Mopa International Airport : जागतिक दर्जाचे हे प्रतिष्ठित आणि अद्ययावत विमानतळ गोव्यात सुरू होत असल्यामुळे हा प्रकल्प राज्याला वरदान ठरणार हे निश्चित. मोपा विमानतळामुळे गोव्याच्या अर्थव्यवस्थेला मोठ्या प्रमाणात बळकटी मिळेल. त्याचप्रमाणे, येथील पर्यटन उद्योगाला अभूतपूर्व चालना मिळेल. मोपा विमानतळाचे 95 टक्के काम पूर्ण झालेले आहे. गेल्या काही दिवसांपासून विविध आंतरराष्ट्रीय विमान एअरलाईन्स कंपन्यांनी मोपा विमानतळाशी करार करण्यास सुरुवात केली आहे. मोपा विमानतळ सुरु झाल्यानंतर दाबोळी विमानतळही सुरुच राहिल, याची हमी यापूर्वीच केंद्रीय नागरी विमान वाहतूक मंत्रालयाने दिलेली आहे. त्यामुळे दक्षिण गोव्यातील नागरिकांनी घाबरुन जाण्याची आवश्यकता नाही.
देशाचे आवडते समुद्रकिनारा गंतव्यस्थान लवकरच नवीन विमानतळाचे घर असेल. उत्तर गोव्यातील ग्रीनफिल्ड मोपा विमानतळ दरवर्षी 5 दशलक्ष प्रवाशांना सेवा देण्यासाठी सज्ज आहे. ताज्या अपडेट्सनुसार, 5 जानेवारीपासून उड्डाणे सुरु होणार आहेत.
गोव्याचे मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत यांनी अलिकडेच उत्तर गोव्यातील मोपा येथील बहुप्रतिक्षित ग्रीनफिल्ड आंतरराष्ट्रीय विमानतळाचे 11 डिसेंबरला पंतप्रधान नरेंद्र मोदींच्या हस्ते उद्घाटन होईल आणि 5 जानेवारी 2023 पासून कार्यान्वित होणार असल्याचे सांगितले आहे. मोपा विमानतळामुळे दाबोळीवरील भार कमी होईल व विमानतळावरील वाहतूक कोंडीपासून मुक्ती देईल.
उत्तर गोव्याच्या पेडणे तालुक्यातील मोपा येथील नवीन गोवा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे जीएमआर विमानतळ लिमिटेडद्वारे त्याच्या उपकंपनी जीएमआर गोवा इंटरनॅशनल एअरपोर्ट लिमिटेडद्वारे (जीजीआयएएल) अंतिमतः 13.1 प्रवाश्यांना वार्षिक हाताळण्यासाठी चार टप्प्यात मास्टर प्लॅनसह विकसित केले जात आहे.
मोपा विमानतळाच्या बांधकामाची पायाभरणी नोव्हेंबर 2016 मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते करण्यात आली. मोपा विमानतळाचे उद्घाटन 1 डिसेंबर 2022 रोजी, पंतप्रधान मोदी यांच्या होत आहे. आणि 2023 च्या सुरवातीला व्यावसायिक कामकाज सुरु होईल. हा विमानतळ प्रकल्प सार्वजनिक खासगी भागीदारी (पीपीपी) मॉडेलवर आधारित आहे, जो डिझाइन, बिल्ड, फायनान्स, ऑपरेट आणि ट्रान्सफर तत्त्वावर आधारित आहे. जीजीआयएएलला 40 वर्षांसाठी विमानतळ चालवण्याचा अधिकार असेल, आणखी 20 वर्षांनी वाढवता येईल. फिलीपिन्सचे मेगावाइड कन्स्ट्रक्शन कॉर्पोरेशन विमानतळाचे प्रवासी टर्मिनल, कार्गो सुविधा, एटीएस आणि संबंधित इमारती बांधत आहे.
मोपा विमानतळ सध्याच्या दाबोळी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरील भार कमी करेल, जे भारतीय नौदलासोबत आपल्या सुविधा सामायिक करते. जे व्यावसायिक ऑपरेशन्सचे तास मर्यादित करते. ज्यामळे पीक तासांमध्ये हवाई किनारी गर्दी होते.
