Goa Beach:

गोव्याच्या एका किनाऱ्यावरील हे दृश्य आहे. कावळे-कचर्‍याच्या संगतीत योग साधनेत मग्न झालेल्या या छायाचित्रातील पुरुषाचे कौतुक करायचे ठरवले तरी त्याच्या आसपास माजलेल्या उकिरड्याला नजरेतून हटवणे शक्य आहे काय? की तो उकिरडा नजरेआड होण्यासाठी डोळे बंद करून ध्यानमग्न होणे श्रेयस्कर असेच तर त्या पुरुषाने ठरवणे असेल का?

मिळेल तिथे कचरा फेकणे हा जणू आपला जन्मसिद्ध हक्क असल्याप्रमाणे अनेक जण आज वागताना दिसतात. घरातून कामावर जाताना प्लास्टिकची पिशवी भरून कचरा न्यायचा व वाटेवर एखाद्या ठिकाणी (दुचाकीवरून किंवा गाडीतून न उतरता) बिनदिक्क्तपणे फेकून द्यायचा हा आज अनेकांच्या दिनचर्येचा भाग बनला आहे.

रस्त्याच्या कडेला असलेले शेत, रिकामे प्लॉट, नदी-नाले हे सारेच या घरगुती कचऱ्याचे टार्गेट बनत चालले आहेत. कचरा फेकल्यानंतर, तो दृष्टीआड झाला म्हणजे नाहीसा झाला असेच कचरा फेकणारी माणसे समजत असावीत काय? शाळा-कॉलेजमधून, जाहिरातीतून कचरा विरोधी मोहीम सातत्याने चालवल्या जात आहेत पण त्याचा अपेक्षित परिणाम होताना दिसत नाही.

कचरा फेकताना एखाद्याला हटकल्यास, ‘कचरा फेकणारा मी एकटाच आहे काय?’ असा प्रतिप्रश्न करून तो माणूस जणू आपला अपराध सहजपणे झटकून लावतो. मार्गावर रस्त्यावरचा कचरा उचलणारे कामगार नित्य दिसतात पण शिरच्छेद होणाऱ्या रावणाच्या मानेवर डोकी पुन:पुन्हा उगवत राहावीत तसा कचरा पुन्हा पुन्हा रस्त्याच्या कडेला उगवत राहतो.

काही ठिकाणी तर रस्त्याच्या कडेला साचलेले कचऱ्याचे ढीग हे आता लँडमार्क बनले आहेत. ‘अमुक अमुक ठिकाणचा कचऱ्याचा ढीग ओलांडून पुढे गेलात की तुमचे ठिकाण आलेच म्हणून समजा’, अशा प्रकारचे मार्गदर्शन वाटसरूंना मिळायला लागले आहे.

हा सर्वत्र पसरून राहिलेला कचरा कशाचा निदर्शक असावा? या वसुंधरेबद्दल दिवसेंदिवस उदासिन होत जाणाऱ्या आपल्या प्रवृत्तीचा तर तो निदर्शक नसेल? की हा कचरा आपल्या अस्तित्वाचा भाग बनला आहे अशा समजुतीतून आलेला तो बेफिकीरपणा असेल? या छायाचित्राकडे आपण कोणता विचार करत पाहत रहावे?