कर्करोग (Cancer) हा एक दिर्घ आणि गंभीर आजार (Disease) आहे; ज्यामध्ये शरीराच्या (Body) काही पेशी (cells) अनियंत्रितपणे वाढतात आणि शरीराच्या इतर भागात पसरतात. कर्करोग हा मानवी शरीरात जवळजवळ कुठेही सुरू होऊ शकतो, कर्करोग कोट्यवधी पेशींनी बनलेला असतो.

साधारणपणे, मानवी पेशी वाढतात आणि गुणाकार करतात (सेल डिव्हिजन नावाच्या प्रक्रियेद्वारे) नवीन पेशी तयार करण्यासाठी शरीराला त्यांची गरज असते. जेव्हा पेशी वृद्ध होतात किंवा खराब होतात तेव्हा ते मरतात आणि नवीन पेशी त्यांची जागा घेतात. कधीकधी ही सुव्यवस्थित प्रक्रिया खंडित होते आणि असामान्य किंवा खराब झालेल्या पेशी वाढतात. या पेशींमधून ट्यूमर तयार होऊ शकतात. बऱ्याचवेळा तो ट्यूमर कर्करोगाचा असू शकतो.

कर्करोगाच्या गाठी जवळच्या ऊतकांमध्ये पसरतात आणि शरीरातील दूरच्या ठिकाणी जाऊन नवीन गाठी (मेटास्टेसिस नावाची प्रक्रिया) तयार करतात. या उलट सौम्य ट्यूमर जवळच्या ऊतकांमध्ये पसरत नाहीत किंवा आक्रमण करत नाहीत. तसेच एकदा काढल्यावर, सौम्य ट्यूमर सहसा परत वाढत नाहीत.

कर्करोग हा एक गंभीर आजार आहे; ज्यात पेशींची वाढ आणि विभाजन सामान्य पातळीपेक्षा जास्त असते. अशा पेशी अखेरीस शरीराच्या इतर भागांमध्ये पसरतात आणि अनेक गुंतागुंत निर्माण करतात. वेळेवर उपचार केले नाही तर ते रुग्णाच्या जीवावर बेतण्याची शक्यता असते.

कॅन्सरचे प्रकार

कर्करोगाचे चार मुख्य प्रकार आहेत. ते कार्सिनोमा, सारकोमा, लिम्फोमा (सारकोमा अंतर्गत वर्गीकृत) आणि रक्ताबुर्द आहेत. कार्सिनोमा त्वचा आणि ऊतकांवर तयार होतात आणि कर्करोगाचे सर्वात सामान्य प्रकार आहेत. स्तनाचा कर्करोग, कोलोरेक्टल कर्करोग, गर्भाशयाचा कर्करोग आणि प्रोस्टेट कर्करोग हे कार्सिनोमा आहेत. सार्कोमा स्नायू, कूर्चा, कंडरा, हाडे, सांधे, लिम्फॅटिक्स, रक्तवाहिन्या, नसा आणि चरबी पेशींवर होतात. लिम्फोमा लिम्फॅटिक प्रणालीवर होतो, तर रक्ताचा कर्करोग किंवा रक्ताचा कर्करोग हा अस्थिमज्जामध्ये उद्भवतो.

कर्करोगाचे निदान

कर्करोगाचा क्लिनिकल निदान हे कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास, ट्यूमर मार्कर, एक्स-रे, सीटी स्कॅन, एमआर स्कॅन, पीईटी स्कॅन आणि मॅमोग्राफी सारख्या रेडिओलॉजिकल चाचण्यांसारखा प्रयोगशाळा तपास केला जातो.

या काही प्रमुख कारणांमुळे कर्करोग बाळावताना दिसत आहे

• प्रदूषण आणि विकिरण

• बदलता आहार, जंगफुड

• बैठी आणि बदलती जीवनशैली

• संक्रमण आणि अनुवांशिक घटक

• अति प्रमाणात स्टीरॉईड

• अति डाएट फूड

• अति रासायनिक गोष्टींचा वापर

• अतिप्रमाणात धूम्रपान आणि मध्यपानाचे सेवन

प्रारंभिक चिन्हे

असामान्य पेशींची वाढ शरीराच्या यंत्रणेत अनेक गुंतागुंत निर्माण करते. रुग्णांना कर्करोगाशी संबंधित म्हणून ओळखणे कठीण होऊ शकते कारण ते इतर रोगांमध्ये देखील आढळतात. कर्करोगाच्या सुरुवातीच्या लक्षणांपैकी प्रमुख म्हणजे

1. जखमा आणि फोड जे लवकर बरे होत नाहीत,

2. सुजलेल्या गुठळ्या किंवा ग्रंथी ज्या कमी होत नाहीत,

3. सतत थकवा,

4. वारंवार ताप येणे,

5. सतत खोकला आणि आवाजात कर्कश होणे,

6. असामान्य स्त्राव किंवा रक्तस्त्राव, भूक न लागणे,

7. वजन कमी होणे

8. वृद्धांमध्ये कावीळ

9. रकताच्या उलट्या होणे

10. सतत चक्कर येणे .