मतदानाच्या शेवटच्या टप्प्यात योगी आदित्यनाथ (Yogi Adityanath) सरकारसह सर्व राजकीय पक्ष आणि त्यांच्या नेत्यांचे भवितव्य ईव्हीएममध्ये (EVM) कैद झाले आहे. भाजपचे सरकार येणार, समाजवादी पक्षाचे प्रमुख अखिलेश यादव (Akhilesh Yadav) यांचे नशीब उजळणार की काँग्रेस (Congress) आणि बसपा चमत्कार घडवणार, हे 10 मार्चला म्हणजे उद्या अधिकृतपणे कळेल, मात्र राजकीय (UP Assembly Election 2022) वर्तुळात योगी आदित्यनाथ यांच्यावर या चर्चा जोरात रंगत आहेत.
एक्झिट पोल बरोबर असल्यास आणि भाजप पुन्हा सत्तेत आल्यास, योगी उत्तर प्रदेशातील विधानसभेचा निर्धारित पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण करणारे राज्याच्या इतिहासातील पहिले मुख्यमंत्री बनतील. पक्षाला पुन्हा सत्तेत आणतील. भाजपच्या नेतृत्वात त्यांना मुख्यमंत्री करण्याचा निर्णय घेतल्यास ते सलग दुसऱ्यांदा युपीचे मुख्यमंत्री होणारे भाजपचे पहिले नेते ठरतील. यासोबतच राज्यातील विधानसभेचा पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण केल्यानंतर सलग दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्रीपदाची शपथ घेणारे ते पहिले व्यक्ती ठरणार आहेत.
दुसऱ्यांदा शपथ घेतली, पण कार्यकाळ पूर्ण करू शकले नाहीत
1951-52 पासून, डॉ. संपूर्णानंद, चंद्रभानू गुप्ता, हेमवती नंदन बहुगुणा आणि नारायण दत्त तिवारी यांनी सलग दोन वेळा मुख्यमंत्री म्हणून शपथ घेतली, परंतु त्यांना दोन वेगवेगळ्या विधानसभांसाठी ही संधी मिळाली. पं. गोविंद वल्लभ पंत यांना केंद्रात गृहमंत्री बनवल्यानंतर, काँग्रेस हायकमांडने 28 डिसेंबर 1954 रोजी डॉ. संपूर्णानंद यांची मुख्यमंत्री म्हणून नियुक्ती केली. 1957 च्या निवडणुकीपर्यंत ते मुख्यमंत्री राहिले. 1957 मध्ये निवडणुका झाल्या आणि काँग्रेसचा विजय झाला. डॉ. संपूर्णानंद यांनी 10 एप्रिल 1957 रोजी पुन्हा मुख्यमंत्री म्हणून शपथ घेतली. ते सलग दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्री झाले, पण वेगळ्या विधानसभेसाठी. पंतजींनंतर त्यांना पहिल्यांदाच मुख्यमंत्री बनवण्यात आले आणि यावेळीही त्यांना पूर्ण पाच वर्षांचा कार्यकाळ मिळाला नाही. ते 6 डिसेंबर 1960 पर्यंतच मुख्यमंत्री राहू शकले आणि काँग्रेसने काही कारणांमुळे त्यांच्या जागी चंद्रभानू गुप्ता यांना मुख्यमंत्री केले. अशाप्रकारे डॉ.संपूर्णानंद सतत पाच वर्षांहून अधिक काळ मुख्यमंत्री राहिले तर.
चंद्रभानू गुप्तांसोबत इतिहासाची पुनरावृत्ती झाली
तीच गोष्ट चंद्रभानू गुप्तासोबत घडली. संपूर्णानंद यांच्यानंतर 1960 मध्ये ते मुख्यमंत्री झाले. 1962 मध्ये निवडणुका झाल्या. काँग्रेसला बहुमत मिळाले आणि संपूर्णानंद यांच्याप्रमाणे त्यांनीही सलग दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्रीपदाची शपथ घेतली. परंतु, त्यांनाही दोन्ही वेळा पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण करण्याची संधी मिळाली नाही. काँग्रेसला यश मिळाले आणि त्यांनी 14 मार्च 1962 रोजी दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्री म्हणून शपथ घेतली, परंतु पाच वर्षापूर्वीच सुचेता कृपलानी यांना मुख्यमंत्री करण्यात आले. सुचेता कृपलानी यांच्या मुख्यमंत्रिपदाच्या काळात 1968 मध्ये निवडणुका झाल्या, पण काँग्रेसला बहुमत मिळाले नाही. हेराफेरी करून सरकार स्थापन करण्यात आले आणि चंद्रभानू गुप्ता यांनी 14 मार्च 1967 रोजी तिसऱ्यांदा मुख्यमंत्री म्हणून शपथ घेतली. पण, यावेळीही गुप्ता यांना त्यांचा पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण करता आला नाही आणि चौधरी चरणसिंग यांच्या बंडखोरीमुळे त्यांना राजीनामा द्यावा लागला.
