Portuguese In Goa: पोर्तुगीज गोव्यात दीर्घकाळ टिकण्यामागचं नेमकं कारण काय? जाणून घ्या

पणजी: पोर्तुगीज इतर युरोपीय वसाहतवाद्यांच्या तुलनेत गोव्यात दीर्घकाळ टिकून राहिले, यामागे अनेक ऐतिहासिक, राजकीय आणि भौगोलिक कारणे होती.

गोवा राज्य व्यापारी दृष्टिकोनातून महत्त्वाचा बंदर होता. पोर्तुगीज सरदार आफोन्सो द अल्बुकर्क यांनी 1510 मध्ये आदिलशाहीच्या सैन्यावर विजय मिळवून गोवा काबीज केला. त्यांनी स्थानिक हिंदू आणि काही मुस्लिम सरदारांना आश्रय दिला, त्यामुळे स्थानिक पाठिंबा मिळाला.

त्यांनी सागरी व्यापारावर नियंत्रण मिळवले आणि आपली सत्ता दीर्घकाळ टिकवली. गोवा हे पश्चिम किनारपट्टीवर असल्यामुळे पोर्तुगीजांच्या आशिया-युरोप व्यापारासाठी महत्त्वाचे ठिकाण होते. त्यांनी येथे मजबूत किल्ले आणि नौदल तळ उभारले होते.

पोर्तुगीजांनी धर्मप्रसारावर भर दिला आणि गोव्याला कॅथोलिक मिशनरी केंद्र बनवले. त्यांनी ख्रिस्ती धर्म स्वीकारलेल्या लोकांना अधिक सवलती दिल्या आणि त्यांच्या सत्तेला पाठिंबा मिळवला. इन्क्विझिशनसारख्या कठोर धोरणांमुळे त्यांनी स्थानिक हिंदू आणि मुस्लिम समाजावर वर्चस्व प्रस्थापित केले.

पोर्तुगीजांनी इंग्रज, डच आणि फ्रेंचांशी कधी युद्ध तर कधी संधीसाधू करार केले, त्यामुळे त्यांचा ताबा कायम राहिला. ब्रिटिशांनी भारत ताब्यात घेतल्यानंतरही त्यांनी पोर्तुगीज गोव्याला फारसा धक्का दिला नाही.

पोर्तुगीजांनी गोव्यात मोठ्या प्रमाणात ख्रिश्चन धर्मप्रसार केला आणि काही ठिकाणी जबरदस्ती धर्मांतर घडवले. त्यांनी चर्च, शाळा आणि मिशनऱ्यांचा प्रभाव वाढवला, ज्यामुळे स्थानिक लोकांचा काहीसा पाठिंबा मिळाला.

1947 मध्ये भारत स्वतंत्र झाला, पण पोर्तुगीजांनी गोवा सोडण्यास नकार दिला. 1961 मध्ये भारतीय सैन्याने ‘ऑपरेशन विजय’ अंतर्गत गोवा मुक्त केले आणि पोर्तुगीज सत्तेचा शेवट झाला.

पोर्तुगीजांनी गोव्यात 450 वर्षे सत्ता टिकवली कारण त्यांची भक्कम लष्करी रणनीती, चतुर राजकीय डावपेच, इंग्रजांशी असलेले संबंध आणि स्थानिक धर्म-राजकारणातील हस्तक्षेप यामुळे त्यांना दीर्घकाळ टिकता आले.