मे 2021 मध्ये क्रिप्टोकरन्सी मार्केट क्रॅशने नवीन गुंतवणूकदारांना घाबरवले होते. परंतु एका क्रिप्टो तज्ज्ञाने ट्विटरवर (Twitter)टिप्पणी दिली की 1000 टक्के परताव्यासाठी आपण एका दिवसात 70 टक्के घसरणीसाठी तयार असले पाहिजे. हे दर्शवते की जुने गुंतवणूकदार क्रिप्टो मार्केट किती समजून घेऊ लागले आहेत. परंतु त्याच वेळी, बँक ऑफ इंग्लंडचे गव्हर्नर अँड्र्यू बेली यांचे मत होते की क्रिप्टोकरन्सीला स्वतःचे कोणतेही मूल्य नसते.

याला बळी पडून गुंतवणूकदारांनी (Investors)त्यांचे कष्टाचे पैसे गमावण्यास तयार असले पाहिजे. आता आरबीआयचे माजी डेप्युटी गव्हर्नर (Deputy Governor)आर गांधी यांनी म्हटले आहे की हा मुद्दा नाही, याला एक स्वतंत्र मालमत्ता वर्ग म्हणून मानले पाहिजे. जगात जेव्हा क्रिप्टोकरन्सीमध्ये गुंतवणूक दररोज वाढत आहे तेव्हा निश्चितपणे हे निश्चित केले पाहिजे की त्याचे मूल्य काय आहे? कोणत्या वर्गात हे हाताळले पाहिजे?

फक्त क्रिप्टोकरन्सी का?

कागदी पैशांच्या मूल्यावर अॅडम स्मिथ म्हणाले की, कोणत्याही चलनाचा माल खरेदी करण्याशिवाय दुसरा उपयोग नसतो. पण ते फक्त म्हणता येणार नाही. चांगल्या चलनासाठी, हे आवश्यक आहे की त्यात केवळ योग्य व्यवहार करण्याची क्षमता नसावी परंतु योग्य स्टोरेज मूल्य देखील असावे. व्यवहारात कोणत्याही अडचणींना सामोरे जाऊ नका. डॉलर सारख्या कागदी चलनामध्ये ही क्षमता होती, परंतु वर्षानुवर्षे ज्या प्रकारे अमेरिकन सरकारने अधिशेष चलन छापले आहे त्याचे अवमूल्यन झाले आहे.

आता सोन्याचे मूल्य, चित्रे, गहू किंवा संगणकासारखे धान्य यांचा विचार करणे गरजेचे आहे. जगभरातील धातू आणि इतर वस्तूंच्या उपयोगाच्या आधारावर किंमती निश्चित केल्या जातात. सोन्याचे तेज जगाला वेड लावते. आणि ते सातत्यपूर्ण ठेव परतावाही देते. सोन्यासाठी, असे मानले जाते की एक तोळा सोन्याचा एक मध्यमवर्गीय कुटुंबाच्या एका महिन्याच्या खर्चाएवढा असतो. पिवळ्या धातूची ही क्षमता त्याच्या मागणीचा मुख्य घटक आहे. किंमत मागणी आणि पुरवठ्यासह चढ -उतार करते, परंतु नंतर एका विशिष्ट बिंदूवर स्थिर राहते. पोट भरण्यासाठी गव्हासारख्या धान्याची जगभरात मागणी आहे. अशा परिस्थितीत, त्याची वेगळी किंमत मर्यादित श्रेणीच्या वर जाण्याची परवानगी दिली जाऊ शकत नाही.

नियतकालिक कापणी ते स्थिर करण्यास मदत करते. अमूल्य चित्रकला वेगळ्या वर्गाला आकर्षित करते, त्यामुळे त्यांच्या आवडीनुसार किंमत वर -खाली होते. संगणकाची किंमत किती आहे? जर एखाद्या व्यक्तीला माहित नसेल, तर त्याच्यासाठी बॉक्सपेक्षा जास्त नाही, तर संगणक जगातील सर्व सुविधांची व्यवस्था करण्यास सक्षम आहे.

