'ताजमहाल' बांधणाऱ्या मुघल शासकाचा आज वाढदिवस...

मुघल शासक जहांगीरच्या (Jahangir) बेगमने या दिवशी म्हणजे 5 जानेवारी 1592 रोजी एका मुलाला जन्म दिला. जहांगीरने (Mughal Emperor Jahangir Taj Mahal) आपल्या मुलाचे नाव वडील अकबर यांच्याकडून ठेवण्याची इच्छा व्यक्त केली. अकबर त्याला खुर्रम म्हणत. पर्शियनमध्ये खुर्रम म्हणजे आनंद. त्याच्या जन्माच्या सहाव्या दिवशी खुर्रमला अकबरची पत्नी रुकैया हिच्या ताब्यात देण्यात आले. बेगम रुकैया यांना मूलबाळ नसल्याने त्यांनी खुर्रमला दत्तक घेतले.

अकबर हे खुर्रमचे आजोबा होते. तो स्वत: निरक्षर होता, पण त्याने खुर्रमला प्रशिक्षित करण्यात कोणतीही कसर सोडली नाही. त्याच वेळी, त्याला गुरुकडून युद्धाचे धडे शिकवले. अकबरला (Akbar) खुर्रमची इतकी ओढ लागली होती की तो युद्धात खुर्रमला सोबत घेऊन जाऊ लागला. इथून खुर्रमचा 'शाहजहाँ' होण्याचा प्रवास सुरू झाला.

1627 मध्ये जहांगीरचा मृत्यू झाला. त्याच्या मृत्यूनंतर, खुर्रमने 1628 मध्ये गादी घेतली. गादी हाती घेतल्यानंतर खुर्रमचे नाव शाहजहान झाले. शहाजहान म्हणजे जगाचा राजा.

शहाजहानने आपली पत्नी मुमताजच्या स्मरणार्थ ताजमहाल बांधला होता, ज्याच्या सौंदर्याचे जग वेड आहे. ताजमहालला मुमताज म्हणून ओळखले जात असेल, परंतु केवळ मुमताज (Mumtaz) महालाची कबरच नाही, तर शाहजहानच्या इतर दोन बायकाही या संकुलात दफन केलेल्या आहेत. ताजमहालचा पाया 1631 मध्येच घातला गेला होता.

ताजमहालची (Taj Mahal) रचना उस्ताद अहमद लाहोरी यांनी तयार करून शाहजहानला दाखवली होती. अमानत खान यांच्याकडे शिराळहून घुमटावर कॅलिग्राफीचे काम सोपवण्यात आले होते. गियासुद्दीनने समाधीच्या दगडावर शिलालेख लिहिले आहेत. तुर्की घुमट बनवण्याचे शिल्पकार इस्माईल खान आफ्रिदी यांच्याकडे घुमट बनवण्याची जबाबदारी देण्यात आली होती.

इतिहासकार राज किशोर राजे म्हणतात की मुमताजचा मृतदेह बुरहानपूरहून ताजमहालमध्ये आणण्यात आला आणि प्रथम तात्पुरते दफन करण्यात आले. त्याचा मुलगा शाह शुजा मृतदेह घेऊन आला होता पण सुपूर्द करताना शाहजहान उपस्थित नव्हता.

ब्रिटीश व्हॉईसरॉय लॉर्ड कर्झन यांनी इजिप्तची राजधानी कैरो येथे हे झुंबर पाहून 16 फेब्रुवारी 1908 रोजी मुमताजच्या थडग्यावर त्याच प्रकारचे झुंबर बनवले आणि बसवले. ते पितळेचे होते, पण सोन्या-चांदीने मढवलेले होते. एका वर्षानंतर, 1909 मध्ये, लाहोरमधील मेयो स्कूल ऑफ आर्टमधून एक झुंबर बांधण्यात आले, जे रॉयल गेटवर (royal gate) स्थापित केले गेले आहे.