कदाचित आता आपण कोण आहोत या प्रश्‍नाचे उत्तर शिकलेल्या सर्व गोष्टींचा पुनर्विचार करायला लावण्याची शक्यता आहे. आपल्याकडे अजूनही निश्चित उत्तर नाही; कदाचित आपल्याला कधीच मिळणार नाही. निदान जोपर्यंत आपण कोकणच्या लोकांमधील मोठ्या फरकांचे ‘जीनोटाइप’ करत नाही तोपर्यंत तरी नाही.
परंतु आपल्या मूळ ठिकाणाच्या दीर्घ शोधातून आपल्याला काही संकेत मिळाले आहेत आणि एक कार्यरत गृहीतक तयार केले आहे. तथापि, याबद्दल काहीही ठाम निष्कर्ष नाही; उलट ते नेहमीच संदर्भासाठी, विचारासाठी व वादविवादासाठी खुले आहे. आम्ही सांगू तेच अंतिम सत्य, असा आमचा अजिबात दावा नाही.
आम्ही फक्त काही खुणा शोधण्यात यशस्वी झालो आहोत. भविष्यात कुणी जर गोमंतकीयांचे मूळ स्थान शोधून काढण्यास पुढे सरसावले, तर त्यांना या खुणांचा उपयोग व्हावा. ‘रेडी रेकनर’सारखा यांचा उपयोग होऊ शकतो.
आजवर जे क्रमिक अभ्यासक्रमात शिकवले गेले किंवा प्रचलित आहे, त्याहून काही तरी वेगळे मांडायचा आम्ही प्रयत्न केला आहे. तो बरोबर आहे की, चुकलाय हे भविष्यातील संशोधकांवर अवलंबून आहे. ते चुकीचे सिद्ध करतील किंवा त्यात सुधारणा करतील. आपण या आधारावर पुढे गेलो आहोत की जिथे ठोस पुरावे मिळणे कठीण असते, तिथे पुढील पुरावे ते चुकीचे सिद्ध होईपर्यंत संभाव्यतेच्या प्राबल्यतेनुसार खरे धरावेत.
आफ्रिकेतून आधुनिक मानवांच्या प्रसाराच्या सध्याच्या प्रमुख ’आवृत्ती’वर आधारित, आपण सुरुवातीचा मुद्दा काय मानू शकतो यापासून सुरुवात करूया.
हे मानव - ज्यांना तांत्रिकदृष्ट्या ‘ऍनाटॉमिकली मॉडर्न ह्यूमन्स’ म्हटले जाते आणि आपल्यासारखे सर्वात जवळचे आहेत - असे मानले जाते की ते आफ्रिकेच्या पश्चिम किनाऱ्याने उत्तरेकडे पर्शियन आखातात आणि पुढे किनाऱ्याने कच्छ द्वीपकल्पापर्यंत आणि नंतर दक्षिणेकडे भारताच्या पश्चिम किनाऱ्यावर गेले.
त्यांनी मारीभोवती नौकाविहार केला की भारतीय द्वीपकल्प ओलांडून ते पुढे गेले हे आम्हाला निश्चितपणे माहीत नाही; परंतु भारताच्या पूर्व किनाऱ्यावरून ते गेल्याचे पुरावे आपल्याकडे आहेत. त्यांपैकी काही भारतीय द्वीपकल्पाच्या दक्षिण टोकावर वस्ती करण्यासाठी मागे राहिले असतील. द्वीपकल्पाचा सध्याचा वांशिक नकाशा सूचित करतो की सुरुवातीच्या मानवांनी द्वीपकल्प कापण्यासाठी पलक्कड कॉरिडॉरचा वापर केला असावा.
जर आपण थोडे मागे गेलो - सुमारे तीन लाख वर्षांपूर्वी - तर आपल्याला पूर्व किनाऱ्यावरील अत्तिरम्बक्कम येथे होमिनिन वस्तीचे पुरावे सापडतात. हे आधुनिक मानव नाहीत. परंतु शोधांवरून असे सूचित होते की कदाचित आधुनिक मानवांपूर्वी, या प्रदेशात पुरातन मानव होते. म्हणून या प्रदेशातील लोकसंख्या नंतर आलेल्या एएमएचच्या पूर्वजांसह तसेच पुरातन मानवांच्या पूर्वजांची गुणसूत्रे पुढे नेत असावी.
द्वीपकल्पाच्या वांशिक नकाशावर आधारित, अशी दाट शक्यता आहे की हे भारतीय द्वीपकल्प आणि श्रीलंकेच्या आग्नेय टोकावर आढळणाऱ्या वेतुवन किंवा वेदारचे पूर्वज असू शकतात आणि कदाचित त्यांच्याद्वारे ते आधुनिक तामिळांचे पूर्वज असू शकतात.
सध्या आपल्याकडे कोकणमध्ये या सर्वांत जुन्या स्थायिकांचा कोणताही पुरावा नाही, अगदी ज्याला आपण बृहत्कोकण म्हणतो त्या सह्याद्रीच्या विस्तारित किंवा पलीकडे असलेल्या प्रदेशातही नाही. नंतर स्थलांतरित झालेल्या लोकांनी त्यांना बाहेर काढले असावे. जे घडले ते कदाचित मूळ वेदार वंश आणि नवीन/येणाऱ्या वंशाचे आनुवंशिक मिश्रण असेल. हा दुसरा वंश जवळच्या पूर्वेकडून स्थलांतरित झालेल्या क्षत्रियांपासून आला होता.
