आजच्या युगात आपण आरोग्याच्या प्रत्येक लहानसहान समस्येवर औषधाचा अवलंब करतो. तर आपल्या घरच्या स्वयंपाकघरात असे अनेक मसाले आहेत, जे आपल्याला सर्दी, खोकला यांसारख्या किरकोळ आजारांपासून आराम देतात. याशिवाय काही धोकादायक आजारांपासूनही आपले संरक्षण करतात. हे खास मसाले स्वयंपाकघरातील स्वादिष्ट आणि पौष्टिक अन्नाची चव देखील वाढवतात. म्हणूनच हे मसाले स्वयंपाकघरातील आरोग्याचा खजिना बनवतात

हे 7 मसाले आहेत ज्यांचा वापर आपल्याला अनेक रोगांपासून वाचवतो.

स्वयंपाकघरात आपण वेगवेगळ्या पदार्थांसाठी वेगवेगळे मसाले वापरतो. दालचिनी, हळद, काळी मिरी, आले, मेथी, लवंग, जिरे यांसारखे इतर अनेक मसाले आहेत, जे पोषक तत्वांनी परिपूर्ण आहेत. आयुर्वेदानुसार त्यांचा वापर केल्याने आपण अनेक प्रकारच्या संसर्गापासून वाचतो.

1. हळद

हळद हा भारतीय स्वयंपाकघरात आढळणारा एक सामान्य मसाला आहे. हे वात आणि कफ दोष दूर करण्यास मदत करते. यामध्ये आढळणारा कर्क्युमिन नावाचा घटक अॅलर्जी, संधिवात, हृदयविकार, अल्झायमर आणि मधुमेहाने त्रस्त लोकांसाठी फायदेशीर आहे. यामध्ये अँटी-कार्सिनोजेनिक गुणधर्म आहेत, जे कर्करोगापासून संरक्षण करतात.

दुधात मिसळून सेवन केल्याने शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढते. एका ग्लास दुधात चिमूटभर हळद टाका. नंतर ते चांगले उकळवा.

2. आले

हा एक प्रवेशजोगी आणि शक्तिशाली मसाला आहे. याचा वापर आपण जेवणाची चव वाढवण्यासाठी करतो. आल्याचा चहा हा भारतीय जीवनाचा महत्त्वाचा भाग आहे. चवीसोबतच ते आपले आरोग्यही सुधारते. हे शरीर डिटॉक्स करण्याचेही काम करते.

इन्फ्लूएंझाचा त्रास असलेल्यांनी 6 मिली आल्याच्या रसात 6 ग्रॅम मध मिसळून दिवसातून 3-4 वेळा प्यावे, तर इन्फ्लूएंझापासून आराम मिळतो. न्यूमोनियामध्येही आराम मिळतो. न्युमोनियामध्ये आल्याच्या 5 मिली रसामध्ये 1 किंवा 2 वर्ष जुने तूप आणि कापूर मिसळून ते गरम करून छातीवर हलका मसाज केल्याने आराम मिळतो.

3. मेथी

मेथी हे नैसर्गिक अँटिऑक्सिडंट आहे. मेथीचा वापर हिरव्या भाज्यांमध्ये आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करण्यासाठी मसाला म्हणून केला जातो. त्यात हेपेटो-संरक्षणात्मक गुणधर्म आहेत. हे यकृतासाठी फायदेशीर आहे.

1-2 ग्रॅम मेथीच्या दाण्यांचे चूर्ण करून त्याचे सेवन केल्याने न्यूरो (मज्जासंस्थेच्या) समस्यांवर फायदा होतो. तसेच शरीरातील दुखण्यापासून आराम मिळतो.

4. दालचिनी

दालचिनीमध्ये अनेक औषधी गुणधर्म आहेत. हे बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ, अँटीव्हायरल आणि अँटीफंगल आहे, जे अनेक संक्रमणांपासून आपले संरक्षण करते. हे नैसर्गिक प्रतिकारशक्ती वाढवणारे आहे. याच्या सेवनाने दात आणि त्वचारोग, डोकेदुखी, पचनसंस्थेशी संबंधित विकारांपासून आराम मिळतो.

आयुष मंत्रालयाने दालचिनीला हर्बल डिकोक्शनचा मुख्य घटक म्हणून सुचवले आहे. दालचिनीचा चहा देखील फायदेशीर आहे.

5. लवंग

हे एक चांगले प्रतिरोधक मानले जाते. यामध्ये अँटिऑक्सिडंट्स भरपूर प्रमाणात असतात. जे रोग प्रतिकारशक्ती निर्माण करतात. लवंग खोकला आणि घसादुखी कमी करते.

हे गरम पाण्यात किंवा चहामध्ये घालून सेवन केले जाऊ शकते. खोकल्यापासून आराम मिळण्यासाठी 3-4 लवंगा विस्तवावर भाजून बारीक करा. त्यात मध मिसळून चाटल्याने खोकल्यापासून लवकर आराम मिळतो.

6. काळीमिरी

त्यात अँटिऑक्सिडेंट, अँटीमाइक्रोबियल आणि गॅस्ट्रो-संरक्षणात्मक गुणधर्म आहेत. आयुर्वेदानुसार याचे सेवन केल्याने श्वसनाच्या संसर्गापासून त्वरित आराम मिळतो. तसेच सर्दी-खोकला बरा करून घशाचे संरक्षण देखील होते. दैनंदिन आहारात याचा समावेश केल्याने शरीराला अंतर्गत शक्तीही मिळते.

दमा आणि खोकल्यापासून आराम मिळण्यासाठी 200 मिली गाईच्या दुधात 2 ग्रॅम काळी मिरी पावडर टाकून सेवन केल्यास फायदा होतो. पोटातील जंतांवर प्रभावी उपचार करण्यासाठी काळीमिरी उपयुक्त आहे. यासाठी 2-3 ग्रॅम काळी मिरी पावडर 1 कप ताकासोबत सकाळी रिकाम्या पोटी घेतल्याने पोटातील जंत मरतात.

7. जिरे

हा एक प्रमुख लोकप्रिय मसाला आहे. हे सहसा भारतीय पदार्थ आणि पाककृतींमध्ये वापरले जाते. त्यात 'एपिजेनिन' आणि 'ल्यूटोलिन' नावाचे घटक असतात, जे अँटिऑक्सिडंट म्हणून काम करतात. हे आपल्या शरीराला हानी पोहोचवणाऱ्या हानिकारक पदार्थांपासून संरक्षण प्रदान करते.

आम्लपित्त झाल्यास, 120 ग्रॅम धणे आणि जिरे यांची पेस्ट 750 ग्रॅम तुपात शिजवा. दररोज 10-15 ग्रॅम या प्रमाणात सेवन केल्याने अॅसिडिटी दूर होते.