दरवर्षी जागतिक ब्रेल दिन साजरा केला जातो. ब्रेल लिपी म्हणजे ठिपक्यांद्वारे लिहिले गेलेले शब्द होय. नेत्रहीनआणि ज्यांची दृष्टी खूपच कमकुवत आहे ते या ठिपक्यांना स्पर्श करून वाचू आणि समजू शकतात.
ब्रेल ही भाषा नसून एक लेखन प्रणाली आहे. जी अंध व्यक्तींना वाचणे सोपे आहे. अंध व्यक्ती कोणत्याही मदतीशिवाय ब्रेलमध्ये लिहिलेली माहिती वाचू आणि समजू शकते. या ठिपक्यांना डावीकडून उजवीकडे स्पर्श करून एखादी व्यक्ती कोणतीही माहिती आणि ब्रेलमध्ये लिहिलेली पुस्तके देखील वाचू शकते.
ब्रेल प्रणालीमध्ये अक्षरे, संख्या, संगीत चिन्हे, गणितीय आणि वैज्ञानिक चिन्हे 6 ठिपक्यांद्वारे लिहिली जातात. अंध किंवा दृष्टिहीन लोक तीच पुस्तके (Book) , वर्तमानपत्रे (Newspaper) आणि मासिके वाचू शकतात ज्यांच्या मदतीने सामान्य लोक ते पाहून वाचतात. शिक्षण, अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, अभिव्यक्ती अंध व्यक्तींचा सामाजिक समावेश या दृष्टीने ब्रेल खूप महत्त्वाचे आहे.
लुई ब्रेल यांनी ब्रेलचा शोध लावला. लुई ब्रेलचा जन्म उत्तर-मध्य फ्रान्समधील कूपव्रे शहरात झाला. वयाच्या अवघ्या तीनव्या वर्षी लुई ब्रेलने आपल्या वडिलांच्या चामड्याच्या कार्यशाळेत सुईशी खेळताना त्यांचा एक डोळा गमावला.
ब्रेल लिपीचा शोधक लुई ब्रेल यांनी ही लिपी प्रथम वापरली. पॅरिसमधील नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर ब्लाइंड चिल्ड्रेन (इन्स्टिट्यूट नॅशनल देस ज्युनेस एव्ह्यूगल्स) येथे शिकत असताना 1824 मध्ये त्यांनी याचा शोध लावला. फ्रेंच माणूस व्हॅलेंटीन हाऊ हा पहिला व्यक्ती होता ज्याने अंधांना वाचता यावे यासाठी कागदावर ब्रेल कोरले.
आंतरराष्ट्रीय ब्रेल दिवस दरवर्षी 4 जानेवारी रोजी साजरा केला जातो. या दिवशी म्हणजे 4 जानेवारी 1809 रोजी ब्रेल लिपीचा शोध लावणाऱ्या लुई ब्रेलचा जन्म झाला. त्यांनी अंधांसाठी बनवलेल्या लिपीचे नावही त्यांच्या नावावर ब्रेल असे ठेवण्यात आले.
जागतिक ब्रेल दिन हे लोक करतात साजरा
ब्रेल दिवस दरवर्षी 4 जानेवारी रोजी साजरा केला जातो, जेणेकरून आम्ही अंध आणि दृष्टिहीन व्यक्तींचे स्वातंत्र्य सुनिश्चित करू शकू आणि त्यांना सामान्य माहितीपर्यंत पोहोचू शकू. एका आकडेवारीनुसार सध्या जगात 3.6 कोटींहून अधिक लोक अंध आहेत.
ब्रेलचे महत्व
ब्रेल ही उंचावलेल्या ठिपक्यांची एक अद्वितीय स्पर्शिक लेखन प्रणाली आहे. ज्याला आंधळे आणि अर्धवट दृष्टी असलेले लोक स्पर्श करून वाचू शकतात. अंध किंवा दृष्टिहीन लोक जे ब्रेलला स्पर्श करून वाचू शकतात ते सामान्य लोकांप्रमाणे लिखित माहिती प्राप्त करू शकतात आणि सामान्य लोकांप्रमाणे वाचन आणि जीवनाचा आनंद घेऊ शकतात.
ब्रेलमध्ये किती ठिपके असतात?
ब्रेल प्रणालीमध्ये एकूण 63 डॉट पॅटर्न किंवा वर्ण आहेत. हे 63 नमुने किंवा पात्रे केवळ मालिकेत ठेवून कोणतीही माहिती अंध व्यक्तींना वाचता यावी यासाठी ठेवली जाते.
अंध नसलेली व्यक्ती ब्रेल शिकू शकतात का?
कोणतीही सामान्य व्यक्ती ब्रेल शिकु शकतात. एखादी व्यक्ती जितकी जास्त सराव करेल, तितके त्याला ब्रेल चांगले समजण्यास मदत होते. ब्रेल समजून घेण्यासाठी अनेक अभ्यासक्रम आणि प्रशिक्षण सत्रे उपलब्ध आहेत.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.