Nobel In Physics: युरोपमधील स्वीडन देशाची राजधानी स्टॉकहोम येथे सध्या नोबेल प्राईझ वीक सुरू आहे. या वीकमधील दुसऱ्या दिवशी मंगळवारी पदार्थविज्ञान विषयातील नोबेल पुरस्कार जाहीर करण्यात आला. अॅलेन आस्पेक्ट, जॉन एफ. क्लॉसर आणि अँटन जेलिंगर अशी या विजेत्यांनी नावे आहेत. क्वांटम इन्फर्मेशन सायन्स आणि फोटॉन्सवर संशोधनासाठी त्यांना नोबेल पुरस्कार जाहीर करण्यात आला आहे.

अॅलेन आस्पेक्ट हे फ्रान्सचे आहेत. ते पॅरिस आणि स्केले विद्यापीठात प्राध्यापक आहेत. जॉन एफ. क्लॉसर हे अमेरिकन संशोधक आणि प्राध्यापक आहेत. तरक अँटन जेलिंगर हे संशोधक असून ऑस्ट्रियातील व्हिएन्ना विद्यापीठातील फिजिक्स विभागाचे प्रमुख आहेत.

कशाविषयी केले संशोधन?

नोबेल कमिटीने म्हटले आहे कीत, या तिन्ही शास्त्रज्ञांनी एन्टँगल्ड क्वांटम स्टेटसवर संशोधन केल. यात दोन पार्टिकल्सचे वर्तन अगदी सारखे असते. जर या दोन्ही पार्टिकल्सना वेगळे केले गेले तरी त्यांचे वर्तन बदलत नाही. या संशोधनाचा फायदा नव्या तंत्रज्ञानाला तर होणारच आहे. पण फिजिक्सच्या क्वाँटम इन्फर्मेशन थेरीमध्येदेखील त्यामुळे भर पडणार आहे. अनेक गंभीर आजारांवर उपचाराचे नवे मार्ग त्यामुळे मिळू शकतात. क्वाँटम कम्प्युटर्स, क्वाँटम नेटवर्क्स आणि क्वाँटम एन्क्रिप्टेड कम्युनिकेशन या विषयातील संशोधनात त्यामुळे क्रांती घडू शकते. क्वाँटम मेकॅनिक्सलाही त्यामुळे नवी दिशा मिळू शकते.

दरम्यान, नोबेल प्राईज वीक १० ऑक्टोबरपर्यंत चालणार आहे. सात दिवसात एकूण सहा नोबेल पुरस्कार जाहीर केले जातील. सोमवारी वैद्यकीय क्षेत्रातील नोबेल स्वीडनचे स्वांते पाबो यांना जाहीर झाले होते. सर्वात शेवटी १० ऑक्टोबर रोजी अर्थशास्त्रातील नोबेल प्राईझची घोषणा केली जाईल.

गतविजेत्यांनाही यंदा आमंत्रण

या पुरस्कारांचे वितरण डिसेंबरमध्ये होईल. पुरस्कारांचे वितरण स्टॉकहोममध्ये केले जाते केवळ शांततेसाठी दिला जाणारा नोबेल पुरस्कार नॉर्वेमध्ये प्रदान केला जातो. दरम्यान, २०२० आणि २०२१ या सालातले नोबेल विजेते कोरोना महारोगराईमुळे स्टॉकहोममध्ये येऊ शकले नव्हते. त्यामुळे नोबेल कमिटने त्यांनाही या वर्षी स्टॉकहोममध्ये आमंत्रित केले आहे.