इथेच रोवला 'हमारा बजाज' चा पाया

राहुल बजाज यांनी बजाज ऑटोची सूत्रे हाती घेतली तेव्हा ही सायकल सर्वसामान्य भारतीयांसाठी अभिमानास्पद मानली जात होती. मोटारसायकल आणि दुचाकी वाहने जगभर सामान्य झाली असली तरी. मोटार चालविण्याचे महत्त्व आणि भारतीय मध्यमवर्गाची क्रयशक्ती आणि गरजा राहुल बजाज यांना चांगल्याप्रकारे समजल्या होत्या आणि या समजाच्या जोरावर त्यांनी उचललेल्या पावलांनी आजच्या दुचाकी बाजारपेठेचा पाया घातला. वेस्पा आणि चेतक यांनी भारतीयांना आपापल्या काळात वेगाचा नवा पर्याय दिला. Vespa ने भारतीयांना मोटार चालवलेल्या दुचाकींची ओळख करून दिली, तर चेतकने तो लोकांच्या सवयीचा भाग बनवला. आज भारतीय बाजारपेठेत दुचाकींची मोठी रेंज उपलब्धच नाही तर ते इलेक्ट्रिक वाहनांच्या जमान्यात वाढले आहे, राहुल बजाजच्या या दोन स्वप्नांबद्दल जाणून घेऊ.(Rahul Bajaj)

पिजाजियो - बजाजचे सहकार्या

1960 मध्ये, Bajaj Auto ने Pizzazio च्या सहकार्याने भारतात Vespa 150 सादर केली. यामुळे दुचाकींच्या बाजारपेठेत मोठ्या बदलाची सुरुवात झाली, जी आगामी काळात खूप मोठी उद्योग बनणार होता, ही स्कूटर पूर्णपणे मेटल बॉडीची बनलेली होती. स्कूटरमध्ये 150 cc इंजिन होते आणि ती 3-स्पीड गिअरबॉक्सशी जोडलेली होती. या स्कूटर्स दिसायला लहान होत्या पण भारतीय रस्त्यांसाठी योग्य होत्या. सुरुवातीच्या व्हेस्पाला बजाज नाव मिळाले नाही. ते व्हेस्पा नावाने विकले गेले. कालांतराने या स्कूटर्स बजाज 150 या नावाने विकल्या गेल्या. बजाज 150 मध्ये कालांतराने बदल होत राहिले आणि बजाज चेतक बाहेर आला जो नंतर आम्हा भारतीयांचा हमारा बजाज बनला. दुसरीकडे, पियाजिओने एलएमएलशी करार केला आणि एलएमएल वेस्पा लॉन्च केला. मात्र, तोपर्यंत चेतकने वेग पकडला आणि इतर ब्रँडलाही मागे टाकले होते.

चेतक

बजाज चेतकवर व्हेस्पा स्कूटरचा प्रभाव होता पण भारतीय वातावरणाला अनुसरून त्यात काही बदल केले. 1974 च्या सुमारास बाजारात आलेल्या चेतकला मोठी चाके होती ज्यामुळे लोकांचे लक्ष वेधून घेण्यात मदत झाली. 4 स्पीड गिअरबॉक्ससह, चेतकने आगामी बाजारात आपली पकड मजबूत करण्यास सुरुवात केली. ऑफिसला जाणे असो वा प्रवास असो की खरेदी असो, बजाज चेतकच्या प्रत्येक पात्रात बसल्यामुळे मध्यमवर्गीयांनी हा हात पुढे केला. तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की या स्कूटरचा प्रतीक्षा कालावधी त्यावेळी 4 ते 5 वर्षे होता. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, या स्कूटरचे बुकिंग करून स्कूटरच्या ग्राहकांना विकणे हे देखील कमाईचे एक चांगले साधन बनले होते. एक काळ असा होता जेव्हा ऐंशी-नव्वदच्या दशकात मध्यमवर्गीय घरात स्कूटर ही अभिमानाची सवारी मानली जात होती. स्कूटर हे भारतीय मध्यमवर्गाचे अनेक दशकांपासूनचे मोठे स्वप्न आहे. या स्वप्नांना घेऊन, टीव्हीवर बजाज ऑटोच्या 'हमारा बजाज' जाहिरातींनी हजारो लोकांच्या हृदयाला स्पर्श केला. बजाज चेतक जेव्हा घरात यायचा तेव्हा तो पाहणाऱ्या आणि 'टेस्ट ड्राइव्ह' करणाऱ्यांची गर्दी असायची.

प्रतिकूल परिस्थितीत व्यवसाय उभारला

राहुल बजाज यांच्या हाती कंपनीची कमान आली तेव्हा देशात 'लायसन्स राज' आले, म्हणजेच अशी धोरणे देशात राबवली गेली, त्यानुसार उद्योगपती सरकारच्या संमतीशिवाय काहीही करू शकत नाहीत. व्यापाऱ्यांसाठी ही कठीण परिस्थिती होती. उत्पादन मर्यादा निश्चित केल्या होत्या. उद्योगपतींना इच्छा असूनही ती मागणी पूर्ण करता आली नाही. यामुळेच कोणी स्कूटर बुक केली की अनेक वर्षांनी त्याची डिलिव्हरी होते. ज्या परिस्थितीत इतर उत्पादकांना काम करणे कठीण झाले होते, त्या परिस्थितीत बजाजने उत्पादन केले आणि स्वतःला देशातील सर्वात मोठ्या कंपन्यांपैकी एक बनवण्यात यश मिळवले. बजाजची 1965 मधील उलाढाल तीन कोटींवरून 2008 मध्ये सुमारे दहा हजार कोटींची झाली.