World Blood Donor Day 2025: रक्तदान करणं उत्तम, पण 'या' चुका करू नका, आरोग्यावर होऊ शकतो गंभीर परिणाम!

दरवर्षी १४ जून रोजी जागतिक रक्तदान दिन साजरा केला जातो. हा दिवस साजरा करण्यामागील सर्वात मोठे कारण म्हणजे लोकांना रक्तदान करण्यास प्रोत्साहित करणे. अनेक रुग्णांचे प्राण वाचवण्यासाठी दररोज हजारो युनिट्स रक्ताची गरज भासते. एका व्यक्तीनं दिलेलं रक्त तीन वेगवेगळ्या व्यक्तींना जीवनदान देऊ शकतं. त्यामुळेच, "रक्तदान हेच श्रेष्ठ दान" असं म्हटलं जातं.

मात्र, रक्तदान ही क्रिया जितकी उपकारक आहे तितकीच जबाबदारीचीदेखील. कारण रक्तदान करताना काही महत्त्वाच्या गोष्टींचं पालन न केल्यास तुमच्या आरोग्याला धोका पोहोचू शकतो. चला जाणून घेऊया रक्तदान करताना कोणत्या चुका टाळायला हव्यात.

रक्तदानाचे फायदे

1. इतरांचे प्राण वाचवता येतात
   रक्तदानामुळे अपघातग्रस्त, थॅलेसेमिया, अ‍ॅनेमिया, कॅन्सरग्रस्त रुग्ण यांना नवसंजीवनी मिळते.

2. आरोग्य चांगले राहते
   नियमित अंतराने रक्तदान केल्याने लोखंडाचं प्रमाण नियंत्रित राहतं, हृदयविकाराचा धोका कमी होतो.

3. मुफ्त आरोग्य तपासणी
   रक्तदानापूर्वी व नंतर होणाऱ्या तपासणीतून आरोग्याबाबत जागरूकता मिळते.

4. मानसिक समाधान
   एखाद्याचे प्राण वाचल्याचा आनंद, तुमच्या मन:शांतीसाठी फार मोठा असतो.

रक्तदान करताना 'या' चुका टाळा

1. उपाशी पोटी रक्तदान करणं

रक्तदानापूर्वी हलका आहार (फळं, टोस्ट, पाणी) घेणं अत्यावश्यक आहे. उपाशी रक्तदान केल्यास चक्कर येण्याचा धोका असतो.

2. झोप पूर्ण न घेणं

रक्तदानाच्या २४ तास आधी पुरेशी झोप घेणं आवश्यक आहे. झोपेच्या अभावामुळे शरीर थकलं राहतं, ज्यामुळे रक्तदानानंतर अशक्तपणा जाणवू शकतो.

3. धूम्रपान व मद्यपान करणं

रक्तदानाच्या किमान २४ तास आधी आणि नंतर धूम्रपान किंवा मद्यपान टाळावं. यामुळे रक्तातील घटकांवर विपरित परिणाम होतो.

4. अधिक पाणी न पिणं

रक्तदानाच्या आधी आणि नंतर पाणी भरपूर प्रमाणात प्यावं, जेणेकरून रक्तदाब स्थिर राहतो आणि अशक्तपणा येत नाही.

5. तत्काळ व्यायाम/शारीरिक श्रम करणं

रक्तदानानंतर काही तास विश्रांती घेणं महत्त्वाचं आहे. लगेचच जिम, सायकलिंग, धावणं यासारखे श्रम करू नयेत.

6. औषधं

जर तुम्ही कोणतीही औषधं घेत असाल, विशेषतः अँटीबायोटिक्स, तर ती माहिती डॉक्टरांना द्यावी. काही औषधांच्या सेवनामुळे रक्तदान टाळावं लागतं.

कोण करू शकतो रक्तदान?

• वय: 18 ते 65 वर्षं

• वजन: किमान 50 किलो

• हिमोग्लोबिन: पुरुष – 13.0+, स्त्रिया – 12.5+

• आरोग्य चांगलं असावं; संसर्गजन्य रोग नसायला हवेत

कोणी टाळावं रक्तदान?

• गरोदर महिला किंवा नुकत्याच बाळंत झालेल्या स्त्रिया

• डेंग्यू, मलेरिया, हिवताप झालेल्या व्यक्तींनी विश्रांतीनंतरच रक्तदान करावं

• जखम, शस्त्रक्रिया किंवा गाठी असलेल्या व्यक्तींनी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.

रक्तदान हा समाजासाठी केलेला मोठा सेवा उपक्रम आहे. पण फक्त उत्साहापोटी रक्तदान करून आरोग्य धोक्यात घालू नये. योग्य माहिती, तयारी आणि काळजीपूर्वक पद्धत वापरूनच रक्तदान करावं.