प्रकल्पाची साइट ही उत्तर गोव्याच्या पेडणे तालुक्यात आहे. विमानतळावर एनएच-16 एस द्वारे प्रवेश करता येईल. डिसेंबर 2021 मध्ये, अशोका बिल्डकॉन हा रस्ता ईपीएस आधारावर बांधण्यासाठी सर्वात कमी बोली लावणारा म्हणून उदयास आला. ज्याची किंमत रु.769.41 कोटी आहे.
डिझाइन आणि आर्किटेक्चर
विमानतळावर 700,000 फूट पेक्षा जास्त विस्तारित एकल प्रवासी टर्मिनल इमारत आणि पीक तासांमध्ये सुमारे 1,000 इनबाउंड आणि आउटबाउंड प्रवाशांवर प्रति तास प्रक्रिया करण्यासाठी समर्थन क्षमता असेल. मोपा विमानतळाची रचना नॉर्डिक-ऑफिस ऑफ आर्किटेक्चरने केली आहे. त्याचे आतील भाग स्थानिक वास्तुकला आणि गोव्यातील हस्तकला सारखे असतील.
एअरसाइड सुविधा
विमानतळावर एकच धावपट्टी असेल(09/27), जी 3,750 मीटर लांब आणि 60 मीटर रुंद असेल. बोईंग 777-200 सामावून घेण्याच्या क्षमतेसह धावपट्टीची रचना करण्यात आली आहे. रनवेला दोन जलद बाहेर पडण्याचे मार्ग टॅक्सीवेशी एकमेकांशी जोडलेले असतील. टॅक्सीवे 3750 मीटर लांब आणि 25 मीटर रुंद असेल.
पहिल्या टप्प्यातील विकासामध्ये 114,000मी क्षेत्रफळ असलेल्या व्यावसायिक विमान पार्किंग एप्रॅनचे बांधकाम देखील समाविष्ट आहे. एप्रॅन रिमोट एअरक्राफ्ट स्टँड, सर्व्हिस रोड आणि विमान देखभाल तांत्रिक किटने सुसज्ज असेल. मालवाहू विमान ठेवण्याच्या क्षमतेसह मालवाहू एप्रन तयार केले जाईल. आणि माल द्रुतपणे उतरवण्यासाठी रॅम्प वाहनांद्वारे सेवा दिली जाईल. सर्वसाधारण विमान वाहतुकीच्या उद्देशाने 2,500 मी2 क्षेत्रामध्ये दोन हँगर बांधले जातील. कार्गो क्षेत्राला लागून एअर ट्रॅफिक कंट्रोल (एटीसी) टॉवर आहे.
मोपा विमानतळ चार टप्प्यात विकसित केले जात आहे. पहिल्या टप्प्यात वर्षाला अंदाजे 4.4 दशलक्ष प्रवाशांना सामावून घेण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. दुसर्‍या टप्प्यात प्रवासी हाताळणी हळूहळू 5.8 आणि नंतर तिसर्‍या टप्प्यात 9.4 दशलक्षपर्यंत वाढवली जाईल. टप्प्याटप्प्याने होणार्‍या विकासामध्ये टर्मिनल, व्यावसायिक आणि कार्गो ऍप्रन, टॅक्सीवे आणि विमान वाहतूक सुविधांचा सतत विस्तार केला जाईल. 2045 पर्यंत चौथा आणि अंतिम टप्पा पूर्ण झाल्यावर विमानतळ वर्षभरात 13.1 दशलक्ष प्रवाशांना हाताळण्यास सक्षम असेल.
मोपा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे गोव्यातील व्यवसायांच्या वाढीसाठी आवश्यक आहे. मोपा विमानतळ केवळ राज्यालच नव्हे, तर संपूर्ण देशाला त्याचा फायदा होईल. केंद्रातील मोदी सरकार हे आठ वर्ष पूर्ण करीत असून भाजपा सरकारने या काळात देशात विविध विकासकामे हाती घेतली आहेत. त्यातील मोपा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हा येणार्‍या काळात मैलाचा दगड ठरणार आहे. गोव्याचा सध्याचा दाबोळी विमानतळ संरक्षण विभागाचा आहे आणि त्याच्या स्वतःच्या मर्यादा आणि अटी आहेत. जगभरातील लोक जे पर्यटनाच्या एकमेव उद्देशाने भारतात येतात, ते प्रामुख्याने ताजमहाल पाहण्यासाठी आग्रा येथे जातात आणि नंतर निश्चितपणे गोव्यात येतात. अशावेळी मोपा विमानतळ गोव्याला उर्वरित भारताशी जोडेल आणि देशाच्या प्रत्येक जिल्ह्यातून लोकांची याठिकाणी गर्दी होईल. तसेच आंतरराष्ट्रीय पर्यटकही येथून उड्डाण करतील. याशिवाय चार्टर्ड उड्डाणांची संख्या यापुढे वाढेल. पर्यटकांचा हा प्रवेश प्रवाह राज्यातील पर्यटनाशी संबंधित उपक्रम वाढवेल. गोव्याची अर्थव्यवस्था पर्यटनावर अवलंबून असल्याने संबंधित व्यवसायही अनेक पटींनी वाढतील आणि त्यामुळे राज्याला भरपूर महसूल मिळेल.
