US-China Conflict: तैवान मुद्द्यावर ड्रॅगन-अमेरिका पुन्हा आमने-सामने

अमेरिका आणि चीनमधील संबंध सध्या तणावपूर्ण आहेत. विशेषत: तैवानच्या मुद्द्यावरून, राष्ट्राध्यक्ष जो बिडेन आणि चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्यातील संभाषणातही दोन्ही देशांमधील तणावाचे वैशिष्ट्य दिसून आले. जिथे चीनने अमेरिकेला आगीशी खेळू नका, असा इशारा दिला. त्याच वेळी, चीनने अनियंत्रितपणे स्थिती बदलण्याच्या कोणत्याही हालचालीला अमेरिकेच्या तीव्र विरोधाविरुद्ध इशारा दिला.

अमेरिकन संसदेच्या अध्यक्षा नॅन्सी पेलोसी यांच्या ऑगस्टमध्ये तैवानच्या प्रस्तावित भेटीच्या वृत्तामुळे दोन्ही देशांमधील तणाव वाढला आहे. अशा स्थितीत दोन्ही देशांच्या राष्ट्रप्रमुखांमध्ये फोनवर (Phone) चर्चा होऊन तणाव कमी होईल, अशी अपेक्षा होती. परंतु या फोन कॉलवर दोन्ही बाजूंनी जारी केलेल्या निवेदनात तणाव कमी होण्याचे संकेत मिळालेले नाहीत.

* अमेरिकेच्या धोरणात कोणताही बदल नाही
राष्ट्राध्यक्ष बायडन आणि शी जिनपिंग यांच्यातील फोनवरील संभाषणानंतर व्हाईट हाऊसने जारी केलेल्या निवेदनात म्हटले आहे की, तैवानबाबत अमेरिकेच्या (America) धोरणात कोणताही बदल झालेला नाही. तैवान सामुद्रधुनी क्षेत्रातील स्थिती अनियंत्रितपणे बदलण्याच्या प्रयत्नांना आणि शांतता बिघडवण्याच्या कोणत्याही प्रयत्नांना यूएस ठामपणे विरोध करते.

त्याच वेळी, चीनच्या (China) परराष्ट्र मंत्रालयाने बायडनशी चर्चेबाबत जारी केलेल्या निवेदनात, वृत्ती अत्यंत कठोर होती. राष्ट्राध्यक्ष जिनपिंगचा हवाला देत निवेदनात म्हटले की, "तैवान स्वातंत्र्य" च्या दिशेने वाढत्या फुटीरतावादी पावलांना आणि कोणत्याही बाह्य शक्तींच्या हस्तक्षेपाला चीन ठाम विरोध करतो. चीन कोणत्याही स्वरूपात "तैवान स्वातंत्र्य" सैन्यासाठी जागा पाहत नाही.

* चीनकडून कडक इशारा
तैवानच्या प्रश्नावर चीन सरकार आणि लोकांची भूमिका स्पष्ट असल्याचे चीनकडून सांगण्यात आले. अशा परिस्थितीत, चीनच्या राष्ट्रीय सार्वभौमत्वाचे आणि प्रादेशिक अखंडतेचे दृढपणे रक्षण करण्याची 1.4 अब्जाहून अधिक चिनी लोकांची तीव्र इच्छा आहे. जनमत टाळता येत नाही. इतकेच नाही तर आगीशी खेळणाऱ्यांचा नाश होतो, असा इशारा चीनने दिला. त्यामुळे अमेरिका यावर स्पष्ट नजर ठेवून वन-चीन तत्त्वाचा आदर करेल अशी अपेक्षा आहे.

तत्पूर्वी चीनने नॅन्सी पेलोसी यांच्या तैवान भेटीच्या वृत्तावर आक्षेप घेत असे म्हटले होते की, असे झाल्यास त्याचे परिणाम भोगण्यास अमेरिकेला तयार राहावे लागेल. चीनच्या परराष्ट्र मंत्रालयाच्या प्रवक्त्याने बुधवारी दिलेल्या निवेदनात म्हटले आहे की, चीन अशा कोणत्याही भेटीला कडाडून विरोध करतो.

मात्र, नॅन्सी पेलोसी यांच्या भेटीबाबत अमेरिकेतही एकमत नाही. बायडन प्रशासनामध्ये असेही मानले जाते की जर यूएस हाऊसचे स्पीकर यावेळी तैवानला भेट देत असतील तर ते एक छेडछाड करणारे पाऊल असेल. याबाबत अमेरिकी लष्करालाही खबरदारी घेण्याचा सल्ला देण्यात आल्याचे मानले जात आहे.

अशा परिस्थितीत सध्याची संवेदनशीलता पाहता पेलोसी यांचा दौरा तूर्तास पुढे ढकलण्याचा निर्णय घेतला जाण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. परंतु, यासंदर्भातील परिस्थिती अमेरिकेतील सरकारने अद्याप स्पष्ट केलेली नाही.