जेव्हाही तुम्ही आयुर्वेदिक औषध पद्धतीवर आधारित आरोग्यविषयक बातम्या पाहता किंवा वाचता तेव्हा तुम्हाला अनेकदा तीन शब्द ऐकायला मिळतात. ते म्हणजे वात-पित्त आणि कफ आहेत. जे लोक आयुर्वेदाच्या नियमित संपर्कात असतात, त्यांना त्याचा अर्थ आणि कारण माहीत असते. पण तरीही बहुतेक लोक त्यांच्याबद्दल अनभिज्ञ आहेत. कोरोनाच्या (Corona) कालावधीनंतर लोकांचा आयुर्वेदाकडे कल खूप वाढला आहे आणि आता लोकांना पुन्हा नैसर्गिक आणि हर्बल पद्धतीने त्यांच्या आजारांवर उपचार करायचे आहेत.
आयुर्वेद ही पूर्णपणे नैसर्गिक चिकित्सा पद्धती आहे, ज्यामध्ये औषधी (Medicine) वनस्पतींसह उपचारांना प्राधान्य दिले जाते. यामध्ये वात, पित्त आणि कफ यावर आधारित आरोग्य मानले जाते. या तिघांचे संतुलन हे उत्तम आरोग्याचे (Health) लक्षण आहे. कुणाची चूक झाली तर तब्येत बिघडते. त्यांना आयुर्वेदात त्रिदोष म्हणतात, म्हणजे तीन दोष.
वात, पित्त आणि कफ असंतुलित का होतात?
या तीन दोषांमधील असंतुलन नैसर्गिक आणि अनैसर्गिक अशा दोन कारणांमुळे होते. त्यांतील नैसर्गिक असंतुलन म्हणजे ऋतू आणि वयोमानानुसार होणारे आजार. तर अनैसर्गिक ते आहे, जे चुकीची जीवनशैली, चुकीच्या खाण्याच्या सवयी किंवा कोणत्याही संसर्गजन्य रोगामुळे होते.
कफाचा त्रास बालपणात जास्त होतो आणि हिवाळ्यात आणि वसंत ऋतूमध्ये वाढतो. तर पित्ताचे प्रमाण यौवनात आणि उन्हाळ्यात (Summer) वाढते. तर वातदोष वृद्धापकाळात वाढतो आणि शरद ऋतूतही तो वाढतो. पण हा नैसर्गिक बदल आहे आणि त्यामुळे कोणत्याही प्रकारचे आजार होत नाहीत.
शरीरात वात म्हणजेच हवा वाढली की अनेक प्रकारच्या आरोग्याच्या समस्या सुरू होतात. जसे...
दीर्घकाळापर्यंत ताण
अनियमित जीवनशैली
पुरेशी झोप न मिळणे
वात वाढल्यावर काय होते?
शरीरात हवेचे प्रमाण वाढले की अधिक वायू तयार होतो.
पोट फुगण्याची समस्या
अंग दुखी
अस्वस्थ होणे
निद्रानाश
शरीराचे तापमान राखण्यासाठी आणि भूक नियंत्रित करण्यासाठी पिट्टा जबाबदार आहे. पित्त असंतुलित असताना पचनाच्या समस्या सुरू होतात. आता प्रश्न असाही येतो की पित्ताशी संबंधित समस्या का होतात? तर याचे सर्वात सामान्य कारण म्हणजे जास्त मसालेदार आणि तळलेले अन्न खाणे किंवा दीर्घकाळ भूक सहन करणे. जे लोक जास्त वेळ उन्हात राहतात त्यांनाही हा त्रास होऊ शकतो.
जेव्हा पित्ता असंतुलित होतो तेव्हा काय होते?
खूप राग येणे
पुरळ ब्रेकआउट
शरीराची सूज
गरम वाफा
त्वचेवर पुरळ उठणे
छातीत जळजळ
आंबट ढेकर येणे
मळमळ
लहान वयात केस लवकर पांढरे होणे
कफ वाढल्यावर काय होते?
वाईट भावनिक आरोग्य
नैराश्याची पातळी वाढते
खाज सुटलेली त्वचा
वारंवार खोकल्याचा त्रास
सांधे दुखी
सूज येणे
छातीत घट्टपणा, डोकेदुखी आणि चेहऱ्यावर सूज एकत्र येणे.
कफची समस्या का वाढते?
दिवसा उशिरा झोपणे
जास्त खाणे
व्यायाम कमी करा
खूप गोड अन्न
तळलेले अन्नाचे सेवन
दैनिक गोमंतकचे सदस्य व्हा
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.