मोपा विमानतळामुळे छोट्या विक्रेत्यापासून ते टॅक्सी चालक, कॅसिनो, शॉपिंग सेंटर्स, मॉल्स आणि सिनेमा हॉल या सर्वांची भरभराट होईल. भविष्यात पर्यटकांची संख्या कोट्यवधींच्या घरात जाईल. तसेच लहान आणि मोठ्या व्यवसायांचे उत्पन्न अखेरीस वाढेल. मोपा हा एक फायदेशीर उपक्रम गोव्यासाठी असून, राज्य सरकारला त्याचा दीर्घकाळ फायदा होईल.
मोपा येथील नवीन ग्रीनफिल्ड विमानतळ हे पर्यटन आणि व्यवसाय दोन्ही बाजारपेठांना सेवा देणारे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ असेल आणि भारतातील वाढत्या हवाई प्रवासाच्या विभागाशी ताळमेळ राखेल. हा मास्टरप्लन 40 वर्षांच्या कालावधीत (सवलतीचा कालावधी) विमानतळाचा टप्प्याटप्प्याने विकासाचा अंदाज वाहतूक वाढीच्या आधारावर अनुक्रमिक पद्धतीने निर्धारित करतो. नियुक्त केलेल्या सवलतीच्या कालावधीपेक्षा अधिक मागणी पातळीसाठी विमानतळाच्या जागेचे रक्षण करण्यासाठी मास्टरप्लॅन अशाप्रकारे विकसित केला गेला आहे.
दाबोळी येथे गोवा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ चालू ठेवण्याच्या आधारावर वाहतूक अहवालात कमाल क्षमतेच्या मागणीचा अंदाज आहे. दाबोळी विमानतळावर फक्त 9 विमानांची ऍप्रन क्षमता आहे. तर अंदाजे 64,700 मीची प्रवासी टर्मिनल इमारत आणि टर्मिनल पीक-तासांत प्रवासी क्षमता केवळ 2750 इतकी आहे. दाबोळी विमानतळावर सध्या दररोज फक्त 70 उड्डाणे येतात. सुविधेवर सकाळी 9 ते दुपारी 2 पर्यंत कोणत्याही लँडिंगला परवानगी नाही. याउलट मोपा विमानतळ सुरु झाल्यानंतर गोव्यात उतरणार्‍या विमानांची संख्या 150 वर जाईल.
मोपा विमानतळाच्या पहिल्या टप्प्यात एकात्मिक प्रवासी टर्मिनल इमारत, धावपट्टी, टॅक्सीवे, जलद बाहेर पडण्याचे मार्ग, हवाई वाहतूक नियंत्रण, कार्गो टर्मिनल आणि सहायक, प्राधिकरण हँगर, विमान बचाव आणि अग्शिमन यासारख्या सुविधांसह साडेतीन किलोमीटरचा एकच धावपट्टी उघडण्याचा समावेश आहे. 2004 पासून दाबोळीमधील 15 टक्के सीएजीआरची वाढ प्रत्यक्षात भारतातील बेंचमार्क पूलमधील सर्वात कमी आहे. सोयीस्कर वेळी उड्डाणे नसल्यामुळे गोव्यात येणार्‍या पर्यटकांना त्रास होत आहे. त्यामुळे मोपा विमानतळ एअरलाइन्सना नवीन मार्ग उघडण्यास मदत करेल व अशाप्रकारे गोव्याली बाजारपेठांमध्ये आणेल. ऑपरेटिंग निर्बंधांच्या अनुपस्थितीमुळे गोव्यातील क्षमता 25-30 टक्के वाढेल.
