पणजी: आरोग्यास अपायकारक असे पाण्यातील जड धातू शोधणारे महत्त्वपूर्ण उपकरण ‘बिटस पिलानी’ संस्थेच्या संशोधकांनी विकसित केले आहे. विशेष म्हणजे, त्यांनी या उपकरणासाठी पेटंटही मिळविले आहे.

जड धातूंचे प्रदूषण हे मानवी आरोग्य आणि परिसंस्थेसाठी अत्यंत धोकादायक ठरू शकते. या समस्येवर तोडगा शोधण्यासाठी बिट्स पिलानी, के. के. बिर्ला गोवा कॅम्पस येथील संशोधकांनी एक नवकल्पना विकसित केली असून, ‘पाण्यातील जड धातूंच्या आयनचे शोध घेणारे इलेक्ट्रोकेमिकल मायक्रोफ्लुईडिक उपकरण’ या शीर्षकाने त्यांनी त्याचे पेटंटही प्राप्त केले आहे.

भारत सरकारच्या पेटंट कार्यालयाने ३१ मार्च रोजी या शोधाला अधिकृत मान्यता दिली असून, पर्यावरण सुरक्षा आणि पाणी चाचणी क्षेत्रात या उपकरणामुळे क्रांती घडेल, असा विश्वास व्यक्त करण्यात आला आहे.

या नाविन्यपूर्ण उपकरणाचा शोध प्रा. जेगथ नंबी कृष्णन यांनी त्यांचे विद्यार्थी कृष्णा गुप्ता (२०१२-२०१६) आणि आर्या अग्रवाल (२०१७-२०२२) यांच्या साहाय्याने रसायन अभियांत्रिकी विभागात लावला. हे उपकरण पाण्यातील धोकादायक जड धातूंच्या आयनचा शोध घेण्यासाठी स्वस्त, जलद आणि अत्यंत संवेदनशील पर्याय प्रदान करते.

ग्रामीण भागांसाठी उपयुक्त पर्याय

औद्योगिक सांडपाणी व जलप्रदूषणाच्या चिंतेमुळे हे उपकरण पर्यावरण विभाग, उद्योगसमूह तसेच ग्रामीण भागातील जलगुणवत्ता कार्यक्रमांसाठी उपयुक्त ठरू शकते. जिथे थेट घटनास्थळी जड धातूंची ओळख पटवण्यासाठी हे उपकरण वापरता येईल, तिथे स्वच्छ आणि सुरक्षित पाणी मिळवण्याच्या दृष्टीने प्रभावी उपाय ठरू शकतो.