खालिद माने स्थायी आहेत, पण अफगाणिस्तानचे (Afghanistan) अर्थमंत्री असलेल्या खालिद पायेंदा यांच्या आयुष्यात काहीही कायम नाहीये. गेल्या वर्षी ऑगस्टपर्यंत देशाची 6 अब्ज डॉलर्सची तिजोरी स्वत: सांभाळणारी व्यक्ती आज अमेरिकेत पोट भरण्यासाठी कॅब ड्रायव्हर बनली आहे. (former finance minister of Afghanistan who handles millions of dollars currently washing taxis in United States)

तालिबानने (Taliban) देश आपल्या ताब्यात घेतला आणि अमेरिकन सैन्याने अफगाणिस्तान सोडले. राष्ट्राध्यक्ष अश्रफ घनी आणि त्यांचे मंत्री आवाम यांना लाचार होऊन परदेशात जावे लागले. खालिद हा देखील त्यापैकीच एक, पण, त्यांची अवस्था गनीसारखी नाहीये. ते अमेरिकेची राजधानी वॉशिंग्टन डीसीमध्ये कॅब चालवून आपले दिवस जगत आहे.

बोनससाठी झगडत असलेला खालिद

खालिद 'वॉशिंग्टन पोस्ट'शी संवाद साधताना म्हणाला- येत्या दोन दिवसांत मला 50 ट्रिप्स पूर्ण करायच्या आहेत. त्याबदल्यात मला $95 चा बोनस मिळेल. त्यांच्या पश्चात पत्नी व चार मुले एवढा परिवार आहे. काही बचत होती त्यावरती अजून काम सुरू आहे. माझ्या देशात म्हणजेच अफगाणिस्तान मध्ये परिस्थिती अत्यंत वाईट आहे. महामारी होती, आता दुष्काळही पडला आहे. आणि त्यामुळे जगाने अनेक निर्बंध लादले आहेत. अर्थव्यवस्था उद्ध्वस्त झाली आहे आणि तालिबानमुळेच महिलांचे जीवन बिघडले आहे.

जो बायडेन यांनी तालिबानच्या अफगाणिस्तानच्या ताब्याचा दोष तेथील सरकारवर लावला आहे. अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष म्हणाले होते की, आम्ही अफगाणिस्तान सरकारला सर्व काही दिले आहे. त्यांना त्यांचे भविष्य चांगले बनवता यावे यासाठी आम्ही प्रत्येक संधी त्यांना दिली आहे.

खालिद म्हणतो- माझ्या आयुष्याचा काही भाग अफगाणिस्तानात गेला आहे. आता मी अमेरिकेत वास्तव्यास आहे. आणि खरे सांगायचे तर मी आता कुठेच नाहीये. आपल्या देशात परत येऊ शकत नाही आणि येथे राहण्यासाठी जागा नाहीये. आज मला चार डॉलरची टीप मिळाली आहे.

खालिद सांगतात की, तालिबानने सत्ता हाती घेण्याच्या काही दिवस आधी त्यांनी अफगाणिस्तानच्या अर्थमंत्री पदाचा राजीनामाही दिला होता. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, लेबनॉनमधील कंपनीचे पेमेंट होऊ शकले नाहीये आणि याच कारणामुळे राष्ट्राध्यक्ष घनी माझ्यावर नाराज झाले होते. आणि त्यामुळेच त्यांनी मला खूप ऐकवले होते.

15 ऑगस्टपूर्वीच देश सोडला

ऑगस्टच्या पहिल्या आठवड्यात अफगाणिस्तानातून आम्ही अमेरिकेत पोहोचले होते. तो 15 ऑगस्टपूर्वी वॉशिंग्टनलाही पोहोचला होता. खालिद म्हणतो जगाने आपल्याला 20 वर्षे दिली आहेत आणि सर्व प्रकारची मदत केली आहे. दुर्दैवाने आम्ही अपयशी ठरलो आहोत. भ्रष्टाचारामुळे आमची व्यवस्था पत्त्याच्या गठ्ठासारखी विस्कळीत झाली आहे. सत्य हे आहे की आम्ही आमच्या लोकांची फसवणूक केली. तालिबान देशाचा ताबा घेणार हे मंत्र्यांना माहीत होते. ते देश सोडून जाण्यासाठी व्हॉट्सअॅपवर संदेशांची देवाणघेवाणही करत होते.

जखमा खरवडणे योग्य नाहीये,

मग अखेर अफगाणिस्तानात काय झाले? या प्रश्नावर खालिद म्हणतो की हे जखमा खरवडण्यासारखे होईल. विशेष बाब म्हणजे सध्या मोहम्मद उमर हे तालिबान राजवटीत अर्थमंत्री आहेत आणि ते खालिदचे बालपणीचे मित्रही आहेत.

एकेकाळी पाकिस्तानात (Pakistan) वेळ घालवलेल्या खालिदने अफगाणिस्तानात पहिले खाजगी विद्यापीठ स्थापन केले होते. अमेरिकेने अफगाणिस्तानात लोकशाही, महिला हक्क आणि मानवी हक्कांसाठी दीर्घकाळ लढा दिला आहे, असे त्यांचे मत आहे. खालिद 2008 मध्ये पहिल्यांदा अमेरिकेत आला होता. अमेरिकेच्या सांगण्यावरून 2016 मध्ये अशरफ घनी यांनी त्यांना उप अर्थमंत्री बनवले होते. काबूलमध्ये त्याच्या आईचा कोरोनाने मृत्यू झाला होता. खालिदने अर्थमंत्री व्हावे, असे त्याच्या मित्रांना आणि पत्नीला वाटत नव्हते, कारण त्या वेळी तालिबान झपाट्याने वाढतच होता.