...अन् 7 वर्षांपूर्वी पेटले होते फ्रान्स; 'मैं चार्ली हूं'ची कहाणी

चार्ली हेब्दो या फ्रेंच व्यंगचित्र मासिकावर झालेल्या हल्ल्याला आज 7 वर्षे पूर्ण होत आहेत. या मासिकाने प्रेषित मुहम्मद यांचे व्यंगचित्र छापले होते, त्यानंतर दहशतवादी त्यांच्या कार्यालयात घुसले आणि त्यांच्यावर अचानक हल्ला केला. या दहशतवादी हल्ल्यामुळे फ्रान्स तीन दिवस दहशतीच्या आगीत जळत होता. या हल्ल्यात 12 लोक ठार आणि 11 जखमी झाले आहेत. नियतकालिकाने पैगंबरांच्या व्यंगचित्रांच्या छपाईला ‘अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य’शी जोडले, तर जगभरातील मुस्लिमांनी याला कडाडून विरोध केला.

7 जानेवारी 2015 रोजी सकाळी नेहमीप्रमाणे चार्ली हेब्दोच्या कार्यालयात काम चालू होते. काय होणार आहे याची कोणालाच कल्पना नव्हती. सकाळी साडेअकराच्या सुमारास हल्लेखोर इमारतीत घुसले. सॅड आणि चेरीफ कोची नावाचे दोन भाऊ अचानक कार्यालयात घुसले आणि त्यांनी गोळीबार सुरू केला. त्यांनी मासिकाचे संपादक स्टीफन चारबोनियर, चार व्यंगचित्रकार, दोन स्तंभलेखक, एक कॉपी संपादक, एक काळजीवाहू, संपादकाचा अंगरक्षक, एक पोलीस अधिकारी आणि एक पाहुणे यांची हत्या केली. या घटनेमुळे फ्रान्समधील लोकांमध्ये अनेक दिवस दहशत होती.

पोलिसांनी या भावांचा शोध सुरू केल्यावर पोलिसांचे संकट निर्माण झाले. असे घडले की या दहशतवाद्यांच्या एका सहकाऱ्याने एका महिला पोलिसाची हत्या केली. यानंतर ज्यू सुपरमार्केटमध्ये अनेक लोकांना ओलीस ठेवण्यात आले. याच व्यक्तीने 9 जानेवारीला चार ज्यू लोकांची हत्याही केली होती. त्यानंतर पोलिसांच्या गोळ्यांनी त्यांचा मृत्यू झाला. मृत्यूपूर्वी त्यांनी एक व्हिडिओ देखील रेकॉर्ड केला होता. ज्यामध्ये त्यांनी हे हल्ले इस्लामिक स्टेट या गटाच्या नावाने करण्यात आल्याचे म्हटले आहे. यानंतर चार्ली हेब्दोच्या कार्यालयात गोळीबार करणाऱ्या दोन भावांचाही पोलिसांच्या गोळ्यांनी मृत्यू झाला होता.

चार्ली हेब्दो मासिक हे सत्ताविरोधी व्यंगचित्रे प्रकाशित करण्यासाठी ओळखले जाते. उजव्या विचारसरणीच्या ख्रिश्चन, ज्यू आणि इस्लामिक विश्वासांवर हल्ले करत असल्यामुळे हे मासिकही बराच काळ वादात सापडले आहे. पण जेव्हापासून मासिकाने पैगंबर मुहम्मद यांचे व्यंगचित्र प्रकाशित केले तेव्हापासून त्यांच्या टीमला धमक्या मिळू लागल्या. 2011 मध्ये कार्यालयावर पेट्रोल बॉम्बने हल्ला झाला होता. पण तरीही जी काही व्यंगचित्रे छापली जात आहेत, ती 'अभिव्यक्ती स्वातंत्र्या'त येतात, असे मासिकाचे संपादक म्हणाले.

या पेट्रोल बॉम्ब हल्ल्याच्या एका वर्षानंतर 2012 मध्ये त्यांनी वृत्तसंस्थेला सांगितले, "जर आमच्या चित्रांमुळे मुस्लिम हसत नाहीत, तर मी त्यांना दोष देत नाही." मी फ्रान्सच्या कायद्याखाली राहतो, मी कुराणच्या कायद्याखाली जगत नाही.'' 2015 मध्ये जेव्हा मासिकावर हल्ला झाला तेव्हा शेकडो लोक त्याच्या समर्थनार्थ रस्त्यावर उतरले होते. प्रत्येकाने 'मैं चार्ली हूं' (#JeSuisCharlie) हा हॅशटॅग ट्रेंड केला आणि ही घोषणा जगभर गाजली.

16 डिसेंबर 2015 रोजी, पॅरिसच्या न्यायालयाने 14 लोकांना चार्ली हेब्दोच्या कार्यालयावर आणि सुपरमार्केटवर झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यांमध्ये सहकार्य केल्याबद्दल दोषी ठरवले. सुनावणीवेळी केवळ 11 आरोपी न्यायालयात उपस्थित होते. तर तिघे उपस्थित नव्हते. हल्ल्यानंतर तिघेही सीरियात पळून गेले. या गुन्हेगारांपैकी एकाचे नाव अमेदी कुलबेली असून त्याच्या साथीदाराने सुपरमार्केटमध्ये चार जणांची हत्या केली होती. जो नंतर पोलिसांच्या गोळ्यांनी मारला गेला. प्रदीर्घ तपासानंतरच सर्व आरोपींना दोषी ठरवण्यात आले.