Natural Calamity: केदारनाथवर संकटाचे सावट, गेल्या 9 दिवसात तीनदा हिमस्खलन

देवभूमी म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या उत्तराखंडच्या भूमीवर मोठी नैसर्गिक आपत्ती येण्याची शक्यता आहे. निसर्ग बर्फावर हल्ला करू शकतो. केदारनाथ धामजवळ नऊ दिवसांत तीनदा हिमस्खलन झाले. इन्स्टिट्यूट ऑफ हिमालयन जिऑलॉजीचे शास्त्रज्ञ त्याची कारणे शोधत आहेत.

डोंगराच्या माथ्यावर जमा झालेला बर्फ (Ice) जेव्हा त्याच्या जागेवरून सरकतो आणि वेगाने खाली पडू लागतो तेव्हा त्याला हिमस्खलन म्हणतात. गेल्या शनिवारी (1 ऑक्टोबर) केदारनाथमध्ये हिमस्खलन झाला होता. केदारनाथ (Kedarnath) धामपासून सात किलोमीटर अंतरावर हजारो टन बर्फ डोंगरावरून खाली घसरला होता. त्याच वेळी, 22 सप्टेंबर रोजी केदारनाथपासून पाच किलोमीटर वर चौराबारी तालूक्‍याजवळ हिमनदीच्या पाणलोटात हिमस्खलन झाले.

वैज्ञानिक संशोधनात गुंतलेले

या हिमस्खलनात कोणतीही जीवितहानी झाली नसून स्थानिक लोक घाबरले असल्याचे सांगण्यात येत आहे. सुरक्षेच्या दृष्टीकोनातून प्रशासनाने स्थानिक लोकांना सतर्क राहण्यास सांगितले असून एनडीआरएफला सतर्कतेचा इशारा दिला आहे.

केदारनाथ धामजवळ वारंवार होणाऱ्या हिमस्खलनानंतर शास्त्रज्ञही सतर्क झाले आहेत. वाडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ हिमालयन जिऑलॉजी आणि रिमोट सेन्सिंग इन्स्टिट्यूटचे शास्त्रज्ञ चौराबारी हिमनदीवरील संशोधनासाठी चौराबारी येथे पोहोचले आहेत. 2013 मध्ये चोरबारी ग्लेशियरने केदारनाथ धाममध्ये कहर केला होता. तो विध्वंस आठवला की आजही अंग थरथर कापते.

2013 मध्ये काय झाले?

2013 मध्ये 13 ते 17 जून दरम्यान पाऊस थांबला नाही. त्यामुळे चोरबारी हिमनदी वितळू लागली, त्यामुळे मंदाकिनी नदीला उधाण आले. नदीला (River) आलेला पूर हा सर्वनाश ठरला. उत्तराखंड, हिमाचल प्रदेश आणि पश्चिम नेपाळचा काही भागही त्याच्या विळख्यात आला. त्यामुळे दरड कोसळल्याच्या घटनाही घडल्या. पुरात क्विंटल वजनाचे दगड वाहून जाऊन नासधूस करत होते. 

केदारनाथ धाममध्ये आलेल्या पुराने सुमारे 5 हजार लोकांचा बळी घेतला. दीडशेहून अधिक छोटे-मोठे पूल वाहून गेले. शेकडो किलोमीटरचे रस्ते संपले होते. आकडेवारीनुसार, 13 हजार हेक्टरपेक्षा जास्त शेतजमिनीचे नुकसान झाले असून, नऊ राष्ट्रीय महामार्ग, 35 राज्य महामार्ग, 2385 रस्ते, 86 वाहन पूल आणि 172 छोटे पूल वाहून गेले आहेत. या आपत्तीत लोकांना सावरण्याची संधीही मिळाली नाही.