महाराष्ट्र विधान परिषद निवडणूकीनंतर राजकारणात घडत असलेल्या नाट्यमय घडामोडी वेग घेत आहेत. शिवसेनेत पडलेली फूट, काही नेते पक्षाला रामराम ठोकणार का ? असे चित्र असताना शिवसेना नेत्या आपल्या सहकाऱ्यांना परत येण्यासाठी भावनिक साद घालत आहेत. या साऱ्या घडामोडींकडे पाहिल्यास महाराष्ट्राचे राजकारण सध्या अस्थिर आहे. यावर मात्र शिक्कामोर्तब झाले आहे. (Maharashtra Political Instability: Legislative Assembly be Dissolved? Chief Minister Uddhav Thackeray replied )

राजकिय अस्थिरतेत विधानसभा विसर्जित केली जाणार का ? या प्रश्नाचे उत्तर देताना खुद्द मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांनी राज्यात अशी स्थिती येणार नसल्याचा विश्वास व्यक्त केला आहे. याबाबत बोलताना काँग्रेस नेते कमलनाथ यांनी दिलेल्या माहितीनुसार उद्धव ठाकरे यांच्याशी फोनवर चर्चा झाली आहे. त्यांचा विश्वास आहे. की, जे गेले ते परत येतील. आणि सध्या तरी विधानसभा विसर्जित करण्यासारखे काही नाही. असे ही त्यांनी स्पष्ट केले आहे.

कोणत्या परिस्थितीत विधानसभा विसर्जित केली जाऊ शकते ?

1. राज्यात कोणत्याही पक्षाला पूर्ण बहुमत न मिळाल्यास आणि इतर पक्षांचे नेते एकत्रितपणे सरकार स्थापन करू शकत नसल्‍यास राज्यपाल विधानसभा विसर्जित करू शकतात.

2. घटनेच्या कलम 356 नुसार, जेव्हा राज्य सरकार केंद्र सरकारने दिलेल्या निर्देशांचे पालन करून आपल्या कार्यकारी अधिकारांचा वापर करण्यात अपयशी ठरते. हे घटनेने बनवलेल्या नियमांचे उल्लंघन करते. या प्रकरणात, राज्याचे राज्यपाल राष्ट्रपतींना अहवाल पाठवतात. यानंतर केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या सल्ल्यानुसार ते राज्य विधानसभा विसर्जित करून राष्ट्रपती राजवट लागू करू शकतात.

3. जेव्हा राज्याचे युती सरकार अल्पमतात आले आणि इतर पक्षांना सरकार स्थापन करण्यासाठी आवश्यक बहुमत नसेल, तेव्हा राज्यपाल पुन्हा निवडणुका घेण्यासाठी विधानसभा विसर्जित करू शकतात.

4. राज्याचे विभाजन, बाह्य आक्रमकता यांसारख्या अपरिहार्य कारणांमुळे विधानसभा निवडणुका थांबल्या असल्या, तरी विधानसभा बरखास्त करण्याचा अधिकार राज्यपालांना आहे.

मिळालेल्या माहितीनुसार, शिवसेनेने विधानसभा बरखास्त करण्याची मागणी केल्यास, सद्यस्थिती पाहता राज्यपाल विधानसभा बरखास्त करण्याचा निर्णय घेऊ शकतात. दुसरीकडे, विरोधी छावणीने बहुमत सिद्ध करण्याचे आवाहन केले, तर राज्यपाल एकनाथ शिंदे विरोधी छावणीला फ्लोर टेस्टसाठी बोलावू शकतात.

महाराष्ट्राच्या राजकारणात भाजपचे पारडे जड

महाराष्ट्र विधानसभेच्या 288 जागा आहेत. शिवसेना आमदार रमेश लटके यांच्या निधनामुळे एक जागा रिक्त आहे. शिवसेनेचे सध्या ५५, राष्ट्रवादीचे ५३ आणि काँग्रेसचे ४४ आमदार आहेत. घरात 13 अपक्ष आहेत. या अपक्षांपैकी सहा उमेदवार भाजपच्या पाठीशी आहेत, तर पाच उमेदवार शिवसेनेच्या बाजूने आहेत. त्याचवेळी काँग्रेस आणि राष्ट्रवादीला प्रत्येकी एका अपक्ष आमदाराचा पाठिंबा आहे.

बंडखोर आमदार पाठिंबा देण्याच्या तयारीत असतील, तर महाराष्ट्राच्या राजकीय लढाईत भाजपचे पारडे जड असल्याचे दिसत आहे. भाजपकडे 106 आमदार असून त्यांना बहुमतासाठी 144 आमदारांची गरज आहे. एकनाथ शिंदे यांना ३७ आमदारांचा पाठिंबा मिळाल्यास भाजप त्यांच्या सहकार्याने सरकार स्थापनेसाठी पुढाकार घेऊ शकते.