Saint Francis Xavier: चीनमध्ये मृत्यू झालेल्या झेवियर यांचे शव गोव्यात कसं आलं? संत फ्रान्सिस यांचा जीवनप्रवास

Saint Francis Xavier History, Importance Connection To Goa

पणजी: छत्रपती संभाजी महाराजांनी गोव्यावर केलेले आक्रमण परतवून लावण्यासाठी संत फ्रान्सिस झेवियर याच्या चरणी प्रार्थना करण्यात आली. योगायोग म्हणा किंवा पोर्तुगीजांच्या भाषेत चमत्कार म्हणा...संभाजीराजे माघारी फिरले. गोव्याच्या रक्षणासाठी धावून आलेल्या झेवियर यांना 'गोंयचो सायब' म्हणून संबोधले जाऊ लागले....गोयंचो सायबांविषयीची ही एक आख्यायिका आहे....

याच संत फ्रान्सिस झेवियर यांचा शवदर्शन सोहळा (एक्सपोझिशन) २१ नोव्हेंबरपासून जुने गोव्यात सुरु होत आहे. यानिमित्त झेवियर यांच्या जीवनप्रवास जाणून घेऊयात....

जन्म आणि शिक्षण (Early Life Birth And Education)

मराठी विश्वकोशातील माहितीनुसार, फ्रान्सिस झेवियर यांचा जन्म ०७ एप्रिल १५०६ रोजी स्पेनमधील एका श्रीमंत उमराव घराण्यात झाला. झेवियर यांचे शिक्षण पॅरिसमध्ये झाले. विद्यापीठात तत्त्वज्ञान व धर्मशास्त्र ह्या विषयांचा अभ्यास केला.

तिथेच त्यांनी धार्मिक शिक्षण देखील घेतले. इटलीतील रुग्णालयात त्यांनी रुग्णांची सेवा केली असाही उल्लेख काही ठिकाणी केलेला आढळतो.

‘येशूचे स्नेही’ (Society of Jesus)

पॅरिस विद्यापीठात असताना फ्रान्सिस झेवियर यांचा इग्नेशियस लॉयोला व पीटर फेबर यांच्याशी संबंध आला. संत फ्रान्सिस झेविय संत इग्नेशियस लॉयोला व पीटर फेबर यांचे झेवियर पाईक होते, अशी माहिती विश्वाकोशात देण्यात आली आहे.

पुढे जाऊन या तिघांनी ‘येशूचे स्नेही’ (Society of Jesus) या संघाची स्थापना केली. झेवियर या संस्थेचे चिटणीस म्हणून काम पाहत होते. १५४० पर्यंत त्यांनी चिटणीसपदाची जबाबदारी सांभाळली.

पोर्तुगालचा तिसरा राजा जॉन याने झेवियर यांना पूर्वेकडील पोर्तुगीज वसाहतींत मिशनरी म्हणून जाण्याची विनंती केली. यानंतर सर्वप्रथम त्यांनी गोव्यात पाऊल ठेवले.

भारताच्या दिशेने प्रवास (Journey To India)

राजा जॉन याच्या विनंतीनंतर फ्रान्सिस झेवियर यांनी ०७ एप्रिल १५४१ रोजी वयाच्या ३५ व्या वर्षी भारताच्या दिशेने प्रवास सुरु केला. तब्बल तेरा महिने प्रवास केल्यानंतर ६ मे १५४२ रोजी झेवियर गोव्यात दाखल झाले. झेवियर यांनी संपूर्ण आयुष्य पंथप्रचाराला पूर्ण वाहून घेतले व समर्पित केले होते. अतिशय कट्टर व कर्मठ ख्रिस्ती पंथप्रसारक होते.

गोव्यात धर्मप्रचाराचे काम केल्यानंतर त्यांनी त्यांचा प्रवास दक्षिणेच्या दिशेने सुरु केला. पुढे श्रीलंकेतून हिंदी महासागरातील अनेक बेटांना भेट देत त्यांनी जपान गाठले.

धर्मप्रसाराचे काम आणि मृत्यू (Death)

संत फ्रान्सिस झेवियर यांनी गोव्यात १५४२−४५ या काळात धर्मप्रसाराचे काम केले. गोव्यात काही दिवस राहिल्यानंतर ते दक्षिणेतून श्रीलंका आणि पुढे जपान असा प्रवास त्यांनी केला. जपानमध्ये त्यांना १५४९−५१ या काळात ख्रिस्ती धर्मप्रसाराचे काम केले, अशी माहिती विश्वकोशात देण्यात आली आहे.

फ्रान्सिस झेवियर १५५२ रोजी ते पुन्हा गोव्यात आले. मिशनरीच्या कामासाठी झेवियर यांनी चीनच्या दिशेने प्रवास सुरु केला. चीनच्या शांगच्यान बेटावर पोहोचल्यानंतर त्यांना आजारांनी गाठले.

आजारात ०३ डिसेंबर १५५२ रोजी झेवियर यांचे वयाच्या 46 व्या वर्षी शांगच्यान या चिनी बेटावर निधन झाले व तिथेच त्यांचे दफन करण्यात आले.

चीनमधून गोव्यात आणले शव (China to Goa)

फ्रान्सिस झेवियर यांचे शांगच्यान या चिनी बेटावर निधन झाल्यावर तिथेच त्यांना दफन करण्यात आले. पण त्यांचे शव उकरून काढून मालाका इथे पुरण्यात आले. ते परत उकरून काढून १६ मार्च १५५४ या शुक्रवारच्या दिवशी शव गोव्यात आणून त्याचे ममीकरण करून बासलिका बॉम जिझस या जुन्या गोव्याच्या मुख्य चर्चमध्ये ठेवण्यात आले व आजतागायत आहे.

झेवियर ज्या उजव्या हाताने ते आशीर्वाद व दीक्षा देत, तो कापून रोम येथे प्रदर्शित करण्यात आलेला आहे. फ्रान्सिस झेवियर यांना मरणोत्तर १६२२ साली म्हणजे जवळपास सत्तर वर्षांनी संतपद बहाल करण्यात आले.

संत झेवियर यांच्या शवदर्शनाची प्रथा (Saint Francis Xavier Exposition)

संत फ्रान्सिस झिवयर यांचे शव गेल्या ४५० वर्षापासून ओल्ड गोव्यातील बॉम जिझस चर्चमध्ये ठेवण्यात आले आहे. लोकांच्या आग्रहास्तव झेवियर यांचे शव सार्वजनिक दर्शनासाठी खुले करण्यात आले. १७८२ पासून सार्वजनिक दर्शनाचा प्रथा सुरु झाली.

अलिकडच्या काळात दर दहा वर्षांनी शव दर्शन सोहळा आयोजित केला जातो. आत्तापर्यंत असे १५ सोहळे पार पडले असल्याची माहिती उपलब्ध आहे.