अमेरिका आणि चीन पुन्हा आमने-सामने

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (Prime Minister Narendra Modi) यांच्या अध्यक्षतेखाली सोमवारी सागरी सुरक्षेबाबत उच्चस्तरीय बैठकीदरम्यान (Enhancing Maritime Security) अमेरिका (America) आणि चीनमध्ये (China) संघर्ष झाला आहे (USA China row). या बैठीकीत एका मुद्दयावरून चीन आणि अमेरिका पुन्हा एकदा आमने सामने आले आहेत. दक्षिण चीन समुद्रात (South China Sea) बेकायदेशीर सागरी व्यवहाराचा चिथावणी देणाऱ्याकडे अपराधी म्हणूनच पहिले पाहिजे असाआग्रह अमेरिकेने धरला. यावर बीजिंगने उत्तर दिले की अमेरिकेला या विषयावर बेजबाबदार टिप्पणी करण्याचा अधिकार नाही. पंतप्रधान मोदींनी सोमवारी सागरी सुरक्षेवर उच्चस्तरीय आभासी खुल्या चर्चेचे अध्यक्षपद भूषवले होते. (USA-China row: South China sea issue on the rise again)

या महिन्यात भारत संयुक्त राष्ट्रांच्या 15 देशांच्या या उच्चस्तरीय मंडळाचा अध्यक्ष आहे. सागरी सुरक्षेवरील बैठक तीन स्वाक्षरी कार्यक्रमांपैकी एक आहे. पंतप्रधानांनंतर ही बैठक परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर यांच्या अध्यक्षतेखाली झाली. या बैठकीत सदस्य देशांचे परराष्ट्र मंत्री आणि संयुक्त राष्ट्रांच्या राजदूतांनी आपली राष्ट्रीय निवेदने दिली.

अमेरिकेचा चीनवर आरोप

अमेरिकेचे परराष्ट्र मंत्री अँटोनी ब्लिन्केन म्हणाले की, आम्हाला काही महत्त्वाच्या क्षेत्रांमध्ये सागरी नियम आणि तत्त्वांना धोका असल्याचे दिसत आहे. चीनवर अप्रत्यक्षपणे हल्ला करत ब्लिन्केन म्हणाले की, दक्षिण चीन समुद्रात बेकायदेशीर व्यवहारांमधून समुद्रातील जहाजांमधील धोकादायक चकमकी आणि प्रक्षोभक कारवाया आपण पाहिल्या आहेत. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की चीन दक्षिण चीन समुद्राच्या सुमारे 1.3 दशलक्ष चौरस मैलांवर आपला सार्वभौम प्रदेश असल्याचा दावा करत आहे.

चीन या भागातील कृत्रिम बेटांवर लष्करी तळ उभारत आहे. तथापि, ब्रुनेई, मलेशिया, फिलिपिन्स, तैवान आणि व्हिएतनाम देखील या भागावर दावा करत आहेत. चीन इतर देशांना त्यांच्या समुद्री संसाधनांचा कायदेशीर फायदा घेण्यासाठी धमकावत आहे आणि यारूनही आता अमेरिकेने चिंता व्यक्त केली आहे. ब्लिन्केन म्हणाले की, दक्षिण चीन समुद्रातील इतर दावेदारांसह आम्ही दक्षिण चीन समुद्रात अशा पद्धती आणि बेकायदेशीर दाव्यांना विरोध करतो.

त्याचबरोबर ब्लिन्केन म्हणाले की काही जण दावा करू शकतात की दक्षिण चीन समुद्र वादाचा अमेरिका किंवा इतर कोणत्याही देशाशी काहीही संबंध नाही जो त्याच्या बेटांवर आणि पाण्यावर दावा करत नाही. परंतु सामुदायिक तंटे शांततेने सोडवण्यास आम्ही सर्व सहमत असलेल्या नियमांचे संरक्षण करण्याची जबाबदारी आपल्या सर्वांची आहे.

यापुढे जाऊंन ब्लिन्केन म्हणाले की दक्षिण चीन समुद्र किंवा इतर कोणत्याही महासागरातील संघर्षाचे सुरक्षा आणि व्यापारावर गंभीर जागतिक परिणाम होतील. एवढेच काय, जेव्हा एखाद्या देशाला नियमांकडे दुर्लक्ष केल्याबद्दल शिक्षा होत नाही, तेव्हा तो सर्वत्र अस्थिरता निर्माण करतो. सागरी सुरक्षेबाबत बैठक आयोजित केल्याबद्दल त्यांनी पंतप्रधान मोदींचे आभारही मानले.

चीनचा अमेरिकेवर पलटवार

अमेरिकेच्या या आरोपाला उत्तर देताना चीनचे उप स्थायी प्रतिनिधी दाई बिंग म्हणाले की, दक्षिण चीन समुद्राच्या मुद्द्यावर चर्चा करण्यासाठी सुरक्षा परिषद योग्य जागा नाही.दाई बिंग म्हणाले की, अमेरिकेने दक्षिण चीन समुद्राच्या मुद्द्याचा उल्लेख केला आहे आणि चीन या कृत्याला तीव्र विरोध करतो. ते म्हणाले की, सध्या चीन आणि आसियान देशांच्या संयुक्त प्रयत्नांमुळे दक्षिण चीन समुद्रातील परिस्थिती साधारणपणे स्थिर आहे. आंतरराष्ट्रीय कायद्यानुसार सर्व देशांना नेव्हिगेशन आणि ओव्हरफ्लाइटचे स्वातंत्र्य आहे. चिनी मुत्सद्दी म्हणाले की, दक्षिण चीन समुद्रात शांतता आणि स्थिरता राखण्यासाठी बीजिंग दृढ आणि सक्षम आहे.

दक्षिण चीन समुद्राच्या मुद्द्यावर बेजबाबदार टिप्पणी करण्यास अमेरिका स्वतः पात्र नाही, असे चीनने म्हटले आहे. अमेरिका विनाकारण त्रास देत आहे, दक्षिण चीन समुद्रात स्वैरपणे युद्धनौका आणि विमाने पाठवत आहे, ज्यामुळे क्षेत्रीय देशांना बॅरिकेड लावण्यास प्रवृत्त केले जात आहे. दक्षिण चीन समुद्रातील शांतता आणि स्थिरतेसाठी देश स्वतः सर्वात मोठा धोका बनला आहे. ते म्हणाले की, सुरक्षा परिषदेत अमेरिकेची मोहीम पूर्णपणे राजकीय हेतूने प्रेरित आहे.