Year Ender 2023: आफ्रिकन देश सहसा वादापासून दूर राहतात, परंतु यावर्षी (2023) येथील दोन देश सातत्याने चर्चेत राहिले. सत्तापालटामुळे हे देश आंतरराष्ट्रीय माध्यमांमध्येही चर्चेत राहिले. ज्या देशांत सत्तापालट झाला ते नायजर आणि गॅबॉन आहेत. याशिवाय, गिनी-बिसाऊमध्ये सत्तापालटाचा प्रयत्न झाला. तथापि, आफ्रिकन देशांसाठी सत्तापालट नवीन नाही. असा इथला राहिला इतिहास आहे. आफ्रिकन देशांतील सत्तापालटांचा इतिहास पाहिला तर, इथे सत्तापालट करणे आणि सरकार स्थापन करणे हे एखाद्या खेळापेक्षा कमी नाही. आफ्रिकेत एकूण 214 सत्तापालटाचे प्रयत्न झाले, त्यापैकी 106 यशस्वी आणि 108 अयशस्वी ठरले. आफ्रिका खंडात 54 देश आहेत, त्यापैकी 45 देशांमध्ये एकदा तरी सत्तापालट झाला आहे.

सत्तापालट का होतात?

आफ्रिकन युनियन पीस अँड सिक्युरिटी कौन्सिलने 2014 मध्ये सांगितले की, सरकारचे असंवैधानिक बदल, प्रशासनातील त्रुटी तसेच स्वार्थीपणा, भ्रष्टाचार आणि चुका मान्य करण्यास नकार दिल्याने सत्तापालट झाले.

नायजर

दरम्यान, 26 जुलै 2023 रोजी नायजरमधील अध्यक्ष मोहम्मद बझौम यांना पदावरुन हटवण्यात आले. सत्तापालटाचे नेतृत्व करणाऱ्या लष्करी नेत्यांनी बाझूम यांना राष्ट्रपतींच्या निवासस्थानातील एका खोलीत कैद केले आणि सांगितले की, त्यांच्यावर देशद्रोहाचा खटला चालवला जाईल. दरम्यान, 1995 मध्ये ते पहिल्यांदा मंत्री बनले, 1996 च्या सत्तापालटाच्या एक वर्षापूर्वी. 2010 मधील दुसर्‍या सत्तापालटाने 2011 च्या निवडणुकीसाठी मंच तयार केला, ज्यामध्ये Bazoum यांचा पक्ष Mahamadou Issoufou यांच्या नेतृत्वाखाली सत्तेवर आला. Bazoum यांनी 2021 च्या निवडणुकीनंतर Issoufou कडून अध्यक्षपदाची सूत्रे हाती घेण्याच्या दोन दिवस अगोदर दुसरा सत्तापालटाचा प्रयत्न केला. जुलै 2023 मध्ये सत्तापालट झाल्यापासून लष्कर देशाचे नेतृत्व करत आहे.

गॅबॉन

दुसरीकडे, 30 ऑगस्ट 2023 रोजी गॅबॉनमधील अध्यक्ष अली बोंगो यांचा कार्यकाळ सत्तापालटाने संपला. काही तासांपूर्वीच त्यांना गैर-स्पर्धात्मक निवडणुकीत विजयी घोषित करण्यात आले होते, ज्यामुळे त्यांच्याकडे तिसऱ्यांदा सत्ता आली असती आणि त्यांच्या कुटुंबाकडे सहा दशकांहून अधिक काळ सत्ता राहिली असती. संपूर्ण खंडातील लोकशाही आणि गैर-लोकशाही संक्रमणांदरम्यान गॅबॉन एक स्थिर निरंकुश शासन राहिले.

तथापि, 2019 मध्ये सत्तापालटाचा अयशस्वी प्रयत्न झाला. आता नायजर प्रमाणे, गॅबॉनमधील सरकारचे नेतृत्व लष्कर करत आहे. जनरल ब्राईस क्लोटेअर ओलिगुई न्गुमा यांनी 4 सप्टेंबर रोजी राष्ट्राध्यक्ष म्हणून शपथ घेतली होती. गेल्या तीन वर्षात आफ्रिकेत दिसलेले बहुतेक सत्तापालट तरुण लष्करी अधिकाऱ्यांनीच घडवून आणले आहेत. मात्र, या उठावांमध्ये रक्तपात झाला नाही.