या विकार वासनांना मोकळीक करून देणाऱ्या हिंस्र रंगभूमीचा जनक असलेल्या जीन जनेचे हे नाटक सारसंग्रहवादी शैलीत सादर केले. दृश्यांची मांडणी व पात्रांच्या हालचाली निश्चित करताना त्यांनी योग्य रंगसूचनांचा वापर केला. ममता शिरोडकर आणि डॉ. संस्कृती रायकर यांनी एकमेकांना पूरक अभिनयाची साथ दिली. मॅडमच्या भूमिकेत उर्वशी केळकर यांनी योग्य अभिनय केला. साहिल बांदोडकर यांची प्रकाश योजना आणि नियंत्रण योग्य वाटले. रोहिदास कुर्पासकर यांनी नेपथ्याची काळजीपूर्वक मांडणी केली.

ममता शिरोडकर यांच्या रंगभूषा आणि वेशभूषेत कल्पकता आढळली. पार्श्वसंगीताची साथ पूरक होती. नाटकातील लोकसंगीत प्रद्युम्न च्यारी यांनी हाताळले तसेच त्यांना अनिरुद्ध काळे, चेतन गावडे ,जयेश गावडे , विशाल नाईक यांनी योग्य साथ दिली. सूत्रधार मनोज बांदोडकर, तर निर्मिती संकल्पना अजित केरकर यांची. विशेष साहाय्य मिथील ढवळीकर. सहाय्य दिलीप ढवळीकर,अरुण काळे ,शंभूनाथ केरकर, अशोक नाईक, हेरंब केरकर, चैतन्य बांदेकर,कार्तिक धैसास, रघुराम शानबाग, सुबोध कुर्पासकर, सुदिन नाईक, अमोघ बुडकुले, समीर दाते, वसुंधार गावडे यांचे होते.