जगातील दुसऱ्या क्रमांकाची नूतनीकरण केलेली अत्याधुनिक नॅशनल जीन बँक (National Bureau of Plant Genetic Resources-NBPGR) सोमवारी नवी दिल्लीतील पुसा नॅशनल ब्युरो ऑफ प्लांट जेनेटिक रिसोर्सेस (NBPGR) येथे सुरु करण्यात आली. केंद्रीय कृषिमंत्री नरेंद्र सिंह तोमर (Union Agriculture Minister Narendra Singh Tomar) यांच्या हस्ते याचे उद्घाटन झाले. यामध्ये उणे 20 अंश सेल्सिअस तापमानात बियाण्यांचा वारसा वर्षानुवर्षे जतन करता येतो.
यावेळी तोमर म्हणाले की, भारतातील शेतकरी कृषी क्षेत्रासमोरील (agriculture sector) आव्हानांवर मात करण्यास पूर्णपणे सक्षम आहेत. आमचे शेतकरी कोणत्याही मोठ्या शैक्षणिक पदवीशिवाय कुशल मानव संसाधन आहेत. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (Narendra Modi) सतत शेतकऱ्यांच्या कल्याणाची चिंता करतात. ते अनेक योजनांद्वारे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी काम करत आहेत.
तोमर प्रा. बीपी पाल, प्रा. मे. स्वामीनाथन (Swaminathan) आणि प्रा. हरभजन सिंग सारख्या दूरदर्शी तज्ञांच्या सेवांचे कौतुक केले. ते म्हणाले की, या लोकांनी देशातील स्वदेशी पिकांच्या विविधतेच्या संवर्धनासाठी एक मजबूती देण्याचा प्रयत्न केला आहे. आपला एक गौरवशाली भूतकाळ आहे, तो वाचून प्रत्येकाने देशाच्या प्रगतीसाठी भविष्याच्या दिशेने जबाबदारीच्या भावनेने पुढे जात राहिले पाहिजे. ही अद्ययावत नॅशनल जीन बँक या दिशेने काम करेल.
वारसा जपण्याचा प्रयत्न
येथे काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना समाधान आणि आनंद वाटला असेल की ते वारसा जतन करताना कृषी क्षेत्राची आणि देशाची कशी सेवा करत आहेत. आज बायोफोर्टिफाइड पिकांच्या वाणांची गरज जाणवत आहे. कुठेतरी असंतुलन आहे, जे सरकार शेतकऱ्यांना सोबत घेऊन दूर करण्याचा प्रयत्न करत आहे. तोमर म्हणाले की प्राचीन काळी संसाधनांचा अभाव होता, इतके तंत्रज्ञानही नव्हते, पण निसर्गाची रचना मजबूत होती, पूर्ण समन्वय होता. ज्यामुळे देशात ना कुपोषण होते आणि ना उपासमारीमुळे मृत्यू.
उत्पादन आणि उत्पादकता दोन्हीमध्ये वाढ
जेव्हा हे फॅब्रिक तुटले, तेव्हा आम्हाला अडचणी येऊ लागल्या आणि विशेष प्रयत्न करण्याची गरज होती. शेतकरी आणि कृषी शास्त्रज्ञांसह सरकारच्या यशस्वी प्रयत्नांमुळे, आज अन्नधान्याचे उत्पादन आणि उत्पादकता सतत वाढत आहे. ते म्हणाले की, वीस-तीस वर्षांपूर्वी इतके प्रयत्न झाले नव्हते, जितके लक्ष शेतीच्या विकासाकडे द्यायला हवे होते, अन्यथा शेती आणि संलग्न क्षेत्र खूप पुढे गेले असते.
केंद्रीय कृषिमंत्री कैलाश चौधरी म्हणाले की, जर्मप्लाझमसाठी अत्याधुनिक सुविधा असलेल्या उन्नत जीन बँकेमुळे कृषी-शेतकऱ्यांना मोठा फायदा होईल. सरकार सकारात्मक मानसिकतेने काम करत आहे. शेतकऱ्यांना स्वावलंबी बनवणे हे आमचे ध्येय आहे. सरकार या दिशेने सर्वतोपरी प्रयत्न करत आहे. डॉ.त्रिलोचन महापात्र, महासंचालक, भारतीय कृषी संशोधन परिषदेने ब्युरोच्या उपक्रमांची माहिती दिली.
जनुक बँकेत 4.52 लाख बियाण्यांचे संवर्धन
भविष्यातील पिढ्यांसाठी प्लांट जेनेटिक रिसोर्सेस (PGR) चे बियाणे जतन करण्यासाठी 1996 मध्ये स्थापन झालेल्या राष्ट्रीय जीन बँकेमध्ये बियाणांच्या स्वरूपात सुमारे दहा लाख जर्मप्लाझम जतन करण्याची क्षमता आहे. सध्या ते 4.52 लाख बियाण्यांचे संवर्धन करत आहे, त्यापैकी 2.7 लाख भारतीय जर्मप्लाझम आहेत. बाकीचे इतर देशातून आयात केले जातात. नॅशनल ब्युरो ऑफ प्लांट जेनेटिक रिसोर्सेस दिल्ली मुख्यालय आणि देशातील 10 प्रादेशिक स्थानकांद्वारे इन-सीटू आणि एक्स-सीटू जर्मप्लाझम संवर्धनाची गरज भागवत आहे.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.
