महाराष्ट्रातील पन्हाळा किल्ल्याला 'सापांचा किल्ला' का म्हणतात?

पन्हाळा किल्ल्याचा इतिहास: जर तुम्हाला प्रवासाची आवड असेल आणि तुम्ही एखादे रोमांचक ठिकाण शोधत असाल तर आम्ही तुम्हाला असे ठिकाण सांगणार आहोत जिथे फिरणे तुमच्यासाठी एक उत्तम अनुभव असू शकते. या अतिशय सुंदर, निसर्ग सौंदर्य आणि थरारक ठिकाणाचे नाव आहे पन्हाळा किल्ला. हा सुंदर किल्ला महाराष्ट्रात आहे. या किल्ल्याला सापांचा किल्ला असेही म्हणतात. त्यामागचे कारण जाणून घेऊया.

(History of Panhala Fort in Maharashtra)

पन्हाळा किल्ल्याचा इतिहास

पन्हाळा किल्ला कोल्हापूरच्या मुख्य शहरापासून 20 किमी अंतरावर आहे. हा किल्ला देशातील सर्वात मोठा आणि संपूर्ण दख्खन प्रदेशातील सर्वात मोठा किल्ला आहे. हा किल्ला शिलाहार शासक भोज II याने 1178-1209 दरम्यान बांधला होता. ऐतिहासिकदृष्ट्या या किल्ल्याला खूप महत्त्व आहे कारण येथे यादव, आदिल शाही, बहामनी सुलतान इत्यादी अनेक राजवंशांनी राज्य केले. शिवाजी महाराजांनी बहुतेक वेळ किल्ल्यात घालवला होता असेही म्हणतात. मात्र, त्यानंतर हा किल्ला इंग्रजांच्या ताब्यात गेला. हा किल्ला 800 वर्षांहून अधिक जुना असल्याचे सांगितले जाते. पन्हाळा किल्ल्याशी संबंधित एक मनोरंजक बाब म्हणजे राजा भोज आणि गंगू तेली येथून कोठे नेले होते. पन्हाळा किल्ला पन्हाळा, पहलगड आणि पहल इत्यादी नावानेही ओळखला जातो.

त्याला सापांचा किल्ला का म्हणतात?

वास्तविक या किल्ल्याची रचना सापासारखी वेडीवाकडी आहे. म्हणजे हा किल्ला पाहताना जणू साप पळत असल्याचा भास होतो. या किल्ल्याच्या आत गुपचूप बांधलेल्या तीन मजली इमारतीखाली एक विहीरही आहे, तिला आंधळ बावडी म्हणतात. ही पायरी मुघल शासक आदिल शाह याने बांधली होती असे मानले जाते. यामागे, आदिल शाहचा असा विश्वास होता की शत्रूने गडावर हल्ला केल्यास तो जवळच्या विहिरींमध्ये आणि तलावांमध्ये विष मिसळू शकतो आणि नंतर पायरीचा वापर पिण्याच्या पाण्यासाठी होऊ शकतो.

या किल्ल्याला जोडलेले जुनाराजबारा येथे कुलडेली तुळजाभवानीचे मंदिर आहे, त्याबद्दल असे सांगितले जाते की मंदिरात एक बोगदा आहे जो थेट पन्हाळा किल्ल्यावर 22 किमी अंतरावर उघडतो. सध्या किल्ल्याचे ऐतिहासिक महत्त्व पर्यटकांना तेथील निसर्गसौंदर्य आणि प्रसन्न वातावरणाकडे आकर्षित करते.