चौधरी चरणसिंग यांना संधीही मिळाली नाही
चौधरी चरणसिंग यांनी काँग्रेस सोडली आणि बंडखोर काँग्रेस आमदारांसह जनसंघ आणि इतर काही पक्षांच्या पाठिंब्याने सरकार स्थापन केले. पण सरकार स्थिरता देऊ शकले नाही आणि त्यांना 25 फेब्रुवारी 1968 रोजी राजीनामा द्यावा लागला. राज्यात राष्ट्रपती राजवट लागू करण्यात आली. सन 1989 मध्ये पुन्हा निवडणुका झाल्या आणि चंद्रभानू गुप्ता यांनी चौथ्यांदा मुख्यमंत्रीपदाची शपथ घेतली, मात्र राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्याशी मतभेद झाल्याने काँग्रेस फुटली. दरम्यान, चंद्रभानू गुप्ता यांची प्रकृती खालावली. त्यांच्या जागी चौधरी चरणसिंग यांनी दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्रीपदाची शपथ घेतली. यावेळीही त्यांना कार्यकाळ पूर्ण करता आला नाही. त्यानंतर 18 ऑक्टोबर 1970 रोजी त्रिभुवन नारायण सिंह यांनी मुख्यमंत्री म्हणून शपथ घेतली. ते कोणत्याही सभागृहाचे सदस्य नव्हते. त्यावेळी गोरखनाथ पीठाचे महंत अवद्यनाथ हे गोरखपूरच्या मणिराम मतदारसंघाचे आमदार होते. त्यांनी टीएन सिंगसाठी मणिरामची जागा सोडली. युनायटेड लेजिस्लेचर पार्टीचे उमेदवार म्हणून टीएन सिंग यांनी येथून पोटनिवडणूक लढवली होती, परंतु काँग्रेसच्या रामकृष्ण द्विवेदी यांनी त्यांचा पराभव केला होता. त्यांना राजीनामा द्यावा लागला. हेमवती नंदन बहुगुणा आणि नारायण दत्त तिवारी यांनाही सलग दोन वेळा मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेण्याची संधी मिळाली, पण त्यांनाही मुख्यमंत्रिपदाचा पूर्ण पाच वर्षांचा कार्यकाळ मिळाला नाही. मात्र त्यांचा काँग्रेसच्या रामकृष्ण द्विवेदी यांनी पराभव केला. त्यांना राजीनामा द्यावा लागला. हेमवती नंदन बहुगुणा आणि नारायण दत्त तिवारी यांनाही सलग दोन वेळा मुख्यमंत्रीपदाची शपथ घेण्याची संधी मिळाली, पण त्यांनाही मुख्यमंत्रिपदाची पूर्ण पाच वर्षांची विधानसभेची मुदत मिळाली नाही. मात्र त्यांचा काँग्रेसच्या रामकृष्ण द्विवेदी यांनी पराभव केला. त्यांना राजीनामा द्यावा लागला. हेमवती नंदन बहुगुणा आणि नारायण दत्त तिवारी यांनाही सलग दोन वेळा मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेण्याची संधी मिळाली, पण त्यांनाही मुख्यमंत्रिपदाचा पूर्ण पाच वर्षांचा कार्यकाळ मिळाला नाही.