केंद्रीय नागरी उड्डाण राज्यमंत्री व्ही.के.सिंग यांनी अलिकडेच आपल्या गोव्याभेटीदरम्यान वक्तव्य केले होते की, सध्याचा दाबोळी विमानतळ व गोव्यातील नवीन मोपा विमानतळ एकाच वेळी काम करेल. मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत व पर्यटन मंत्री रोहन खंवटे यांच्या उपस्थितीत झालेल्या पत्रकार परिषदेत सिंग यांनी ही ग्वाही देत सांगितले होते की, या विमानतळांवरील वाहतूक व्यवस्थापन दोघांनाही नुकसान होणार नाही अशा पद्धतीने केले जाईल. त्याचप्रमाणे दाबोळी येथील विमानतळाचे व्यवस्थापन हे भारतीय नौदलाद्वारे केले जाते. तर मोपा विमानतळाचे संचालन जीएमआर समूहाकडून केले जाईल. सिंग म्हणाले होते की, दोन्ही विमानतळ सरकारी मालमत्ता आहेत आणि केंद्र सरकारचा हेतू आहे की दोन्ही विमानतळ एकाचवेळी चालतील. या दोन्ही विमानतळांवर देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे येतील.
नागरी विमान वाहतूक महासंचालनालयाने 26 ऑक्टोबर 2022 रोजी गोव्यातील मोपा येथील नवीन विमानतळासाठी एरोड्रोम परवाना जारी केला होता. ज्यामुळे तेथून लवकरच व्यावसायिक उड्डाणे सुरु करण्याचा मार्ग मोकळा झाला होता. नवीन विमानतळ गोव्याच्या उत्तर भागात पणजीपासून सुमारे 35 किलोमीटर अंतरावर असेल. जीएमआर इन्फ्रास्ट्रक्चरची उपकंपनी असलेल्या जीएमआर एअरपोर्ट लिमिटेडने (जीएएल) नोव्हेंबर 2016 मध्ये गोवा सरकारसोबत मोपा येथील ग्रीनफिल्ड आंतरराष्ट्रीय विमानतळ प्रकल्प विकसित आणि चालवण्यासाठी सवलतीच्या करारावर स्वाक्षरी केली होती.
दाबोळी विमानतळ सध्याच्या स्थितीत वाइड-बॉडी विमाने हाताळण्यासाठी खरोखर सुसज्ज नाही. त्यात फक्त दोन वाइड-बॉडी पार्किंग बे आहेत. यामुळे गोव्याला थेट उड्डाण करणार्‍या अनुसूचित परदेशी विमान कंपन्यांची संख्या मर्यादित आहे. परदेशातून आलेले अनेक चार्टर सध्या अरुंद शरीराची विमाने वापरतात. बहुतेक आंतरराष्ट्रीय प्रवासी हे दिल्ली, बेंगळुरू किंवा मुंबई मार्गाचा अवलंब करतात. दाबोळी येथील निर्बंधांनी आतापर्यंत गोव्याला तिची पूर्ण क्षमता शोधण्याची किंवा त्याचा फायदा घेण्यास परवानगी दिली नाही.
