भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) बँक लॉकरसंदर्भात (Bank locker) आपल्या नियमांमध्ये बदल करण्याची घोषणा केली आहे. भारतीय रिझर्व्ह बँकेने जारी केलेल्या नवीनतम मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, आता लॉकरसंदर्भात बँकेचे दायित्व मर्यादित केले गेले आहे. ग्राहक त्याच्या लॉकरसाठी एका वर्षात जास्तीत जास्त रक्कम देईल तो बँकेच्या दायित्वाच्या 100 पट असेल.
उदाहरणार्थ, तुम्ही एका बँकेत लॉकर घेतले ज्याचे वार्षिक भाडे शुल्क 1000 रुपये आहे. जर त्या बँकेच्या शाखेत आग, चोरी किंवा ती इमारत कोसळली तर बँक तुम्हाला जास्तीत जास्त 1 लाख रुपये (1000 × 100 = 100000) परत करू शकते. हे देखील लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की, एखाद्या बँक कर्मचाऱ्याने फसवणूक केली तरी त्या स्थितीतही बँकेचे दायित्व 100 पट असेल. लॉकर्स संबंधी नवीन मार्गदर्शक सूचना 1 जानेवारी 2022 पासून लागू केली जाईल.
बेकायदेशीर सामान ठेवता येत नाही
लॉकर करारामध्ये बँकांना एक तरतूद समाविष्ट करावी लागेल ज्या अंतर्गत लॉकर भाड्याने देणारी व्यक्ती त्यात कोणताही बेकायदेशीर किंवा धोकादायक सामान ठेवू शकणार नाही. रिझर्व्ह बँकेने म्हटले आहे की, बँकिंग आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील विविध घडामोडी, ग्राहकांच्या तक्रारीचे स्वरूप, बँका आणि इंडियन बँक्स असोसिएशन (IBA) यांनी दिलेल्या माहितीच्या आधारावर, "बँकांनी पुरवलेले जमा लॉकर्स/सुरक्षित कस्टडी अभिरक्षा सुरिक्षत करण्याचा निर्णय घेतला आहे. "सुविधेचे पुनरावलोकन करण्यात आले आहे. या व्यतिरिक्त, सर्वोच्च न्यायालयात अमिताभ दासगुप्ता विरुद्ध युनायटेड बँक ऑफ इंडियाच्या (United Bank of India) खटल्याच्या आधारे उदयास आलेल्या तत्त्वांनुसार त्याचे पुनरावलोकन देखील केले गेले आहे.
लॉकर वाटप पारदर्शक करा
मध्यवर्ती बँकेने म्हटले आहे की, सुधारित सूचना नवीन आणि विद्यमान सुरक्षित ठेव लॉकर्स आणि सुरक्षित सामान कस्टडी सुविधेसाठी लागू होतील. रिझर्व्ह बँकेने म्हटले आहे की, बँकांना रिक्त लॉकर्सची शाखानिहाय यादी तयार करावी लागेल. तसेच, त्यांना कोअर बँकिंग सिस्टीम (सीबीएस) मध्ये लॉकर्स वाटप करण्याच्या उद्देशाने किंवा सायबर सिक्युरिटी फ्रेमवर्कशी सुसंगत इतर कोणत्याही संगणकीकृत प्रणालीसाठी त्यांच्या प्रतीक्षा यादीची माहिती प्रविष्ट करावी लागेल. लॉकर्सच्या वाटपात बँकांना पारदर्शकता सुनिश्चित करावी लागेल.
एक्ट ऑफ गॉडसाठी बँक जबाबदार राहणार नाही
रिझर्व्ह बँकेच्या निर्देशात म्हटले आहे की, लॉकर वाटपासाठी बँकांना सर्व अर्जांची पावती किंवा पावती द्यावी लागेल. लॉकर उपलब्ध नसल्यास बँकांनी ग्राहकांना प्रतीक्षा यादी क्रमांक द्यावा लागेल. याशिवाय, आयबीएने तयार केलेल्या मॉडेल कराराचाही बँकांना अवलंब करावा लागेल. रिझर्व्ह बँकेने सुधारित सूचनांमध्ये भरपाई धोरण आणि बँकांसाठी दायित्वाचा तपशीलवार उल्लेख केला आहे. बँकांना त्यांच्या मंडळाने मंजूर केलेल्या अशा धोरणाची अंमलबजावणी करावी लागेल ज्यात निष्काळजीपणामुळे लॉकरमध्ये ठेवलेल्या वस्तूंसाठी त्यांची जबाबदारी निश्चित करता येईल. रिझर्व्ह बँकेने म्हटले आहे की, नैसर्गिक आपत्ती किंवा 'अॅक्ट ऑफ गॉड' अर्थात भूकंप, पूर, वीज किंवा वादळ अशा आपत्ती आल्यास कोणत्याही नुकसानीस बँक जबाबदार राहणार नाही.
बँकांची जबाबदारी निश्चित
तथापि, बँकांना त्यांच्या परिसराला अशा आपत्तींपासून वाचवण्यासाठी योग्य व्यवस्था करणे आवश्यक आहे. याशिवाय, ज्या ठिकाणी सुरक्षित ठेव लॉकर्स आहेत त्या परिसराच्या सुरक्षेची संपूर्ण जबाबदारी बँकेकडे असेल. सूचनांमध्ये असे म्हटले आहे की, आग, चोरी, डकैती किंवा घरफोडी झाल्यास बँक त्याच्या जबाबदार्यापासून मुक्त होऊ शकत नाही. अशा परिस्थितीत बँकेचे दायित्व लॉकरच्या वार्षिक भाड्याच्या शंभर पट असेल.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.
