आर्टिफिशियल इन्टेलिजेन्स न्यायालयीन प्रक्रियेत मानवी बुद्धिमत्तेची जागा घेऊ शकत नाही, हायकोर्टाचे निरीक्षण

The Delhi High Court said that Artificial Intelligence (AI) can neither replace human intelligence nor the human element in the judicial process:

दिल्ली उच्च न्यायालयाने एका खटल्याची सुनावणी करताना म्हटले आहे की कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) न्यायिक प्रक्रियेत मानवी बुद्धिमत्ता किंवा मानवी घटकांची जागा घेऊ शकत नाही.

न्यायालयाने असे निरीक्षण केले की, चॅटजीपीटी हा निष्पक्ष संस्थेद्वारे कायदेशीर किंवा तथ्यात्मक मुद्द्यांवर निर्णय घेण्याचा आधार असू शकत नाही.

न्यायमूर्ती प्रतिभा एम सिंह म्हणाल्या की AI ने गोळा केलेल्या डेटाची अचूकता आणि विश्वासार्हता अद्याप अस्पष्ट आहे. त्यामुळे अशी साधने जास्तीत जास्त प्राथमिक संशोधनासाठी वापरली जाऊ शकतात.

लक्झरी ब्रँड ख्रिश्चन लुबाउटिनने (Christian Louboutin) त्यांच्या ट्रेडमार्कचे उल्लंघन करणाऱ्या शूजच्या निर्मिती आणि विक्रीमध्ये भागीदारी फर्मचा सहभाग असल्याचा आरोप केला आहे. यावर सुनावणी सुरू होती.

फिर्यादीच्या वकिलाने असे सादर केले की "रेड सोल शू" हा त्यांचा भारतातील नोंदणीकृत ट्रेडमार्क होता आणि त्याच्या "प्रतिष्ठेच्या" संदर्भात ChatGPT ने न्यायालयासमोर उत्तरे सादर केले आहे.

न्यायालयाने आदेशात म्हटले आहे की, हे साधन (ChatGPT) कोणत्याही न्यायालयात कायदेशीर किंवा तथ्यात्मक मुद्द्यांच्या निर्णयासाठी आधार असू शकत नाही.

ChatGPT सारख्या लार्ज लँग्वेज मॉडेल (LLM) आधारित चॅटबॉट्सचा प्रतिसाद, ज्यावर फिर्यादीच्या वकिलाने विसंबून राहण्याचा प्रयत्न केला आहे, जो चुकीचा आहे.

'याशिवाय, एआय चॅटबॉट्स, काल्पनिक केस कायदे, काल्पनिक डेटा इत्यादींद्वारे चुकीची माहिती देण्याची शक्यता आहे.

न्यायालयाचा निकाल

दोन्ही पक्षांना सादर केलेल्या पुराव्यांच्या आधारावर तुलनात्मक विश्लेषणानंतर, न्यायालयाने आपला निर्णय देताना असे निरीक्षण नोंदवले की, "प्रतिवादीचा वादीच्या प्रतिष्ठेचा फायदा घेऊन कॉपी करून आर्थिक फायदा मिळवण्याचा स्पष्ट हेतू होता."

यावेळी प्रतिवादीने तो फिर्यादीच्या चपलाच्या कोणत्याही डिझाइनची कॉपी करणार नाही अशी हमी दिली. यावेळी न्यायालयाने निर्देश दिले की या हमीपत्राचे उल्लंघन झाल्यास, प्रतिवादीने वादीला 25 लाख रुपये नुकसान भरपाई द्यावी लागेल.

प्रतिवादी त्याच्या इंस्टाग्राम खात्यावर प्रसिद्ध बॉलीवूड सेलिब्रिटींची छायाचित्रे देखील वापरत होता आणि शूज प्रदर्शित/विक्री करत होता हे लक्षात घेऊन न्यायालयाने, प्रतिवादीने वादीला 2 लाख रुपये नुकसान भरपाई देण्याचे आदेश दिले.