Muqtada al-Sadr: जेव्हा इराकच्या सर्वात प्रभावशाली राजकीय व्यक्तींची गणना केली जाते, तेव्हा आजकाल मनात येणारे पहिले नाव म्हणजे मुक्तदा अल-सदर. आज मुक्तदा अल-सदरची ताकद इतकी आहे की जेव्हा या शिया धर्मगुरूने राजकारणातून निवृत्तीची घोषणा केली तेव्हा देशात हिंसाचार उसळला. इराकी शिया धर्मगुरू मुक्तदा अल-सदर यांच्या समर्थकांनी सोमवारी बगदादच्या ग्रीन झोनमधील सरकारी इमारती आणि रिपब्लिकन पॅलेसवर हल्ला केला. त्यांच्या समर्थकांनी तेथे एकच गोंधळ घातला. अशा परिस्थितीत ज्यांना मुक्तदा अल-सदरचे नाव माहित नाही ते जाणून घेण्याचा प्रयत्न करीत आहेत की तो कोण आहे आणि तो शियांमध्ये इतका लोकप्रिय का आहे?

मुक्तदा अल-सदर कोण आहे?

मुक्तदा अल-सदरला मारझा म्हणतात. मरजा म्हणजे - तो मुजताहिद-ए-आझम (नवीन मार्ग दाखवणारा सर्वात मोठा विद्वान) ज्याला इतर सर्व विद्वान - एक महान विद्वान म्हणून स्वीकारतात आणि अनुसरण करतात. मुक्तदा अल-सदर हा इराकमधील एक शक्तिशाली शिया धर्मगुरू आहे. त्यांचा जन्म 1924 साली झाला. त्यांचा प्रभाव संपूर्ण इराकवर आहे. शिया धर्मगुरू मुक्तदा अल-सद्र हे गेल्या दोन दशकांपासून इराकी राजकारणी आहेत. अल-सदरचे वडील मोहम्मद सादिक आणि सासरे मोहम्मद बाकीर हे दोघेही अत्यंत प्रभावशाली धार्मिक नेते होते. इराकमधील अनेक शिया त्यांना गरीबांचा आवाज उठवणारा नेता मानतात.

खरे तर 2003 मध्ये सद्दाम हुसेनच्या पतनानंतर अल-सद्र प्रसिद्धीच्या झोतात आले. सद्दाम हुसेन हा इराकचा सुन्नी हुकूमशहा होता तर इराक हा शियाबहुल देश आहे. मुक्तदा अल-सद्रच्या वडिलांनी सद्दामच्या सुन्नी हुकूमशाहीविरुद्ध आवाज उठवला. त्याचे कुटुंब कधीही इराकमधून पळून गेले नाही आणि त्यामुळेच लोक त्याचा आदर करतात. मुक्तादा अल-सदर यांच्या नेतृत्वाखाली इराकमध्ये मोठी चळवळ झाली, ज्याला संपूर्ण इराक आणि विशेषतः शिया मुस्लिमांचा मोठ्या प्रमाणावर पाठिंबा आहे. इराकमधील धार्मिक कायदे आणि चालीरीतींना प्रोत्साहन देणे हे त्याचे ध्येय आहे. अल-सद्रिस्ट चळवळीत भाग घेतलेल्या लोकांना मुक्तदा अल-सद्र यांनी विविध इराकी मंत्रालयांमध्ये वरिष्ठ पदांवर नियुक्त केले आहे.

सद्दाम हुसेनच्या मृत्यूनंतर इराकमधील निवडणुकीत 2014 मध्ये सर्वात कमी मतदान झाले होते, फक्त 41 टक्के मतदान झाले होते. असे असले तरी, निकालानंतर मुक्तादा अल-सद्र यांच्या उंचीत लक्षणीय वाढ झाल्याचे मानले जात होते. इराणविरोधी अजेंडा असलेल्या इराकच्या राजकीय दृश्यात तो एक शक्तिशाली नेता म्हणून उदयास आला आहे. इराकमधील इराणच्या हस्तक्षेपाला त्यांचा ठाम विरोध आहे.

मुक्तदा अल-सद्र यांना इराकचे अयातुल्ला खोमेनी बनायचे आहे?

अयातुल्ला खोमेनी यांनी इराणमध्ये जशी प्रतिमा निर्माण केली होती तशीच त्यांना इराकमध्येही आपली प्रतिमा बनवायची आहे, असा आरोप मुक्तदा अल-सद्र यांच्यावर करण्यात आला आहे. त्याला शियांचा सर्वात मोठा धार्मिक नेता बनायचे आहे. मुक्तदा अल-सद्र यांनी अनेक प्रसंगी इराणला विरोध केला आहे. तेहरानच्या शिया राजकीय गटांचे बगदादशी जवळचे परंतु गुंतागुंतीचे संबंध आहेत. इराण आणि इराकमध्ये 1980-88 दरम्यान युद्ध झाले. अमेरिकेच्या नेतृत्वाखाली इराकवर आक्रमण झाल्यानंतर 2003 मध्ये सद्दाम हुसेनचे सरकार पडल्यानंतर इराकमध्ये इराणचा प्रभाव वाढला.

2014 मध्ये, इराणने इस्लामिक स्टेटविरूद्धच्या लढाईत मदत करण्यासाठी सुलेमानी आणि लष्करी सल्लागारांना इराकमध्ये पाठवले आणि सुलेमानी यांनी इराकमध्ये पॉवर ब्रोकर म्हणून महत्त्वाची भूमिका बजावली. मात्र, मुक्तदा अल-सद्र इराणच्या विरोधात राहिले. मे 2018 च्या निवडणुकीनंतर जेव्हा ते इराकी संसदेत सर्वात उंच नेता म्हणून उदयास आले तेव्हा त्यांनी इराणी समर्थक कॅम्पशी युती करण्यास नकार दिला. अल-सद्रने अलीकडेच पीएमएफच्या कट्टर घटकांविरुद्ध एक ट्विटर मोहीम देखील सुरू केली आणि इराकी सरकारला लक्ष्य केले, असे म्हटले की इराक एक "बदमाश" राज्य बनत आहे. अशी विधाने आणि इराणचे विरोधक मुक्तदा अल-सद्रवर आरोप करत आहेत की त्यांना इराकचे अयातुल्ला खोमेनी बनायचे आहे.

अयातुल्ला रुहोल्ला खोमेनी कोण आहेत?

अयातुल्ला रुहोल्ला खोमेनी हे शियाबहुल इराणमधील राजकीय आणि धार्मिकदृष्ट्या मोठे नाव आहे. इस्लामिक रिपब्लिक ऑफ इराणची स्थापना करण्यासाठी तो ओळखला जातो. त्याचे खरे नाव रुहोल्ला खोमेनी आहे. त्याचा जन्म मध्य इराणमधील कोहमेन येथे झाला. त्यांनी 1979 मध्ये इराणला जगातील पहिले इस्लामिक प्रजासत्ताक बनवले. यानंतर शिया मुस्लिम त्यांच्याकडे गुरू म्हणून पाहू लागले.