देशात ग्रीन हायड्रोजनचे मेगा प्रोडक्शन, तीन बड्या कंपन्या आल्या एकत्र

भारतातील कार्बन उत्सर्जन (Carbon emissions) कमी करण्यासाठी आणि अपारंपरिक ऊर्जा स्रोत विकसित करण्याच्या दिशेने एक मोठे पाऊल उचलण्यात आले असल्याचे सांगण्यात येत आहे. जेव्हा अपारंपरिक ऊर्जा स्त्रोतांचा विचार केला जातो तेव्हा ग्रीन हायड्रोजन हा सर्वात उत्तम पर्याय आहे. ग्रीन हायड्रोजनद्वारे शून्य टक्के कार्बन उत्सर्जनाने उर्जेची गरज भागविली जाऊ शकते. ग्रीन हायड्रोजनचा प्रामुख्याने वापर वाहतूक उद्योग, ऊर्जा साठवणूक आणि औद्योगिक क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात केला जाऊ शकतो. देशाची ही गरज लक्षात घेऊन तीन मोठ्या कंपन्या एकत्र येऊन काम करत आहेत. हे इंडियन ऑइल कॉर्पोरेशन लिमिटेड (Indian Oil), Larsen & Toubro (L&T) आणि Renew Power (ReNew). या तिन्ही कंपन्यांनी संयुक्त उद्यम (JV) कंपनी स्थापन करण्यासाठी आपापसामध्ये करार केला आहे. ही कंपनी भारतात (India) ग्रीन हायड्रोजन क्षेत्र विकसित करण्यासाठी काम करणार आहे. (Three companies are working together to produce green hydrogen in the country)

तिन्ही कंपन्यांचे तज्ञ येणार कामी

या तिन्ही कंपन्या आपापल्या क्षेत्रातील आघाडीच्या प्रमुख कंपन्या आहेत. अशा स्थितीत या नव्या उपक्रमात या तिन्ही कंपन्यांच्या तज्ज्ञांचा समावेश असणार आहे. L&T ची ईपीसी प्रकल्पांची रचना, अंमलबजावणी आणि वितरण यामध्ये मजबूत प्रतिष्ठा म्हणून काम करत आहे. इंडियन ऑइलबद्दल बोलायचे झाले तर, पेट्रोलियम रिफायनिंगमध्ये तज्ञ असलेल्या सर्व ऊर्जा स्त्रोतांमध्ये त्याची उपस्थिती असतेच. त्याच वेळी, नूतनीकरण मोठ्या प्रमाणावर अक्षय ऊर्जा उपाय विकसित करण्यासाठी आणि ऑफर करण्यासाठी ओळखले जाते आहे. याव्यतिरिक्त, इंडियन ऑइल आणि L&T यांनी ग्रीन हायड्रोजनच्या उत्पादनात वापरल्या जाणार्‍या इलेक्ट्रोलायझर्सचे उत्पादन आणि विक्री करण्यासाठी संयुक्त उद्यम करार केला असल्याचे म्हटले जात आहे.

कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यात देशाला मदत करणार: IOCL

या करारावर भाष्य करताना इंडियन ऑइलचे अध्यक्ष श्रीकांत माधव वैदेही म्हणाले की, “आम्ही कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यासाठी देशाला मदत करण्यास कायम वचनबद्ध आहोत. ग्रीन हायड्रोजनमध्ये देशाची क्षमता वाढवून आम्हाला हेच सिद्ध करायचे आहे. त्याच वेळी, L&T चे CEO आणि MD SN सुब्रमण्यम या संयुक्त उपक्रमावर म्हणाले की, “भारत कार्बन उत्सर्जन कमी करण्याच्या दिशेने वेगाने वाटचाल पावले टाकत आहे. या दिशेने ग्रीन हायड्रोजनचे उत्पादन खूप महत्वाचे असणार आहे. इंडियन ऑइल-एल अँड टी-नूतनीकरण संयुक्त उपक्रम औद्योगिक स्तरावर ग्रीन हायड्रोजनचा पुरवठा करण्यासाठी ग्रीन हायड्रोजन प्रकल्पांच्या विकासावर लक्ष केंद्रित करत आहे. रिन्यू पॉवरचे अध्यक्ष आणि सीईओ सुमंत सिन्हा म्हणाले की, "या प्रस्तावित संयुक्त उपक्रमाची वेळ महत्त्वाची असणार आहे कारण ते भारत सरकारच्या नुकत्याच जाहीर केलेल्या ग्रीन हायड्रोजन धोरणाला समर्थन देत आहे." केंद्र सरकारने फेब्रुवारीमध्येच ग्रीन हायड्रोजन धोरण अधिसूचित केले होते.

ग्रीन हायड्रोजन कसे बनवले जाते

ग्रीन हायड्रोजन (Green hydrogen) हे शून्य कार्बन इंधन आहे जे अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांपासून बनवण्यात येते. ग्रीन गॅस तयार करण्यासाठी, इलेक्ट्रोलिसिस प्रक्रियेद्वारे पाण्याचे रेणू हायड्रोजन आणि ऑक्सिजनमध्ये वेगळे केले जात आहेत. तथापि, हायड्रोजनच्या निर्मितीसाठी कोळसा आणि नैसर्गिक वायूचा वापर करण्यात येतो, ज्यामुळे प्रदूषणात लक्षणीय प्रमाणात वाढ होते. परंतु जर हायड्रोजनच्या निर्मितीमध्ये अक्षय ऊर्जा वापरली गेली आणि त्यातून कार्बन उत्सर्जित होत नसेल, तर त्याला ग्रीन हायड्रोजन देखील म्हणतात.