लैंगिक समानतेमध्ये भारताची स्थिती सुधारली; पण दर्जाबाबत चिंता कायम

World Economic Forum Report: वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम (WEF) च्या अहवालात लिंग समानतेच्या (Gender equality) बाबतीत भारत जगात 135 व्या क्रमांकावर आहे. मात्र, आर्थिक सहभाग आणि संधी या क्षेत्रांत मागे टाकत गेल्या वर्षीपासून भारत पाच स्थानांवर चढला आहे. जिनिव्हा येथे प्रसिद्ध झालेल्या WEF च्या वार्षिक लैंगिक अंतर अहवाल 2022 नुसार, आइसलँड सर्वात लिंग-समान देश म्हणून जगात आघाडीवर आहे, त्यानंतर फिनलंड, नॉर्वे, न्यूझीलंड आणि स्वीडनचा क्रमांक लागतो. 146 देशांच्या निर्देशांकात केवळ 11 देश भारताच्या खाली आहेत. त्याचबरोबर अफगाणिस्तान, पाकिस्तान, काँगो, इराण आणि चाड या देशांचा या यादीत तळाच्या पाच देशांमध्ये समावेश करण्यात आला आहे. (World Economic Forum News 2022)

वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमने काय इशारा दिला?

जगाच्या उदरनिर्वाहाच्या संकटाचा सर्वाधिक फटका महिलांना बसण्याची शक्यता आहे, असा इशारा वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमने दिला आहे. कामगार दलातील वाढत्या लैंगिक तफावतीने, लिंग अंतर भरून काढण्यासाठी आणखी 132 वर्षे (2021 मधील 136 वर्षांच्या तुलनेत) लागतील. अहवालात पुढे म्हटले आहे की कोविड-19 ने लैंगिक समानता एक पिढी मागे ढकलली आहे आणि त्याचा कमकुवत पुनर्प्राप्ती दर जागतिक स्तरावर आणखी प्रभावित करत आहे.

भारताने सकारात्मक बदल नोंदवला

WEF ने भारताविषयी असे म्हटले आहे की, गेल्या 16 वर्षात लिंग अंतराचा स्कोअर त्याच्या सातव्या सर्वोच्च पातळीवर नोंदवला गेला आहे, परंतु विविध पॅरामीटर्सवर सर्वात वाईट कामगिरी करणाऱ्या देशांमध्ये भारत आहे. गेल्या वर्षापासून, भारताने आर्थिक भागीदारी आणि संधी यासंबंधीच्या कामगिरीमध्ये सर्वात लक्षणीय आणि सकारात्मक बदल नोंदवले आहेत. 2021 पासून पुरुष आणि स्त्रिया दोघांसाठीही श्रमशक्तीचा सहभाग कमी झाला आहे. महिला खासदार किंवा आमदार, वरिष्ठ अधिकारी आणि व्यवस्थापक यांचा वाटा 14.6 टक्क्यांवरून 17.6 टक्क्यांवर पोहोचला आहे.

उत्पन्नाच्या बाबतीत लैंगिक समानता

व्यावसायिक आणि तांत्रिक कामगार म्हणून महिलांचा वाटा 29.2 टक्क्यांवरून 32.9 टक्क्यांपर्यंत वाढला आहे. अंदाजे कमावलेल्या उत्पन्नाच्या संदर्भात लैंगिक समानता स्कोअर सुधारला आहे, तर पुरुष आणि महिलांसाठी त्याचे मूल्य कमी झाले आहे. त्याच वेळी, या संदर्भात पुरुषांपेक्षा महिलांमध्ये मोठी घट झाली आहे. राजकीय सशक्तीकरणाच्या उप-निर्देशांकातील गुणांची घटना गेल्या 50 वर्षांत राज्य प्रमुख म्हणून महिलांच्या सहभागाच्या संख्येत झालेली घट दिसून येते. मात्र, या उप-निर्देशांकात भारत 48 व्या क्रमांकावर आहे जो तुलनेने उच्च आहे.

प्राथमिक शिक्षण लैंगिक समानतेमध्ये भारत पहिल्या क्रमांकावर

आरोग्य आणि आयुर्मान निर्देशांकात भारत 146 व्या क्रमांकावर आहे आणि पाच टक्क्यांपेक्षा जास्त लैंगिक अंतर असलेल्या पाच देशांपैकी एक आहे. इतर चार देश कतार, पाकिस्तान, अझरबैजान आणि चीन आहेत. मात्र, प्राथमिक शिक्षणाच्या प्रवेशासाठी लिंग समानतेच्या बाबतीत भारत जगात पहिल्या क्रमांकावर आहे. WEF च्या व्यवस्थापकीय संचालक सादिया जाहिदी म्हणाल्या की, महामारीच्या काळात श्रमिक बाजाराला फटका बसल्यानंतर जगण्याच्या संकटाचा महिलांना मोठा फटका बसला आहे.