गर्तेतली रंगश्री

आसावरी कुलकर्णी

गोव्याच्या प्रथम महिला चित्रकार मानल्या जाणाऱ्या अँजेला त्रिनिदाद यांना फार कमी लोक ओळखतात.

अँजेला यांनी वयाच्या पाचव्या वर्षी चित्रकलेला सुरुवात केली आणि वयाच्या पंधराव्या वर्षी मुंबईच्या जे जे स्कूल ऑफ आर्टमध्ये प्रवेश घेतला. काही वर्षांतच अँजेला यांनी व्यक्तिचित्रकार म्हणून स्वत:ची ओळख निर्माण केली आणि या क्षेत्रातील त्यांच्या प्रसिद्ध कामांमध्ये महात्मा गांधी आणि जवाहरलाल नेहरू यांची चित्रे आहेत. करणारे तिचे एक चित्र दाखविण्यात आले.

व्हॅटिकनच्या प्रदर्शनात अँजेलाची दोन चित्रे प्रदर्शित करण्यात आली होती, जी विशेषत: पवित्र वर्षासाठी आयोजित करण्यात आली होती. १९३० च्या दशकात प्रोटेस्टंट आणि अँजेलो दा फोन्सेका या भारतीय चित्रकार ए. डी. थॉमस यांनी स्थापन केलेल्या इंडियन ख्रिश्चन स्कूल ऑफ पेंटिंगच्या अग्रगण्य प्रवर्तकांपैकी एक म्हणून अँजेला यांना ओळखले जात होते - या दोघांनीही भारतीय कला प्रकारांना ख्रिश्चन बायबलविषयक विषयांशी जुळवून घेण्यास सुरवात केली.

१९५२ साली अमेरिकेतील पेन्सिल्व्हेनियाची राजधानी फिलाडेल्फिया येथील मॅकक्लेस गॅलरीत अँजेला त्रिंदाडे यांची ३३ चित्रे आणि तीन लघुचित्रांचे प्रदर्शन भरविण्यात आले होते. या चित्रांमध्ये ख्रिस्ताच्या जीवनाचे चित्रण करण्यात आले होते आणि प्रतिकात्मकतेवर भर देऊन पारंपारिक द्विमितीय भारतीय शैलीत करण्यात आली होती. १९५२ मध्ये अँजेला म्हणाली, "भारतीय लोकांना ख्रिश्चन धर्माचे दर्शन घडवून आणण्याच्या तीव्र इच्छेचा हा परिणाम आहे."

ख्रिस्ताच्या जीवनावरील तिच्या कार्याबद्दल चर्चा करताना अँजेलाने असे निरीक्षण नोंदवले होते: "ही चित्रे ख्रिस्त आणि त्याच्या आईचे प्रतिनिधित्व भारतातील माझ्या लोकांसमोर लोकांच्या सामान्य शैलीत करण्याच्या इच्छेचा परिणाम आहेत. त्यासाठी प्राचीन भारतातील कलावंतांनी आपल्या देवतांचे दर्शन घेण्याचा कसा प्रयत्न केला, याचा सखोल अभ्यास मी केला.

अँजेला यांना सत्य, शांती आणि अहिंसेचे प्रेषित महात्मा गांधी यांच्याकडूनही प्रेरणा मिळाली होती. त्याने कलाकाराला ख्रिस्ताचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी प्रेरित केले ज्याने सर्वांवर प्रेम केले आणि आम्हाला शांतता आणि सौहार्दाने जगण्याची शिकवण दिली.

तिच्या कार्याची उदाहरणे जगभरात प्रदर्शित आणि विकली गेली आहेत आणि अशाच कामांच्या विक्रीचे परिणाम बोनहॅम्स ऑनलाइन आणि थेट लिलावकर्त्यांमध्ये पाहिले जाऊ शकतात. पोर्तुगाल सरकारने सुरू केलेले एक मोठे काम लिस्बनमधील मॉल ऑफ जस्टिसमध्ये ठेवलेले आहे.

१९८० मध्ये ब्राझीलमध्ये त्यांचे निधन झाले. आज अशा रंगश्रीचा विसर पडला, हे दुर्दैवी आहे.

अँतोनियो झेवियर त्रिंनिदाद आणि त्यांची मुलगी अँजेला ही त्या काळातील कलाविश्वात झळकणारी एक दुर्मिळ बाप-लेकीची जोडी आहे.