क्रिप्टोकरन्सीचा वर्ग निश्चित केलेला नाही, परंतु ऑन-डिमांड ब्लॉकचेन डेटा प्लॅटफॉर्म (Data platform)चेनॅलिसिसच्या आकडेवारीनुसार गेल्या वर्षी क्रिप्टो व्यवसायात 880 टक्के वाढ झाली आहे. क्रिप्टोकरन्सीचे एकत्रित मूल्य मे मध्ये बाजाराच्या सर्वोच्च आलेखाच्या पुढे $ 24 ट्रिलियन पर्यंत पोहोचले. कोणताही वर्ग नसल्याने सर्वकाही वर आणि खाली जाते फक्त बाजाराच्या मागणीमुळे. तर ती मालमत्ता, चलन किंवा इतर कोणतेही रूप म्हणून ओळखले पाहिजे? पण ते कसे आहे?

अशा परिस्थितीत, क्रिप्टोकरन्सीच्या वापराच्या आधारावर किंमत आणि श्रेणी निश्चित केली पाहिजे. पण किंमत आणि श्रेणी काय आहे, ती यावर पुढे गेली नाही. अशा परिस्थितीत, पहिल्या क्रिप्टोकरन्सीपासून आतापर्यंत आलेल्या चलनाच्या वापराची श्रेणी पाहावी लागेल. बिटकॉइनमध्ये सोन्यासारखी साठवण आणि खरेदी करण्याची क्षमता आहे. अमेरिकेसह जगातील अनेक फंड हाऊसेस त्यांच्या पोर्टफोलिओमध्ये समाविष्ट करत आहेत. तसे, ते मालमत्ता वर्गात ठेवले पाहिजे. त्याची किंमत मागणी आणि पुरवठा यावरूनच ठरवली जाईल, पण त्याचा गैरवापर होऊ नये यासाठी सर्किट फिल्टरसारखी व्यवस्था करावी लागेल.

क्रिप्टो तज्ञ आणि बिटींगचे संस्थापक कासिफ रझा यांचाही विश्वास आहे की क्रिप्टो केवळ मालमत्ता वर्गात ठेवणे शक्य नाही. जर तुम्ही क्रिप्टोकरन्सीचे इतर काही उपयोग पाहिले तर विमा, बँकिंग, संगीत, पर्यटन, शेती अशी 50 हून अधिक नाणी आहेत. त्यात सातत्याने वाढ होत आहे. परंतु या सर्वांना स्टोरेज, युटिलिटी, स्टेबल, सिक्युरिटी आणि पेमेंट सिस्टीम अशा पाच ते सहा श्रेणींमध्ये विभागले जाऊ शकते. या आधारावर, सरकार त्यांचे नियमन करण्यासाठी कायदे करू शकते.

क्रिप्टोकरन्सीसंदर्भात जगभरातील सरकारांची भीती म्हणजे त्यांचे चलन त्याचे मूल्य गमावेल. पण ती याला थांबवू शकत नाही, म्हणून जगातील सर्वात मोठी क्रिप्टोकरन्सी इन्व्हेस्टमेंट कंपनी ग्रे स्केल इन्व्हेस्टमेंटचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी मायकेल सोन्सेन योग्य कारण स्पष्ट करतात. ते म्हणतात की अशा गोष्टी अनेक पिढ्यांनंतरच समोर येतात. अनेक पिढ्यांपासून कागदी नोटा चलनात आल्यानंतर प्रथमच डिजिटल चलन आले आहे. धातू, पृथ्वी, चित्रे किंवा वस्तूंमधील गुंतवणुकीच्या शेकडो वर्षांच्या इतिहासानंतर गुंतवणूकदारांची एक नवीन श्रेणी प्रदान केली आहे.

पण जगभरातील केंद्रीय बँकांना (Central Banks)ते आवडत नाही. ती बँकेत जमा झालेल्या पैशातून कर्ज देऊन कमावते, त्यामुळे विकेंद्रीकृत चलन तिच्या व्यवसायाचा नाश करेल असे वाटते. म्हणूनच बँक ऑफ इंग्लंड किंवा रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया, त्यांचे गव्हर्नर क्रिप्टोकरन्सीला चांगले मानत नाहीत. त्यांना भीती वाटते की त्यांना स्वतःचे कोणतेही मूल्य नाही, परंतु हे देखील खरे आहे की तो जे काही म्हणेल, आता क्रिप्टोकरन्सीची जिनी परत बाटलीत जाऊ शकत नाही. भविष्यात हे कागदी चलनाची जागा घेईल. अशा परिस्थितीत गुंतवणूकदारांना नुकसानीपासून वाचवणाऱ्या त्यांच्या नियमनसाठी फक्त नियम बनवण्याची गरज आहे. आणि त्याचे हे वास्तव अमेरिकेला (America)पटकन समजले आहे.