ते झाग्रोस पर्वतांच्या आसपासचे इराणी असू शकतात. त्यांनी सुमारे ८,००० ईसापूर्व भारतीय उपखंडात प्रवेश केला आणि गंगा-सिंधूच्या मैदानात त्यांनी वस्ती केली. त्यांनीच उपखंडात गहू, बार्ली, गुरेढोरे आणि मेंढ्या आणल्या. त्यांनी गंगा-सिंधूच्या मैदानातून तांदूळ दख्खनमध्ये आणला असावा असे दिसते. ते सुमारे ३,००० ईसापूर्व दख्खनमध्ये पोहोचले असावे असे दिसते.
कालांतराने ते मूळ लोकसंख्येमध्ये इतके चांगल्या प्रकारे मिसळले की मूळ भारतीय वांशिकांची जागा दोन नवीन वांशिकांनी घेतली - कुर (आज कुणबी आणि अनेक तत्सम समुदायांचा समावेश आहे) आणि दख्खन क्षत्रिय (गोव्यातील ख्रिश्‍चनांमध्ये चाड्डी म्हणून ओळखले जाते आणि गोव्यातील हिंदूंमध्ये मराठा आणि बृहत्कोकणच्या उर्वरित भागात मराठा किंवा वोक्कालिगा म्हणून ओळखले जाते).
तथापि, दोघांमध्ये सुमारे ८०% मूळ भारतीय वंश आहेत. तसेच कुर आणि दख्खन क्षत्रिय यांच्यातील फरक किरकोळ आहे. पहिल्या वंशात इराणी वंश फक्त मातुल घराण्याच्या बाजूनेच आहे, तर दुसऱ्या वंशात तो दोन्ही मातुल आणि वडिलांच्या बाजूनेही आहे.
दरम्यान, सुमारे ६,००० ईसापूर्व, भारत-चीन-म्यानमार सीमेजवळील ईशान्य सीमेवरून आग्नेय आशिया आणि चीनमधून आणखी एक स्थलांतर झाले असे दिसते. आम्ही या लोकांना किरात म्हणतो.
त्यांनी चीनमधून जपोनिका तांदूळ आणला, जो मध्य गंगेच्या मैदानात स्थानिक इंडिका तांदळासोबत गेला; पूर्व उत्तर प्रदेशातील लाहुरदेवाशी संबंधित स्थानिक तांदळाच्या बियाण्याचे पूर्व आशियाई जापोनिका तांदळाच्या बियाण्यासोबत संकरण, उत्परिवर्तन झाले. किरात तेथे पोहोचले तेव्हा मध्य गंगेच्या मैदानातील विद्यमान रहिवासी कोण होते हे आम्हाला माहीत नाही. ते द्वीपकल्पात राहणारे कुर असू शकतात.
परंतु निश्चितच किरातशी त्यांच्या भेटीमुळे दोघांचेही जनुके असलेला एक नवीन लोकसमुदाय निर्माण झाला. सध्या पूर्व गंगेच्या आणि ब्रह्मपुत्रेच्या मैदानात राहणारे समुदाय (मुंडा, खासी, संथाल, इत्यादी), ज्यात दक्षिणेकडील विस्तार समाविष्ट आहे, जे सामान्यतः ऑस्ट्रो-एशियाटिक गटात मोडतात. त्यांच्यात कूर आणि किरात वंशाच्या खुणा आढळतात.
भारतीय उपखंडात भातशेतीच्या विस्तारानंतर कुर लोकांमध्ये किरात वंशाचा प्रसार झाला असे दिसते. वेगवेगळ्या अभ्यासांनी कुर-किरात वंशाचा रोटीबेटी व्यवहार ८,००० ईसापूर्व आणि ३,००० ईसापूर्व दरम्यान दाखवला आहे, जो मध्य गंगेच्या मैदानात भातशेतीच्या प्रारंभाशी जुळतो. (संदर्भ : टाट्टे एट अल, २०१८: द जेनेटिक लेगसी ओफ कॉन्टिनेन्टल स्केल ऍडमिस्न्चर इन इंडियन ऑस्ट्रोएशियाटिक स्पीकर्स, बायोआर १४) आणि (झांग एट अल, २०१५: वाय-क्रोमोसोम डायव्हर्सिटी सजेस्ट्स सदर्न ओरिजिन अँड पॅलेओलिथिक बॅकवेव्ह मायग्रेशन ऑफ ऑस्ट्रो-एशियाटिक स्पीकर्स फ्रॉम ईस्टर्न एशिया टू द इंडियन सबकॉन्टिनेन्ट, साइंटिफिक रिपोर्टस्).
फक्त एका विशिष्ट समुदायाचा अपवाद वगळता, कोकणी लोकसंख्येमध्ये आपल्याला किरात वंशाचे फारसे काही आढळत नाही. आणि तो समुदाय म्हणजे काठियावाडी क्षत्रिय. त्याच्या मुळाशी क्षत्रिय आणि किरात, किंवा त्याऐवजी कुर-किरात यांच्यातील ऐतिहासिक, वंशसंबंध होता.
स्थलांतर होताना क्षत्रिय-किरात गंगा-सिंधूच्या मैदानातून पूर्वेकडे सरकले आणि कुर-किरात पश्चिमेकडे सरकले. त्यापैकी काही किरात आणि क्षत्रिय दोघांचेही शेतीपलीकडे हितसंबंध होते. त्यांना चीन आणि जवळच्या पूर्वेतील व्यापारात रस होता. आणि या व्यापाराचे केंद्र काठियावाडी होते.
दैनिक गोमंतकचे सदस्य व्हा
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.
