Corona Virus: जगभरात कोरोना विषाणूचा प्रादुर्भाव होउन तीन वर्षांहून अधिक काळ लोटला आहे. हा विषाणू किती काळ टिकेल किंवा कधी संपेल? याचे उत्तर कोणालाच माहीत नाही. याचे कारण म्हणजे व्हायरस सतत म्युटेशन करत असतो. या म्युटेशनमुळे संसर्ग परत येत राहतो. 

भारतातही काही महिन्यांपासून कोरोनाच्या रुग्णांमध्ये घट झाली होती, मात्र काही आठवड्यांपासून बाधितांची संख्या सातत्याने वाढत आहे. 

आरोग्य मंत्रालयाने दिलेल्या आकडेवारीनुसार, मंगळवारी देशभरात कोरोनाचे 10,542 नवीन रुग्ण आढळले आहेत तर 38 रुग्णांचा मृत्यू झाला आहे. इतकेच नाही तर पॉझिटिव्ह दरही ४.३९ टक्क्यांवर पोहोचला आहे. 

पण ही प्रकरणे का वाढत आहेत? यासाठी आरोग्य तज्ज्ञ Omicron चे उप-प्रकार XBB.1.16 आणि XBB.1.16.1 जबाबदार मानतात. यावेळी हे दोन्ही उप-रूपे प्राबल्य आणि संसर्ग पसरवत आहेत. XBB.1.16.1 ही Omicron च्या सब-व्हेरियंट XBB.1.16 ची म्युटेशन आहेत. प्रश्न उद्भवतो की विषाणूचे म्युटेशन कसे होते?

• म्युटेशनचे कारण काय आहे?

असे होते की कोणताही विषाणू स्वतःला जिवंत ठेवण्यासाठी त्याच्या संरचनेत बदल करतो आणि त्याला म्युटेशन म्हणतात. ज्यामुळे त्याचे नवीन रूपे उदयास येतात. डिसेंबर 2019 मध्ये वुहानमध्ये पसरलेल्या कोरोना विषाणूचे (Corona Virus) नंतर उत्परिवर्तन झाले आणि त्यामुळे अल्फा, बीटा, गामा, कप्पा, डेल्टा, डेल्टा प्लस आणि ओमिक्रॉन असे नवीन प्रकार समोर आले आहेत.

• नव-नवे व्हेरियंट का येत आहेत?

सुरुवातीला असे होते की SARS-CoV-2 हा एक नवीन विषाणू होता. त्यावेळी संसर्ग फारसा पसरला नव्हता किंवा त्याची लसही अस्तित्वात नव्हती. यामुळे, व्हायरसला स्वतःला जिवंत ठेवण्यासाठी म्युटेशन करण्याची आवश्यकता नव्हती. पण जसजसा संसर्ग पसरू लागला तसतसे त्यात म्युटेशन होऊ लागले आणि त्याचे प्रकार दिसू लागले.

आता, जगातील मोठ्या लोकसंख्येला संसर्ग आणि लसीकरण झाल्यामुळे, विषाणूमध्ये लवकरच म्युटेशन होत आहे. ज्यामुळे कमी कालावधीत नवीन रूपे समोर येत आहेत.

• नवीन व्हॅरियंट पूर्वीपेक्षा अधिक धोकादायक आहे का?

हे आवश्यक नाही की नवीन प्रकार मागीलपेक्षा अधिक धोकादायक आहे. याचा अशा प्रकारे विचार करा की जेव्हा कोरोनाचे नवीन रूप आले तेव्हा ते संसर्गजन्य असू शकतात, परंतु ते इतके प्राणघातक नव्हते.

यानंतर, जेव्हा डेल्टा आणि डेल्टा प्लस व्हेरियंट आले, तेव्हा ते दोन्ही आधीच्या व्हेरियंटपेक्षा जास्त संसर्गजन्य आणि घातक होते. 

पण डेल्टा नंतर जेव्हा ओमिक्रॉन प्रकार आला तेव्हा तो डेल्टापेक्षा जास्त संसर्गजन्य होता पण तिची तीव्रता कमी होती. ओमिक्रॉन निश्चितपणे संसर्ग वाढवत होते, परंतु डेल्टा आणि डेल्टा प्लसपेक्षा त्यापासून होणारे मृत्यू कमी होते.

• नवे व्हॅरियंट धोकादायक असतात का?

हे सांगता येत नाही. तज्ञांचा असा विश्वास आहे की जेव्हा विषाणूचे नवीन प्रकार उद्भवतात तेव्हा ते धोकादायक असू शकतात किंवा नसू शकतात. तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की जेव्हा नवीन प्रकार येतो तेव्हा तो फारसा संसर्गजन्य असेलच असे नाही पण ते प्राणघातक ठरू शकते. त्याचप्रमाणे, हे देखील होऊ शकते की नवीन प्रकार खूप संसर्गजन्य आहे परंतु घातक नाही.

• काय उपाय करावे?

तज्ञांचा असा विश्वास आहे की जर विषाणू बदलला तर तो रोग प्रतिकारशक्ती कमकुवत करतो. यामुळे लसीकरण देखील पूर्णपणे बचाव करु शकत नाही. म्हणूनच लस अद्ययावत करण्याची गरज आहे. 

लसीकरणात (Vaccine) अपडेट करण्याची गरज आहे कारण यापूर्वी जी लस बनवण्यात आली होती ती व्हायरसचे वेगवेगळे रूप लक्षात घेऊन बनवण्यात आली होती, मात्र आता व्हायरसने त्याचे स्वरूप बदलले आहे. अशा परिस्थितीत जेव्हा विषाणू शरीरात प्रवेश करतो तेव्हा लसीपासून तयार केलेले प्रतिपिंड विषाणूच्या पेशी ओळखू शकत नाहीत.