कोरोना महामारीनंतर देशात एंटीबायोटिकचा वापर मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे. लॅन्सेंट रिजनल हेल्थ जनरल या वैद्यकीय जर्नलच्या अहवालात म्हटले आहे की 2019 मध्ये देशात 500 कोटी एंटीबायोटिकचे सेवन करण्यात आले.

(excessive use of antibiotics can be Harmful for Health)

कोरोनानंतर हा आकडा आणखी वाढला. ओव्हर-द-काउंटर उपलब्ध असल्याने, लोक ते वैद्यकीय सल्ल्याशिवाय घेत आहेत. अनेकवेळा कोर्स पूर्ण झाल्यानंतरही ते औषधे खात राहतात, मात्र अँटिबायोटिकचे अतिसेवन घातक ठरू शकते, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. यामुळे अँटिबायोटिक रेझिस्टन्सचाही धोका असतो.

डॉक्टरांच्या मते, कोणत्याही विषाणूप्रमाणे, जीवाणू स्वतःच उत्परिवर्तन करत राहतात आणि त्यांची क्षमता वाढवतात. ते औषधामुळे निर्माण झालेल्या प्रतिकारशक्तीशी लढतात, पण जर तेच औषध सतत घेतले जात असेल, तर बॅक्टेरिया स्वतःला रोगाविरूद्ध अशा प्रकारे तयार करतात की आधी वापरल्या जाणार्‍या प्रतिजैविकांचा त्यांच्यावर कोणताही परिणाम होत नाही. हे जीवाणू औषधांविरुद्ध प्रतिकारशक्ती विकसित करतात. या स्थितीला प्रतिजैविक प्रतिरोधक म्हणतात.

एंटीबायोटिकच्या प्रतिकारामुळे अनेक आजारांवर उपचार करणे कठीण होत आहे. जिवाणू सामान्य फ्लू, अन्न विषबाधा आणि अन्नामुळे होणारे काही रोगांविरुद्ध प्रतिकार दर्शवत आहेत.

एंटीबायोटिक प्रतिकार का आहे

डॉ. अजय सिंग स्पष्ट करतात की एंटीबायोटिकच्या प्रतिकाराची दोन मुख्य कारणे आहेत. पहिली गोष्ट अशी की अनेक वेळा रुग्णाला अगदी सौम्य संसर्ग असला तरीही त्याला त्याची गरज नसतानाही औषध दिले जाते. त्याच वेळी, हा रोग कधीकधी इतर जीवाणूंमुळे होतो

डॉ.च्या मते, एंटीबायोटिकचे अतिसेवन घातक देखील ठरू शकते. त्यामुळे अनेक प्रकारचे इन्फेक्शन होण्याचा धोकाही असतो. 2014 मध्ये अँटिबायोटिक्सवरील संशोधनात असे म्हटले आहे की परजीवी किंवा बॅक्टेरियापासून तयार केलेल्या नोंदणीमुळे या वर्षी जगभरात 6 लाख लोकांचा मृत्यू झाला. 2050 पर्यंत हा आकडा 10 दशलक्ष असू शकतो. अशा परिस्थितीत लोकांनी विनाकारण ही औषधे घेऊ नयेत आणि कोणत्याही छोट्याशा त्रासात औषध घेण्याची गरज भासणार नाही यासाठी प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.

अभ्यासक्रम पूर्ण करा

डॉक्टर कुमार यांच्या मते, लोकांनी एंटीबायोटिकचा पूर्ण कोर्स करावा. यासोबतच हे देखील महत्त्वाचे आहे की डॉक्टरांनी ज्या कालावधीसाठी औषध दिले आहे, त्या कालावधीसाठीच ते सेवन करावे.