भारत (India) आणि चीन (China) यांच्यात रविवारी 13 व्या टप्प्यात पूर्व लडाखमधील (East Ladakh) संघर्षाच्या उर्वरित मुद्द्यांवर चर्चा झाली. मात्र, चीनच्या कराराअभावी चर्चेतील (Discussions) वादांवर कोणताही तोडगा निघू शकला नाही. चिनी सैन्याशी या साडेआठ तासांच्या 13 व्या फेरीनंतर लष्कराने सांगितले की, उर्वरित समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी भारतीय लष्कराने दिलेल्या विधायक सूचनांवर चीन सहमत नाही क्षेत्रे आणि म्हणूनच कोणताही निकाल पूर्ण न करता बोलणी झाली. (No solution East Ladakh 13th round India-China talks)

तथापि, दोन्ही बाजूंनी स्थिरता राखण्यासाठी आणि जमिनीच्या पातळीवर संवाद राखण्यासाठी सहमती दर्शविली. भारत आणि चीनच्या 13 व्या फेरीच्या चर्चेदरम्यान भारताने स्पष्टपणे सांगितले की, एलएसीवरील सद्यस्थिती बदलण्यासाठी चीनने केलेल्या एकतर्फी प्रयत्नांमुळे ही परिस्थिती निर्माण झाली आहे.

चीनला भारताच्या सूचना मान्य नाहीत

भारताने चीनला शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी उर्वरित भागात योग्य पावले उचलण्यास सांगितले. लष्कराच्या म्हणण्यानुसार, 'बैठकीदरम्यान भारतीय बाजूने लडाखमधील वाद मिटवण्यासाठी अनेक सकारात्मक सूचना केल्या. भारताने चीनला सांगितले की, शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी त्यांनी इतर क्षेत्रात योग्य पावले उचलावीत, इतर क्षेत्रातील प्रलंबित समस्यांचे निराकरण द्विपक्षीय संबंधांमध्ये प्रगती करेल. परंतु चिन त्याच्याशी सहमत आहे असे वाटत नाही. त्याने प्रकरणांचे निराकरण करण्यासाठी दूरगामी सूचनाही केल्या नाहीत.

बैठक अनिर्णीत असूनही भारतीय लष्कराने म्हटले आहे की, "आम्हाला आशा आहे की चीन द्विपक्षीय संबंधांचे सर्व पैलू विचारात घेईल आणि उर्वरित समस्यांचे लवकर निराकरण करण्याच्या दिशेने वाटचाल करेल." लष्कराचे म्हणणे आहे की, आम्ही प्रलंबित समस्यांचे लवकरच निराकरणासाठी चिनने या बाजूने काम करावे अशी आमची अपेक्षा आहे.

जनरल पीजीके मेनन यांच्या नेतृत्वाखाली झाली चर्चा

भारतीय लष्कर आणि चिनी सैन्य यांच्यातील ही चर्चा रविवारी सकाळी साडेदहाच्या सुमारास सुरू झाली, ती संध्याकाळी 7 वाजेपर्यंत चालली. या संभाषणात भारतीय शिष्टमंडळाचे नेतृत्व लेफ्टनंट जनरल पीजीके मेनन यांनी केले. जे लेह स्थित 14 व्या कॉर्प्सचे कमांडर आहेत. पूर्व लडाखमधील प्रत्यक्ष नियंत्रण रेषेवरील प्रलंबित समस्या सोडवण्यावर या चर्चेचा भर होता. भारताचा भर हा आहे की, दोन्ही देशांमधील संबंध सुधारण्यासाठी डेपसांगसह संघर्षाच्या सर्व ठिकाणी प्रलंबित समस्यांचे निराकरण आवश्यक आहे.

चिनी घुसखोरीच्या दोन घटनांनंतर चर्चा

चीनच्या सैन्याने घुसखोरीच्या प्रयत्नांच्या नुकत्याच झालेल्या दोन घटनांच्या पार्श्वभूमीवर चर्चेची 13 वी फेरी झाली. पहिले प्रकरण उत्तराखंडच्या बाराहोटी सेक्टरमध्ये आणि दुसरे प्रकरण अरुणाचल प्रदेशच्या तवांग सेक्टरमध्ये नोंदवले गेले. सुमारे दहा दिवसांपूर्वी अरुणाचल प्रदेशच्या तवांग सेक्टरमधील यांग्त्सेजवळ भारत आणि चिनी सैनिक समोरा-सामोर आले होते.

तथापि, प्रस्थापित कार्यपद्धतीनुसार, दोन्ही बाजूंच्या कमांडर्समध्ये झालेल्या चर्चेनंतर काही तासांत हे प्रकरण मिटवण्यात आले. चीनच्या पीपल्स लिबरेशन आर्मीच्या (पीएलए) सुमारे 100 सैनिकांनी 30 ऑगस्ट रोजी उत्तराखंडच्या बाराहोटी सेक्टरमध्ये प्रत्यक्ष नियंत्रण रेषा (एलएसी) ओलांडली होती आणि काही तास घालवल्यानंतर ते परतले.

जुलैमध्ये झाली होती चर्चेची 12 वी फेरी

भारत आणि चीन यांच्यात 12 व्या फेरीची चर्चा 31 जुलै रोजी झाली होती. काही दिवसांनी, दोन्ही देशांच्या सैन्याने गोगरामधून आपले सैन्य मागे घेण्याची प्रक्रिया पूर्ण केली. हे क्षेत्रातील शांतता आणि स्थिरतेच्या पुनर्स्थापनेच्या दिशेने एक मोठे आणि महत्त्वपूर्ण पाऊल मानले गेले.

गेल्या वर्षी सुरू झाला तणाव

लष्करप्रमुख एमएम नरवणे यांनी शनिवारी म्हटले होते की, पूर्व लडाख भागात लष्करी जमवाजमव आणि चिनी बाजूने मोठ्या प्रमाणावर तैनाती सुरू राहिल्यास भारतीय लष्कर देखील आपल्या बाजूने आपली उपस्थिती कायम ठेवेल, जे पीएलएसारखे आहे. दोन्ही देशांच्या लष्करांमधील सीमेवरील संघर्ष गेल्या वर्षी 5 मे रोजी सुरू झाला. त्यानंतर पांगोंग तलावाच्या भागात दोघांच्या सैनिकांमध्ये हिंसक चकमक झाली. लष्करी आणि मुत्सद्दी चर्चेच्या मालिकेचा परिणाम म्हणून, दोन्ही पक्षांनी ऑगस्टमध्ये गोगरा प्रदेशातील सैन्य मागे घेतले. फेब्रुवारीमध्ये दोन्ही देशांनी सहमतीनुसार पांगोंग तलावाच्या उत्तर आणि दक्षिण किनाऱ्यांवरून सैन्य आणि शस्त्रे काढण्याची प्रक्रिया पूर्ण केली. सध्या, दोन्ही देशांनी एलएसीवरील संवेदनशील भागात सुमारे 50 ते 60 हजार सैनिक तैनात केले आहेत.