टीबी (TB) हा मायकोबॅक्टेरियम ट्यूबरक्युलोसिस (Mycobacterium tuberculosis) नावाच्या जीवाणूंमुळे होणारा संसर्गजन्य रोग आहे. त्याचा परिणाम शरीराच्या कोणत्याही भागावर होऊ शकतो, परंतु टीबीची बहुतेक प्रकरणे फुफ्फुसाची निगडीत असतात. फुफ्फुसाचा क्षयरोग संक्रमित व्यक्तीच्या खोकताना, शिंकताना तोंडातून आणि नाकातून बाहेर पडणाऱ्या सूक्ष्म थेंबांद्वारे पसरतो. हा रोग जीवघेणा मानला जातो कारण तो शरीराच्या ज्या भागामध्ये होतो तो भाग नष्ट करतो, त्यामुळे टीबीवर योग्य उपचार वेळेवर होणे अत्यंत आवश्यक आहे. डब्ल्यूएचओच्या मते, टीबी अजूनही जगातील सर्वात प्राणघातक संसर्गजन्य किलर रोगांपैकी एक आहे. दररोज सुमारे 4100 लोक टीबीमुळे (World Tuberculosis Day) आपला जीव गमावतात आणि 28,000 लोक या आजाराला बळी पडतात.
या आजाराविषयी लोकांमध्ये जागरुकता आणण्यासाठी आणि या जागतिक महामारीला थांबवण्याच्या प्रयत्नांना गती देण्यासाठी दरवर्षी 24 मार्च रोजी जागतिक क्षय दिवस साजरा केला जातो . असे म्हणतात की डॉ. रॉबर्ट कोच यांनी 24 मार्च 1982 रोजी टीबीच्या जीवाणूंचा शोध लावला होता, या कारणास्तव दरवर्षी 24 मार्च रोजी जागतिक क्षयरोग दिन साजरा केला जातो. त्याची थीम देखील दरवर्षी बदलते. 2022 मधील जागतिक क्षयरोग दिनाची थीम ‘इनवेस्ट टू एंड टीबी सेव लाइव्स’ (Invest to End TB. Save Lives) अशी आहे. आज जागतिक क्षय दिनानिमित्त जाणून घ्या, या प्राणघातक आजाराशी संबंधित गैरसमजांबद्दल जे अनेकदा लोकांना गोंधळात टाकतात.
१) लोकांना असे वाटते की क्षयरोगाचा फक्त फुफ्फुसांवर परिणाम होतो, परंतु हे संपूर्ण सत्य नाही. जगात फुफ्फुसाच्या क्षयरोगाचे सुमारे ७० टक्के रुग्ण समोर येतात, परंतु हा आजार रक्ताद्वारे तुमच्या इतर अवयवांवरही परिणाम करू शकतो. जेव्हा त्याचा फुफ्फुसांवर परिणाम होतो तेव्हा त्याला पल्मोनरी टीबी म्हणतात आणि जेव्हा त्याचा इतर अवयवांवर परिणाम होतो तेव्हा त्याला एक्स्ट्रा पल्मोनरी टीबी म्हणतात.
२) आणखी एक समज असा आहे की, टीबी हा नेहमीच संसर्गजन्य असतो. नाही, प्रत्येक क्षयरोग संसर्गजन्य नसतो. फक्त फुफ्फुसाचा टीबी हा संसर्गजन्य असतो. त्याचे जिवाणू संक्रमित रुग्णाच्या खोकल्यामुळे किंवा शिंकताना हवेतून दुसऱ्याच्या शरीरात प्रवेश करतात. परंतु शरीराच्या इतर भागांवर परिणाम करणारा एक्स्ट्रापल्मोनरी टीबी हा संसर्गजन्य नाही.
३) क्षयरोगामुळे मृत्यू होतो असे अनेकदा लोक मानतात, पण तसे नाही. टीबीवर आजच्या काळात यशस्वी उपचार आहेत. या आजाराला वेळीच उपचार करण्याची गरज आहे. एकदा रोगाचे निदान झाल्यानंतर, तज्ञ रोग बरा करण्यासाठी सहा ते नऊ महिने खर्च करतात. गंभीर प्रकरणांमध्ये, हा उपचार 18 ते 24 महिन्यांपर्यंत चालू शकतो. यावर वेळीच उपचार केल्यास हा आजार पूर्णपणे बरा होऊ शकतो.
४) त्याचे प्रारंभिक लक्षण दीर्घकाळापर्यंत खोकला आहे. याशिवाय खोकला किंवा खोकल्यामध्ये रक्त येणे, भूक न लागणे, वजन कमी होणे, छातीत दुखणे, सौम्य ताप, रात्री घाम येणे ही त्याची लक्षणे आहेत. दुसरीकडे फुफ्फुसाचा टीबी असल्यास, प्रभावित क्षेत्राशी संबंधित तीव्र वेदना, सूज किंवा इतर समस्या असू शकतात.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.
