Narkasur in Goa: 20 फुट उंच, अक्राळ-विक्राळ डोळ्यांचा महाकाय! जगात सापडणार नाही असा अनुभव; कुठे बघाल 'नरकासुर दहनाचा' थरार?

narkasur dahan 2025 date goa: संपूर्ण देशात दिवाळीचा उत्साह असताना, गोव्यातदिवाळीच्या आदल्या रात्रीचे विशेष महत्त्व आहे. या रात्री भगवान श्रीकृष्णांनी क्रूर राक्षस राजा नरकासुराचा वध करून पृथ्वीला त्याच्या अत्याचारापासून मुक्त केले होते. हिंदू पौराणिक कथेनुसार, नरकासुराने स्वर्ग आणि पृथ्वीवर भीतीचे साम्राज्य पसरवले होते, जे श्रीकृष्णांनी त्यांची पत्नी सत्यभामा यांच्या मदतीने संपुष्टात आणले. सत्याचा असत्यावर आणि प्रकाशाचा अंधारावर विजय दर्शवणारा हा उत्सव 'नरकासुर चतुर्दशी' म्हणून साजरा केला जातो. यावर्षी १९ ऑक्टोबर २०२५ रोजी गोव्यात नरकासुर चतुर्दशी साजरी केली जाईल, जी मुख्य दिवाळीच्या आदल्या दिवशी असते.

गाव-शहरांमध्ये २० फुटी नरकासुर प्रतिकृतींची निर्मिती

गोव्यात दिवाळीच्या अनेक आठवडे आधीपासूनच उत्साह संचारलेला असतो. गावागावांत आणि शहरांमध्ये तरुण-तरुणींचे गट नरकासुराच्या प्रतिकृती बनवायला सुरुवात करतात. बांबू, गवत, कागद आणि कपड्यांचा वापर करून बनवलेल्या या प्रतिकृती अनेकदा २० फुटांहून अधिक उंच असतात. त्याला भयंकर रूप देण्यासाठी चमकदार रंग, मोठे डोळे, शिंगे आणि विक्राळ हास्य रेखाटले जाते. या कलाकृती केवळ कौशल्य दर्शवत नाहीत, तर त्या समुदाय बांधणीचा एक भाग बनतात. अनेक गावे आणि तरुण मंडळे या प्रतिकृतींच्या निर्मितीसाठी एकत्र येतात.

भव्य मिरवणुका आणि 'असुर दहना'चा जल्लोष

नरकासुर चतुर्दशीच्या संध्याकाळी गोव्याचे रस्ते एका उत्सवी जत्रेत रूपांतरित होतात. ढोल-ताशांच्या गजरात, संगीताच्या तालावर आणि हास्य-विनोदात नागरिकांच्या मिरवणुका परिसरांमध्ये फिरतात. लोक या भव्य देखाव्याचे साक्षीदार होण्यासाठी जमतात. रात्री जेव्हा नरकासुराची प्रतिकृती पेटवून दिली जाते, तेव्हा प्रचंड जल्लोष होतो आणि आकाशात आगीच्या ज्वाला दिसतात. हे दृश्य वाईट शक्ती आणि नकारात्मकता नष्ट झाल्याचे प्रतीक असते. गोव्यातील लोकांसाठी, हे 'असुर दहन' केवळ पौराणिक विजय नसून, वैयक्तिक शुद्धीकरण आणि उत्साहाचे प्रतीक असते. यानंतर कुटुंबे दिवे लावून 'दिवाळी'चे स्वागत करतात.

स्पर्धा आणि पर्यावरणपूरक उपक्रम

गेल्या काही वर्षांत, नरकासुरची ही परंपरा गावांमध्ये आणि युवा गटांमध्ये एका सकारात्मक स्पर्धेचे रूप घेऊ लागली आहे. कळंगुट, म्हापसा, पणजी, वास्को आणि मडगाव यांसारख्या शहरांमध्ये आयोजित केलेल्या स्पर्धांमध्ये सहभागी आपले कलात्मक डिझाइन आणि सर्जनशीलता प्रदर्शित करतात. यात सर्वाधिक कलात्मक प्रतिकृती, उत्कृष्ट संदेश आणि पर्यावरणपूरक डिझाइन यासारख्या श्रेणींसाठी बक्षिसे दिली जातात. यामुळे पारंपरिक भक्तीला आधुनिक उत्साह आणि स्थानिक अभिमानाची जोड मिळते.

परंपरा आणि जबाबदारीचा समन्वय

अलीकडच्या काळात गोव्यातील नागरिक या उत्सवाच्या पर्यावरणावरील परिणामांविषयी अधिक जागरूक झाले आहेत. अनेक समुदाय आता प्लास्टिक आणि विषारी रंगांऐवजी कागद, माती आणि नैसर्गिक रंगांसारख्या बायोडिग्रेडेबल सामग्रीचा वापर करत आहेत. या बदलामुळे प्रदूषण कमी होण्यास मदत होते आणि सणाच्या मूळ स्वरूपाला अधिक प्रामाणिकता मिळते. युवा पिढीने हा बदल स्वीकारला आहे, ज्यामुळे परंपरा आणि जबाबदारी यांचा सुंदर समन्वय साधता येतो हे सिद्ध झाले आहे.

एकता आणि आनंदाचा सण

या नेत्रदीपक देखाव्याव्यतिरिक्त, गोव्यातील नरकासुर चतुर्दशी एकत्रितपणा आणि कथाकथनाबद्दल आहे. कुटुंबांमध्ये मिठाईची देवाणघेवाण होते आणि मोठे लोक लहान मुलांना पौराणिक कथा सांगतात. हा उत्सव गोव्याच्या लोकांचे त्यांच्या मुळांशी असलेले नाते, सर्जनशीलतेवरील प्रेम आणि उत्सवाची भावना दर्शवतो. हा सण धर्म आणि पिढ्यांच्या पलीकडे जाऊन लोकांना जोडतो. नरकासुर चतुर्दशी ही परंपरा आणि नाविन्याचा एक उत्कृष्ट मिलाफ असेल, जिथे कला, श्रद्धा आणि उत्सव एकत्र येतात.