स्थिरतेचे युग परत आले
पक्षांतर, उलथापालथ आणि अस्थिरतेला जनता कंटाळली होती आणि 1991 नंतर 2007 मध्ये बहुजन समाज पक्षाला पाठिंबा देत दीड दशकानंतर पूर्ण बहुमताचे सरकार युपीमध्ये स्थापन केले. मायावतींनी मुख्यमंत्री म्हणून विधानसभेचा नियोजित कार्यकाळ पूर्ण केला, परंतु 2012 च्या निवडणुकीत त्यांना बसपाला पुन्हा सत्तेवर आणता आले नाही. 2012 मध्ये जनतेने 224 जागांसह बहुमत देऊन सपाचे पहिले पूर्ण बहुमताचे सरकार स्थापन केले. अखिलेश यादव मुख्यमंत्री झाले, पण 2017 मध्ये तेही त्यांच्या पक्षाला पुन्हा सत्तेत आणू शकले नाहीत आणि सलग दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्रीही होऊ शकले नाहीत.
...त्यामुळे दुसऱ्यांदा शपथ घेणारा पहिला नेता असेल
2017 मध्ये, जनतेने युतीच्या भागीदारांसह भाजपला प्रचंड बहुमताने सरकार स्थापन करण्यासाठी 325 जागा दिल्या. योगी आदित्यनाथ मुख्यमंत्री झाले. भाजपने त्यांना पाच वर्षे मुख्यमंत्रीपदी ठेवले. मतदान पूर्ण झाले असून आता 10 मार्च रोजी निकालाची प्रतीक्षा आहे. अशा स्थितीत सर्व समज मोडीत काढणारे योगी मुख्यमंत्रीपदी पाच वर्षे राहिलेले भाजप सरकार परत मिळवण्यात यशस्वी होतात की नाही, याकडे सर्वांचेच लक्ष आहे.
जर ते यशस्वी झाले तर 1985 नंतर सलग दुसऱ्यांदा त्यांच्या पक्षाचे नेतृत्व करणारे ते पहिले मुख्यमंत्री ठरणार नाहीत. उत्तर प्रदेशच्या इतिहासातील ते पहिले मुख्यमंत्री आणि राजकारणी असतील ज्यांच्या नेतृत्वाखाली विधानसभेचा निर्धारित पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण करून पक्ष पुन्हा सत्तेवर येईल. त्यांनी मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेतल्यास सलग पाच वर्षे पूर्ण केल्यानंतर दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेणारे ते पहिले नेते असतील.
यावरही लक्ष ठेवणार आहे
2007 मध्ये राज्यात पूर्ण बहुमताच्या सरकारचा काळ परतावा यासाठी योगी यांच्यासह सर्व मुख्यमंत्री विधान परिषदेचे सदस्य राहिले आहेत. गेल्या दीड दशकात मुख्यमंत्री म्हणून विधानसभा निवडणूक लढवणारे योगी हे पहिले नेते आहेत. योगायोगाने ते पहिलीच विधानसभा निवडणूक लढवत आहेत, त्यामुळे त्रिभुवन नारायण सिंह यांना पराभूत करून मुख्यमंत्रीपदी गोरखपूरचा अवास्तव प्रश्न कसा मोडतो हे पाहणेही रंजक ठरणार आहे. विधानसभेतील प्रमुख विरोधी पक्षाचे प्रमुख असलेले माजी मुख्यमंत्री अखिलेश यादव हेही विधानसभेची पहिली निवडणूक लढवत आहेत. अशा स्थितीत विद्यमान आणि माजी मुख्यमंत्र्यांमध्ये कोणाचा आकडा मोठा ठरणार हे पाहणेही औत्सुक्याचे ठरणार आहे.
काँग्रेसने एकाही मुख्यमंत्र्याला त्यांचा कार्यकाळ पूर्ण करू दिला नाही
योगी आदित्यनाथ यांच्यासह राज्यात 21 जणांना मुख्यमंत्री बनण्याचा बहुमान मिळाला. त्यापैकी 13 काँग्रेस नेते आहेत. पण, योगायोगाने काँग्रेसच्या एकाही नेत्याला मुख्यमंत्रीपदाचा विहित कार्यकाळ पूर्ण करण्याची संधी मिळाली नाही. काँग्रेसने कोणालाही टिकू दिले नाही. जनतेने काँग्रेसला संधी दिली, पण कोणत्याही नेत्याला विधानसभेची पूर्ण पाच वर्षे मुख्यमंत्रीपद कॉंग्रेसने दिले नाही.
दैनिक गोमंतकचे सदस्य व्हा
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.