Bipin Rawat Birth Anniversary: देशाचे पहिले चीफ डिफेन्स स्टाफ (CDS) बिपिन रावत आज आपल्यात नाहीत, पण त्यांचे शौर्य आणि त्यांचा स्पेशल मिशन थिएटर कमांड आजही आपल्यात जिवंत आहे.

थिएटर कमांड हे जनरल बिपिन रावत यांचे असेच एक मिशन होते जे त्यांच्या आकस्मिक निधनानंतर अपूर्ण राहिले, पण ते पूर्ण करण्याची जबाबदारी नवीन सीडीएस अनिल चौहान पार पाडत आहेत. आज बिपिन रावत यांचा जन्मदिन आहे. त्यांच्याबद्दल काही गोष्टी जाणून घेऊया.

1 जानेवारी 2020 रोजी जनरल बिपिन रावत यांची लष्कर, नौदल आणि भारतीय हवाई दलाच्या कामकाजात एकसमानता आणण्यासाठी आणि देशाच्या एकूण लष्करी पराक्रमात वाढ करण्यासाठी भारताचे पहिले CDS म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.

या जबाबदारीसह, रावत यांचे आणखी एक प्रमुख उद्दिष्ट लष्करी आदेशांची पुनर्रचना सुलभ करणे हे होते, ज्यामध्ये थिएटर कमांडची स्थापना समाविष्ट होती.

थिएटर कमांड म्हणजे काय आणि ते कसे कार्य करते?

भविष्यात येणाऱ्या संरक्षण आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी तिन्ही सेवांना एकाच व्यासपीठावर आणणे हा थिएटर कमांडचा उद्देश आहे. जनरल बिपिन रावत देशात चार थिएटर कमांड तयार करण्याचे काम करत होते.

चीन आणि पाकिस्तानकडून भविष्यात येणाऱ्या धोक्यांना तोंड देण्यासाठी ही कमांड महत्त्वाची ठरेल. थिएटर कमांडचा सर्वोत्तम वापर युद्धादरम्यान होतो.

कारण युद्धाच्या वेळी तिन्ही लष्करप्रमुखांमध्ये समन्वयाची सर्वाधिक गरज असते, जेणेकरून ते समोर येणाऱ्या कठीण आव्हानांना सामोरे जाऊ शकतील. थिएटर कमांडच्या मध्यभागी केलेल्या रणनीतीनुसार शत्रू देशावर अचूक हल्ला करणे सोपे होते. त्याच वेळी, तिन्ही सैन्यांची संसाधने आणि शस्त्रे एकाच वेळी वापरली जाऊ शकतात.

...त्यामुळे थिएटर कमांडची गरज होती

1999 मध्ये कारगिल युद्धानंतर स्थापन झालेल्या समित्यांनी थिएटर कमांड आणि चीफ ऑफ डिफेन्स स्टाफ हे पद निर्माण करण्याच्या सूचना दिल्या होत्या. कारगिल युद्धानंतरच तिन्ही लष्करांमधील समन्वय वाढवण्याची चर्चा रंगू लागली होती.

थिएटर कमांड अंतर्गत आल्यानंतर तिन्ही दल एकत्र काम करतील. त्यामुळे सर्वांना एकत्र आणल्याने लष्करी दलांच्या आधुनिकीकरणाचा खर्च कमी होईल. त्याच वेळी, केवळ एक सैन्य कोणत्याही आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणार नाही, तर त्या कमांडमध्ये सामील असलेल्या सर्व सैन्य दलांना त्याचा लाभ मिळेल.

ही यंत्रणा चीन, रशिया आणि अमेरिकेत आहे

चीन, रशिया आणि अमेरिकेत थिएटर कमांड सिस्टम आधीच अस्तित्वात आहे. या आदेशानुसार या देशांची जमीन, हवाई आणि नौदल एकत्रितपणे काम करतात. या अंतर्गत येताना, तिन्ही सैन्यांना स्वतंत्र कमांड नाहीत. यूएसमध्ये एकूण 11 थिएटर कमांड्स आहेत, त्यापैकी 6 संपूर्ण जग व्यापतात. रशियाकडे 4 थिएटर कमांड आहेत, तर चीनकडे 5 थिएटर कमांड आहेत. चीन आपल्या वेस्टर्न थिएटर कमांडद्वारे भारताच्या सीमेवर लक्ष ठेवतो.