Amur Falcon Migration: मणिपूरच्या आकाशात सध्या एका शांत पण थरारक प्रवासाची सुरुवात झाली आहे. वन्यजीव शास्त्रज्ञांनी टॅग केलेल्या तीन अमूर फाल्कन पक्ष्यांनी त्यांच्या लांबच्या स्थलांतरासाठी पश्चिम दिशेकडे भरारी घेतली. हा प्रवास त्यांच्या नैसर्गिक प्रेरणेने सुरु झाला असून तो त्यांच्या शारीरिक क्षमतेची एक कसोटी ठरणार आहे. वन्यजीव संस्था यांच्या महत्त्वाच्या संशोधन प्रकल्पाचा भाग म्हणून संशोधकांनी 11 नोव्हेंबर रोजी अपपांग, आलांग आणि आहू या तीन फाल्कन्सना टॅग केले.
मिळालेल्या माहितीनुसार, 'अपपांग' नावाच्या फाल्कनने प्रवासात अत्यंत वेगवान कामगिरी केली, ज्यामुळे संशोधकही थक्क झाले. त्याने केवळ काही दिवसांमध्ये तब्बल 3100 किलोमीटरचा मोठा टप्पा पार केला. 'अपपांग'ने आपला मार्ग घनदाट जंगले, सपाट मैदाने आणि अगदी अरबी समुद्रावरुन निश्चित केला. हा पक्षी फक्त 150 ग्रॅम वजनाचा असूनही त्याने दररोज सुमारे 1000 किलोमीटरच्या वेगाने प्रवास केला. या अविश्वसनीय गतीमुळे ट्रॅकर्संनी त्याला या स्थलांतर हंगामातील 'अर्ली लीडर' असे म्हटले.
या फाल्कन्ससमोर आता पृथ्वीवरील सर्वात लांब आणि धोकादायक प्रवासांपैकी एक आव्हान उभे आहे. त्यांना आशियातून आफ्रिकेतील गवताळ प्रदेशाकडे जायचे आहे, पण त्यासाठी त्यांना अरबी समुद्रावरुन प्रवास करावा लागेल. पक्ष्यांना सुमारे 6000 किलोमीटरचा हा लांबचा समुद्री प्रवास न थांबता पूर्ण करायचा आहे. या संपूर्ण प्रवासात त्यांना अन्न, विश्रांती किंवा निवारा घेण्यासाठी कुठेही थांबता येत नाही, कारण त्यांच्या मार्गात जमीन नसते. त्यांचा हा प्रवास यशस्वी होणे केवळ अनुकूल वारे आणि त्यांनी शरीरात साठवलेल्या ऊर्जेवर अवलंबून असते. अमूर फाल्कन हा जगातील अशा काही लहान पक्ष्यांपैकी एक आहे, जो एवढ्या लांब समुद्री प्रवासाचा प्रयत्न करतो. त्यामुळे शास्त्रज्ञ त्यांच्या प्रत्येक हालचालीवर बारकाईने लक्ष ठेवून आहेत.
या अमूर फाल्कन्सच्या स्थलांतरामध्ये मणिपूरला (Manipur) खूप महत्त्व आहे. दरवर्षी स्थलांतर करताना मणिपूरच्या हिरव्यागार दऱ्या त्यांच्यासाठी एक महत्त्वाचा विश्रांतीचा थांबा ठरतात. पूर्वी या भागात त्यांची मोठ्या प्रमाणावर शिकार केली जात होती, ज्यामुळे त्यांची संख्या कमी झाली होती. मात्र, स्थानिक गावकऱ्यांनी एकत्र येऊन आता गस्त सुरु केली. यामुळे त्यांची शिकार थांबली. आज अमूर फाल्कन्स त्या भागाच्या सामुदायिक अभिमानाचे प्रतीक बनले आहेत. स्थानिक लोकांच्या या सहकार्यामुळेच शास्त्रज्ञांना त्यांचे टॅगिंग आणि ट्रॅकिंग करणे सोपे झाले आहे. टॅग केलेले हे तीनही पक्षी याच संरक्षण कार्याची कथा पुढे नेत आहेत.
फाल्कन्सचा हा प्रवास पुन्हा एकदा त्यांच्या अद्वितीय सहनशक्ती आणि त्यांच्या नैसर्गिक रचनेचे वैशिष्ट्य सिद्ध करतो. हे पक्षी वाऱ्याचा अचूक वापर, उपजत प्रेरणा आणि त्यांच्या नैसर्गिक ताकदीवर अवलंबून असतात. त्यांचा प्रत्येक प्रवासाचा टप्पा त्यांच्या शारीरिक मर्यादांची कसोटी घेतो आणि त्यांचा हा प्रवास एक जागतिक स्थलांतरण देखावा बनला आहे. या संशोधनातून पक्ष्यांच्या स्थलांतरणाच्या मार्गातील धोके आणि पक्षी संरक्षणाची गरज याबद्दल अधिक महत्त्वपूर्ण माहिती मिळण्याची अपेक्षा आहे.
दैनिक गोमंतकचे सदस्य व्हा
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.