दिवगंत माजी केंद्रीय संरक्षण मंत्री मनोहर पर्रीकर यांनी मुहूर्तमेढ केलेल्या या विमानतळाची रविवारी पूर्तता होत आहे. मोपा आंतरराष्ट्रीय ग्रीनफिल्ड विमानतळ या नावाने हे विमानतळ ओळखले जाणार आहे. हे विमानतळ उत्तर गोव्यात होऊ नये यासाठी दक्षिण गोवेकरांनी, हॉटेल्स लॉबीपासून स्थानिक जनतेपर्यंत सार्‍यांनीच विरोध केला होता आणि त्यांच्या व्यवसायाच्या दृष्टीने हा विरोध साहजिकच होता. परंतु गोव्याचे खंबीर नेतृत्व असलेल्या पर्रीकर यांनी हा सर्व विरोध बाजूला सारक मोपा विमानतळाची मुहूर्तमेढ रोवलीच नियोजित वेळेनुसार स्वातंत्र्याच्या अमृतमहोत्सवी दिनी म्हणजे 15 ऑगस्टला या विमानतळाचे उद्घाटन होणे अपेक्षित होते. परंतु तसे झाले नाही. अखेर 5 सप्टेंबर रोजी विमान उतरविण्याची यशस्वी चाचणी पार पडली. जानेवारीच्या सुरवातीस हे विमानतळ प्रवासी वाहतुकीस खुले होईल. सुरवातीच्या काळात या विमानतळावरुन तासाला एक हजार प्रवासी ये-जा करु शकतील. या क्षमतेने वर्षाला 40 ते 45 लाख प्रवासी येणार असा अंदाज वर्तविला आहे. ज्यावेळी या विमानतळाचे काम पूर्ण होईल, त्यावेळी ही प्रवासी क्षमता 1 कोटी 35 लाखांपर्यंत पोहोचेल. मोपा विमानतळ सुरु झाल्यावर उत्तर गोव्याचा विकासाचा चेहरा बदलणार आहेच, पण त्याचबरोबर सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील आपला आर्थिक विकास करण्याची संधी निर्माण झाली आहे.
आज देशांतर्गत, महाराष्ट्र, उत्तर प्रदेश, तमिळनाडू, दिल्ली, केरळ, हैद्राबाद, राजस्थान ही राज्ये पर्यटन उद्योगात अग्रेसर असून सगळ्यात जास्त देशी व विदेशी पर्यटक या राज्यांमध्ये दाखल होतात. 2019 साली पर्यटन हंगामात गोव्यात तीन लाख विदेशी पर्यटक आले. या बाबतीत अन्य राज्यांच्या तुलनेत गोवा दहाव्या क्रमांकावर राहतो. भारतात येणारे फक्त 5 ते 6 टक्के विदेशी पर्यटक गोव्यात दाखल होतात. तसेच देशी पर्यटकांच्या बाबतीत अन्य राज्यांच्या तुलनेत गोवा सतराव्या नंबरवर पोहोचला असून, 2019 साली एकूण तीस लाख पर्यटक आकर्षित करू शकला. पर्यटनदृष्ट्या अग्रेसर राज्यांत उत्तम विमान व रेल्वे सेवा, तसेच अद्ययावत हायवे व बंदर व्यवस्था निर्माण करण्यात आली आहे.
दिल्ली आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरून 59 विमान सेवा कंपन्यांमार्फत 97 प्रमुख शहरांना थेट विमान उड्डाणे उपलब्ध आहेत. या विमानतळाने 2021-22 या वर्षात 393 लाख विमान प्रवासी हाताळले. तसेच चांगल्या व सुसज्ज विमानतळामुळे हैदराबाद शहर झपाट्याने विकसित होत आहे. येथील विमानतळावरून 20 विमान-सेवा कंपन्यांमार्फत 32 ठिकाणी थेट विमान सेवा सुरू असून प्रवासी वाहतूक सुमारे 124 लाखांपर्यंत पोहोचली आहे. सुदैवाने हे दोन्ही विमानतळ जीएमआर कंपनीमार्फत कार्यरत असून गोव्यातसुद्धा जीएमआर कंपनी नवीन मोपा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ अशाच पद्धतीने विकसित करणार याबद्दल पूर्ण खात्री वाटते.
सुरू झालेल्या चार्टर विमानसेवेमुळे गोव्यात आंतरराष्ट्रीय पर्यटन उद्योग झपाट्याने वाढत गेला. मात्र, राज्याला स्वतंत्र आंतरराष्ट्रीय विमानतळाची उणीव भासू लागली. नौदलाच्या ताब्यात असलेल्या दाबोळी विमानतळाच्या मर्यादित विमान उड्डाण व्यवस्थेमुळे राज्य सरकारच्या पुढे मोठे आव्हान होते. वाढत्या पर्यटन उद्योगाला दाबोळी विमानतळ अपुरा पडू लागला. 2013-14 या वर्षी राज्यात एकूण 1128 चार्टर विमान उड्डाणे सुमारे 2.62 लाख विदेशी पर्यटक घेऊन गोव्यात दाखल झाली. परंतु, गेल्या पाच सहा पर्यटन हंगामात गोव्यातील विदेशी पर्यटकांची संख्या रोडावल्यासारखी स्थिती निर्माण झाली आहे.
-योगेश मिराशी
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.