गेल्या अनेक दिवसांपासून लोक मुंबई (Mumbai) आणि गोव्याच्या (Goa) किनाऱ्यांवर काळ्या रंगाच्या तेलाच्या गोळ्यांसारख्या गोष्टी पाहत आहेत. या चिकट आणि दुर्गंधीयुक्त बॉल सारख्या गोळ्यांना टार बॉल (Tar balls) म्हणतात. याच महिन्यात बृहन्मुंबई महानगरपालिकेने (BMS) मुंबई आणि वर्सोवा किनाऱ्यांवरून 20 हजार किलोचे हे गोळे काढले आहेत. या महिन्याच्या सुरुवातीला गोव्याचा समुद्रकिनारा (Goa Beach) काळ्या चिकट थराने झाकलेला दिसला जणू कोणी तिथे काळे गालिचे घातले आहे. असाच काहिसा नजारा बघायला मिळाला. हे टारबॉल काय आहेत?
हे घाण समुद्रातून येतात
हे तेलाचे गोळे समुद्रातून किनाऱ्यावर येतात. या गडद रंगाच्या चिकट बॉल सारख्या वस्तू महासागराच्या पृष्ठभागावर तरंगणाऱ्या कच्च्या तेलापासून बनलेल्या असतात. जेव्हा समुद्राच्या वातावरणात कच्च्या तेलाचे अपक्षय त्यार होतात होते हे बॉल तयार होतात. नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओशनोग्राफी (NIO) च्या संशोधकांनी या टार बॉलवर विशेष संशोधन केले आहे.
लक्ष्मण शिंद, वर्षा आणि सुनील, व्ही आणि शेनॉय, बेले दामोदरा यांचा 'डेरिव्हिटी ऑफ बॅक्टेरिया आणि बुरशी संबंधित टार बॉल: लाटेंमुळे किनार्यावर फेकले गेले . या तेलाचे तरंग खुल्या समुद्राच्या प्रवाहाबरोबर लाटांसह किनाऱ्यावर फेकले जातात. हे तेल गोळे कसे आणि केव्हा तयार होतात हे या अभ्यासात सांगण्यात आले आहे.
ते कसे तयार होते
अभ्यासानुसार, जेव्हा वारा आणि समुद्राच्या लाटामुळे पृष्ठभागावर गोठलेले गुळगुळीत तेल गोळे फुटतात तेव्हा तेथे विस्तृत भागात तेल पसरते. यानंतर हे तुकडे अनेक भौतिक, रासायनिक आणि जैविक हवामान प्रक्रियेतून जातात. ज्यामुळे तेलाच्या त्या तुकड्यांमध्ये बदल होतो.
अरबी समुद्रात सांडलेले तेल
महासागराच्या आतील भागात कार्यरत असलेल्या मोठ्या मालवाहू जहाजांमधून हे तेल सोडले जातात आणि हे तेल गोळ्याच्या रूपात किनाऱ्याकडे ढकलले जातात. समुद्राच्या एका दिशेने येणाऱ्या जोरदार वाऱ्यांमुळे हे गोळे हे विशेषतः पावसाळ्यात किनाऱ्यांवर येवून पडतात. अभ्यासामुसार अरबी समुद्रात पसरलेले सर्व तेल अखेरीस पश्चिम किनारपट्टीवर जमा होते.
मुंबईत कोणतेही नियंत्रण नाही
बीएमसीने हे तेलगोळे एका सफ करण्यासाठी कंत्राटदाराची नेमणूक केली आहे, ज्याचे काम भरतीनंतर हे गोळे समुद्रकिनाऱ्यावरून साफ करणे असेल. त्याच वेळी, महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळ (MPCB) म्हणते की बहुतेक तेल मोठ्या मालवाहू जहाजांमधून येते जेथे भारताचे न्यायाधिकरण नाहीत. ते थांबवण्यासाठी त्यांच्याकडे कोणत्याही प्रकारचे उपाय किंवा नियंत्रण योजना नाही.
या आधीही चौकशी करण्यात आली आहे
एमपीसीबीने यापूर्वीच अशा नमुन्यांचा अभ्यास केला आहे, परंतु त्यांनी कोणतेही निर्णायक निकाल दिले नाहीत.
टार बॉलचा आकार एका नाण्यापासून मोठ्या कार्पेटइतका मोठा असू शकतो. त्यांचा आकार त्यांच्या उत्पादन प्रक्रियेवर आणि मूळ बांधकाम साइटवरील अंतर यावर अवलंबून आहे. असे नाही की ही समस्या फक्त मुंबई आणि गोव्यापुरती मर्यादित आहे. कधीकधी हे तेल गोळे गुजरात आणि कर्नाटकच्या किनारपट्टीवर देखील दिसतात. सध्या समुद्रकिनारे स्वच्छ करणे हाच त्यावरचा एकमात्र उपाय आहे.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.