कोण आहे आरती प्रभाकर, ज्यांना जो बायडेन बनवणार आपली विज्ञान सल्लागार

वॉशिंग्टन: अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बायडेन या आठवड्यात भारतीय वंशाच्या भौतिकशास्त्रज्ञ आरती प्रभाकर यांची वैज्ञानिक सल्लागार म्हणून नियुक्ती करणार आहेत. व्हाईट हाऊस ऑफिस ऑफ सायन्स अँड टेक्नॉलॉजी (OSTP) च्या संचालकपदी आरती प्रभाकर यांची नियुक्ती होणार आहे. आरती प्रभाकर (Arati Prabhakar) एरिक लँडरची जागा घेतील. लँडरने 7 फेब्रुवारी 2022 रोजी राष्ट्रपतींच्या विज्ञान सल्लागारपदाचा राजीनामा दिला.

आरती प्रभाकर यांना OSTP संचालक होण्यासाठी सिनेटची मंजुरी आवश्यक आहे. या प्रक्रियेला काही महिने लागू शकतात. मात्र, आरती प्रभाकर ताबडतोब राष्ट्राध्यक्षांच्या विज्ञान सल्लागाराची जबाबदारी घेऊ शकते. विज्ञान सल्लागार म्हणून त्याच्या जबाबदाऱ्यांमध्ये समस्याप्रधान विज्ञान धोरणाच्या समस्यांचे निराकरण करणे गरजेचे आहे, जसे की चीनशी स्पर्धा करण्यासाठी अमेरिकेची स्थिती कशी सर्वोत्तम आहे.

कोण आहेत आरती प्रभाकर?

आरती प्रभाकर (34) या सुप्रसिद्ध भौतिकशास्त्रज्ञ आहेत. 1993 मध्ये तत्कालीन राष्ट्राध्यक्ष बिल क्लिंटन यांनी राष्ट्रीय मानक आणि तंत्रज्ञान संस्था (NIST) च्या प्रमुख म्हणून त्यांची निवड केली होती. NIST प्रमुखपदी नामांकन मिळाल्यानंतर दोन दशकांनंतर, माजी राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा यांनी प्रभाकर यांची डिफेन्स अॅडव्हान्स्ड रिसर्च प्रोजेक्ट्स एजन्सी (DARPA) प्रमुख म्हणून निवड केली. आता जर सिनेटने प्रभाकर यांची ओएसटीपीच्या संचालकपदी नियुक्ती मंजूर केली, तर त्या ओएसटीपीचे प्रमुख म्हणून काम करणाऱ्या पहिल्या महिला आणि कृष्णवर्णीय व्यक्ती ठरतील.

टेक्सासमध्ये घेतले शिक्षण

आरती प्रभाकरचा जन्म 2 फेब्रुवारी 1959 रोजी भारताची राजधानी नवी दिल्ली येथे झाला. त्यांचे बालपण आणि प्रारंभिक शिक्षण टेक्सासमध्ये झाले. 1984 मध्ये कॅलिफोर्निया इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमधून पीएचडी मिळवल्यानंतर, त्या फेडरल सरकारसाठी काम करायला लागल्या.

आरती यांनी 30 जुलै 2012 ते 20 जानेवारी 2017 या कालावधीत युनायटेड स्टेट्स डिफेन्स अॅडव्हान्स्ड रिसर्च प्रोजेक्ट्स एजन्सी (DARPA) चे प्रमुखपद भूषवले आहे. प्रभाकर हे अ‍ॅक्ट्युएट या ना-नफा संस्थेचे संस्थापक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत. त्यांनी 1993 ते 1997 या काळात राष्ट्रीय मानक आणि तंत्रज्ञान संस्था (NIST) चे प्रमुखपद स्विकारले आहे. NIS च्या प्रमुख असलेल्या त्या पहिल्या महिला होत्या.

विज्ञान सल्लागाराने काय करणे अपेक्षित आहे?

विज्ञान सल्लागाराचे मुख्य काम म्हणजे अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांचा विज्ञानाचा अजेंडा पूर्ण करण्यात मदत करणे अपेक्षित आहे. बायडेन यांनी 15 जानेवारी 2021 रोजी लिहिलेल्या पत्रात विज्ञानासाठी त्यांच्या अजेंडाचा उल्लेख केला होता.

पत्रात पाच-सूत्री योजनेचे वर्णन केले आहे ज्यामध्ये बायडेन यांनी लँडरला सार्वजनिक आरोग्य सुधारण्यासाठी, हवामानातील बदलांना सामोरे जाण्यासाठी संशोधन करण्यासाठी साथीच्या रोगावरील धडे सूचीबद्ध करण्यास सांगितले. कृत्रिम बुद्धिमत्तेसारख्या उदयोन्मुख उच्च-तंत्रज्ञान क्षेत्रात देश जागतिक आघाडीवर राहील याची खात्री करण्यासही सांगण्यात आले. त्याच बरोबर, बायडेन क्वांटम माहिती विज्ञान संशोधन समुदायामध्ये असमानता कमी करण्याचा प्रयत्न करतात. प्रभाकर यांच्या DARPA बद्दलचे अंतरंग ज्ञान बायडेन प्रशासनाला नवीन प्रगत संशोधन प्रकल्प एजन्सी फॉर हेल्थ (ARPA-H) आणि नॅशनल सायन्स फाऊंडेशन (NSF) मधील नवीन तंत्रज्ञान संचालनालयाला पुढे जाण्यास मदत करेल.