रशिया-युक्रेनचे चलनावरही पडसाद; भारत बजावणार महत्त्वाची भूमिका

रशिया-युक्रेन युद्धामुळे (Russia Ukraine War) दोन्ही देशांमध्ये तसेच जगभरात अनेक प्रकारची संकटे निर्माण होताना दिसत आहेत. रशियावरील वाढत्या निर्बंधांच्या दरम्यान व्यापार आणि देयकांचे देखील संकट वाढत आहे. मग ते युरोपला कच्च्या तेलाचा (Crude oil) वायूचा पुरवठा असो किंवा त्याचे पेमेंट असो. चलनावरून संघर्ष आणखी वाढेल, याचा अंदाज रशियन परराष्ट्रमंत्र्यांच्या नुकत्याच झालेल्या भारतभेटीवरून लावता येईलच. (While Russia-Ukraine war has had a currency effect, India will play a key role)

भारत दौऱ्यावर आलेले रशियाचे परराष्ट्र मंत्री सर्गेई लावरोव यांनी शुक्रवारी सांगितले की, पाश्चात्य निर्बंधांशी संबंधित अडथळे दूर करण्यासाठी रशियाने भारत आणि त्याच्या इतर भागीदारांसोबत राष्ट्रीय चलनांमध्ये व्यापार करण्याच्या दिशेने वाटचाल देखील सुरू केली आहे. त्याच वेळी त्यांनी भारताला तेल, लष्करी उपकरणे आणि इतर वस्तूंच्या गरजा पूर्ण करण्याचे आश्वासन दिले आहे.

परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर (S. Jaishankar) यांच्याशी झालेल्या चर्चेनंतर लॅव्हरोव्ह यांनी ही टिप्पणी केली आहे, हे प्रकरण अमेरिकेशी (America) गुंतागुंतीचे झाले आहे. त्यांच्या भेटीत युक्रेन संकटाचा भारत-रशिया (India Russia) संबंधांवर होणारा परिणाम आणि व्यापार, गुंतवणूक आणि संरक्षण यासह विविध क्षेत्रात दोन्ही देशांमधील सहकार्य कसे सुरू ठेवायचे यावरही चर्चा झाली आहे.

अमेरिकेचे उपराष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार दलीप सिंग यांनी बुधवारी म्हणाले की, रशियाकडून भारताच्या ऊर्जा आणि इतर वस्तूंच्या आयातीत वॉशिंग्टनला “प्रवेग” बघायला आवडणार नाहीये. रशियाविरुद्ध अमेरिकेच्या निर्बंधांना "अयशस्वी" करण्याचा प्रयत्न केल्याबद्दल अमेरिकेने परिणामांचा इशारा दिल्यानंतर ही चर्चा झाल्याचे समोर आले आहे.

रशियाला स्थानिक चलनात व्यापार हवा आहे,

अशा प्रक्रियेला 'न्यायपूर्ण आणि तर्कसंगत दृष्टीकोनातून' पाठिंबा द्यायचा आहे, तर कोणीही त्याच्या विरोधात राहणार नाहीये. यासोबतच त्यांनी भारताकडून याबाबत काहीही ऐकले नसल्याचे सांगितले गेले आहे.

रुबल-रुपी पेमेंट सिस्टम,

या चर्चेत रुबल-रुपी पेमेंट सिस्टमवर चर्चा झाली की नाही या प्रश्नावर लॅव्हरोव्ह म्हणाले की, भारत आणि चीन सारख्या देशांसोबत व्यापारासाठी अशी व्यवस्था अनेक वर्षांपूर्वी सुरू करण्यात आली होती आणि पाश्चात्य डॉलर आणि पेमेंट सिस्टमला अडथळा आणण्याचे प्रयत्न आता तीव्र वेगाने करा.

Lavrov म्हणाले की, 'मला आठवते की अनेक वर्षांपूर्वी आम्ही भारत, चीन आणि इतर अनेक देशांसोबतच्या आमच्या संबंधांमध्ये डॉलर आणि युरोचा वापर कमी करून राष्ट्रीय चलनांच्या अधिक वापराकडे वाटचाल सुरू केली होती, पण सध्याच्या परिस्थितीत, मला खात्री आहे की हा ट्रेंड वेगवान पुढे जाईल जे स्वाभाविक आणि स्पष्ट आहे.

रात्रीत कोणी पैसा चोरु नये,

ते म्हणाले की, 'आम्हाला अशा प्रणालीवर अवलंबून राहायचे नाही जी कधीही बंद पडू शकते आणि आम्हाला अशा प्रणालीवर अवलंबून राहायचे नाही ज्याचे मालक पैसा रातोरात चोरतील,' असंही ते म्हणाले. परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालयाच्या निवेदनानुसार, भारत आणि रशियाने मॉस्कोवर पाश्चात्य निर्बंध असूनही द्विपक्षीय आर्थिक, तांत्रिक तसेच ते लोक संपर्क "स्थिर आणि विश्वासार्ह" ठेवण्याच्या गरजेवर भर देत आहेत.

यापूर्वी रशियाने जर्मनीला गॅसचे पैसे रुबलमध्ये देण्यास सांगितले होते, मात्र यावर जर्मनीने आक्षेप घेतला. ही समस्या युरोपीय देशांमध्येही जाणवून येत आहे. अमेरिका रशियावर अनेक प्रकारचे निर्बंध लादताना दिसत आहे. आणि रुबलमध्ये पेमेंट वाढू नये अशी देखील त्यांची इच्छा आहे. या स्थितीत चलनयुद्ध अधिक तीव्र होण्याची शक्यता बळावली गेली आहे. भारताने रुबलमध्ये पैसे देण्यास सहमती दर्शवल्यास परिस्थिती अधिक गुंतागुंतीची होईल असं ही ते म्हणाले.