निवृत्ती शिरोडकर

मातीपासून तयार करणाऱ्या मूर्ती टिकाऊ असतात. त्या विसर्जनाच्यावेळी सहज विसर्जित होतात. प्रत्येक मूर्तीकारांनी आपल्या चित्रशाळेत गणेशमूर्ती चिकण मातीपासूनच तयार कराव्यात आणि गणेश भक्तांना प्लास्टर ऑफ पॅरिसच्या मूर्ती देण्यास नकार द्यावा’ असे पेडणे येथील मूर्तिकार विष्णू उर्फ शेखर च्यारी आग्रहाने म्हणतात.

विष्णू च्यारी मागील पंधरा वर्षापासून गणेश मूर्ती आपल्या चित्रशाळेत तयार करत आहेत. कामुर्ली येथे आपल्या मामाच्या घरी गणेशमूर्ती बनवण्याविषयी मार्गदर्शन घेतल्यानंतर सुरुवातीला त्यांनी काही मूर्ती तयार केल्या. सध्या मात्र ते दरवर्षी शेकडो चिकण मातीच्या गणपती मूर्ती तयार करतात.

‘दरवर्षी चिकण मातीच्या मूर्ती नेणाऱ्या गणेश भक्तांना प्लास्टर ऑफ पॅरिसच्या मुर्तींचे तसे वावडेच असते. काहीजणांवर प्लास्टर ऑफ पॅरिसच्या मूर्तींचा प्रभाव पडतही असेल कदाचित पण माझे ग्राहक फक्त माझ्याकडे अजूनही चिकट मातीच्याच मुर्तीचाच आग्रह करतात’ असे विष्णू च्यारी म्हणाले

बाजारात मोठ्या प्रमाणात प्लास्टर ऑफ पॅरिसच्या मूर्ती विक्रीस आणल्या जात असतात त्यामुळे जे पारंपारिक पद्धतीने चिकण मातीपासून मूर्ती तयार करतात त्यांना आपला व्यवसाय वाढवणे शक्य होत नाही.

सरकारनेच नव्हे तर प्रत्येक गणेश भक्ताने आपण यापुढे प्लास्टर ऑफ पॅरिसच्या मूर्तीऐवजी चिकण मातीपासून तयार केलेल्या गणेश मूर्तीचेच पूजन करणार असे जर ठरवले तर पारंपारिक मूर्तीकारांना मोठ्या प्रमाणात लाभ होऊ शकतो. ‘चिकण मातीपासून तयार झालेल्या मूर्ती टिकाऊ असतात.

सरकारने जर योजनाबद्धरीतीने पाठबळ द्यायचे ठरवले आणि जर मूर्तीकाराचा हा व्यवसाय केवळ तीन महिन्यांसाठी मर्यादित न राहता, तो जर वर्षभर चालू राहिला तर केवळ गणेश मूर्तीच नव्हे तर वेगवेगळ्या प्रकारच्या मूर्ती, वेगवेगळी शिल्पे ते चिकण मातीपासून तयार करू शकतील’ असेही च्यारी पुढे म्हणाले.

हस्तकला महामंडळ जे अनुदान दर मूर्तीमागे देते तीच आमच्यासाठी सरकारी आर्थिक मदत असते असे सांगून त्यांनी अनुदान वाढवण्याची गरजही व्यक्त केली.

एका दिवसाला तीन मूर्ती ते तयार करतात. काही दिवस रात्री अडीच वाजेपर्यंत चित्रशाळेत काम केले जाते. हाताने एक मूर्ती तयार करण्यास एक दिवस पुरा असतो परंतु एका दिवसात मूर्ती तयार करण्यापेक्षा ती टप्प्याटप्प्याने केली तर ती चांगली घट्ट होऊ शकते. त्यासाठी किमान तीन दिवसांचा कालावधी लागत असतो, असे ते माहिती देताना म्हणाले. मोठ्या मूर्ती तयार करताना अधिक मनुष्यबळाची आवश्यकता असते.

मनुष्यबळ उपलब्ध होत नसल्याने ते सार्वजनिक मूर्ती बनवण्याऐवजी घरगुती मूर्तीं बनवण्यावर भर देतात. ‘या क्षेत्रात करिअर घडवायचं असेल तर स्वतःची जागा आणि ती देखील रस्त्याच्या बाजूला असणे आवश्यक आहे. ती तशी असेल तर वर्षभर गणेश मूर्ती करून वेगवेगळ्या गणेशमूर्ती विक्रीकारांना पुरवता येतील. तशा प्रकारचे युवकांनी प्रयत्न करायला हवेत. मातीच्या मूर्तींना चांगली मागणी असते’ असेही ते सांगतात.