सर्वसामान्यांना आणखी एक झटका!

देशात महागाई (Inflation) वाढत आहे. नोव्हेंबरमध्ये किरकोळ महागाई दर (CPI) 4.91 टक्क्यांवर पोहोचला आहे. यापूर्वी ऑक्टोबरमध्ये किरकोळ महागाई दर 4.35 टक्क्यांवर होता. नोव्हेंबरमध्ये खाद्यपदार्थांची किरकोळ महागाई 1.87 टक्क्यांवर पोहोचली आहे. त्याच वेळी, जर आपण भाज्यांच्या किरकोळ महागाईबद्दल बोललो तर ती 13.62 टक्के आहे. दुसरीकडे, डाळींच्या किरकोळ महागाईचा दर 3.18 टक्के राहिला.

कपडे आणि पादत्राणांच्या किरकोळ महागाईचा दर 7.94 टक्के राहिला. त्याच वेळी, तेल आणि उर्जेची किरकोळ महागाई नोव्हेंबरमध्ये 13.35 टक्क्यांवर पोहोचली आहे. दुसरीकडे, घरांच्या किरकोळ महागाईचा दर 3.66 टक्के राहिला.

महागाईचा दर

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI), त्याचे द्वि-मासिक चलनविषयक धोरण ठरवताना, मुख्यतः CPI आधारित चलनवाढ पाहते. सरकारने RBI ला दोन्ही बाजूंना 2 टक्के सहिष्णुता बँडसह 4 टक्के ठेवण्यास सांगितले आहे. रिझर्व्ह बँकेला या वर्षाच्या उर्वरित कालावधीत महागाईचा दर उच्च राहण्याची अपेक्षा आहे, कारण बेस इफेक्ट उलट असल्याचे सांगण्यात आले.

RBI च्या म्हणण्यानुसार, चालू आर्थिक वर्षाच्या चौथ्या तिमाहीत महागाई सर्वोच्च पातळीवर पोहोचेल आणि त्यानंतर त्यात घसरण दिसून येईल. महागाई वाढण्यामागे खाद्यपदार्थांच्या किमतीत झालेली वाढ हे प्रमुख कारण असल्याचे सरकारी आकडेवारीने सोमवारी स्पष्ट केले आहे. ऑक्टोबर 2021 मध्ये किरकोळ महागाई 4.48 टक्के होती. त्याच वेळी, किरकोळ महागाई नोव्हेंबर 2020 मध्ये 6.93 टक्के होती. राष्ट्रीय सांख्यिकी कार्यालयाने (NSO) जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार, अन्नधान्य महागाई गेल्या महिन्यात 0.85 टक्क्यांवर होती, जी आता 1.87 टक्क्यांवर पोहोचली आहे.

CPI म्हणजे काय?

जेव्हा महागाई दराबद्दल बोलतो, तेव्हा ग्राहक किंमत निर्देशांक (CPI) वर आधारित महागाईबद्दल बोलत आहोत. CPI वस्तू आणि सेवांच्या किरकोळ किमतीतील बदलाचा मागोवा घेते जे कुटुंबे त्यांच्या दैनंदिन वापरासाठी खरेदी करतात.

महागाई मोजण्यासाठी, मागील वर्षी याच कालावधीत CPI मध्ये टक्केवारी वाढीचा अंदाज लावतो. अर्थव्यवस्थेत किमती स्थिर राहण्यासाठी आरबीआय या आकडेवारीवर लक्ष ठेवते.

सीपीआय एखाद्या विशिष्ट वस्तूच्या किरकोळ किमती मोजते. हे ग्रामीण, शहरी आणि संपूर्ण भारताच्या पातळीवर पाहिले जाते. काही कालावधीत किंमत निर्देशांकातील बदलाला CPI आधारित चलनवाढ किंवा किरकोळ चलनवाढ म्हणतात.